Η στρατηγική του «helicopter money» και οι αξιότιμοι κεντρικοί τραπεζίτες

ZZ
Τα «απύθμενα» προβλήματα των οικονομιών δεν έχουν τέλος, καθώς οι εμπορικές τράπεζες δεν έχουν επαναλάβει ακόμη τη δανειακή τροφοδότηση των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Και με τους Αμερικανούς και τους Βρετανούς να επιπλέουν ήδη σε πελάγη χρεών, ουδείς μπορεί να επαναπαύεται με τη σκέψη ότι θα μπορούν να δανείζονται περισσότερα με τα μηδενικά επιτόκια και το «τζάμπα» χρήμα. Εχουν συμπληρωθεί δύο χρόνια από το χρηματοπιστωτικό κραχ και το δίχτυ που περιέβαλλε με προστασία και ασφάλεια τις οικονομίες, έχει φθαρεί θανάσιμα.
Οι κεντρικές τράπεζες των ΗΠΑ, της Ευρωζώνης, της Βρετανίας, της Ιαπωνίας, της Ελβετίας κ. ά., αφού εξήντλησαν το οπλοστάσιό τους με τα συμβατικά όπλα, πήραν πρόσθετα ανορθόδοξα μέτρα τυπώνοντας νέο χρήμα για να σώσουν τις οικονομίες.
Δηλαδή εφαρμόζουν τη στρατηγική του «helicopter money» για την αντιμετώπιση της χειρότερης ύφεσης από το 1930. Η ρήση «helicopter money» αποδίδεται στον σημαντικό διανοητή της οικονομικής επιστήμης Μίλτον Φρίντμαν, πατέρα του μονεταρισμού, που δημιούργησε τη διάσημη Σχολή του Σικάγου και το 1976 έλαβε το Νομπέλ Οικονομίας. Και χρησιμοποιήθηκε λεκτικά από τον Αμερικανό κεντρικό τραπεζίτη Μπεν Μπερνάνκι, ο οποίος αποκαλείται «helicopter Ben». Τον ίδιο τίτλο διεκδικεί από προχθές και ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, Μέρβιν Κινγκ.
Πάντως, η στρατηγική αυτή δεν απέδωσε όταν εφαρμόστηκε στην Ιαπωνία τη «μαύρη δεκαετία» του 1990. Μια πολιτική που αυξάνει ποσοτικά την προσφορά χρήματος (quantitative easing) και που οδηγεί αναπόφευκτα στη μετατροπή του χρέους σε ρευστό (δηλαδή στη διαβόητη πολιτική του «monetizing the debt»).
Η Fed εκτυπώνει αφειδώς -και χωρίς όρια- νέο χρήμα και συνεχίζει τη δανειακή ενίσχυση των καταναλωτών, των μικρών επιχειρήσεων, των σπουδαστών και των εκατομμυρίων των Αμερικανών που αδυνατούν να εξασφαλίσουν νέο στεγαστικό δάνειο. Η Τράπεζα της Αγγλίας είναι η πρώτη ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα που χρησιμοποίησε τη quantitative easing. Προχθές Πέμπτη, ανακοίνωσε ότι εξουσιοδοτήθηκε από το υπουργείο Οικονομικών να επεκτείνει την πολιτική της quantitative easing, δηλαδή αυξάνει τις αγορές ομολόγων του βρετανικού Δημοσίου κατά 50 δισ. στερλίνες (ή 85 δισ. δολάρια) συνολικώς στα 175 δισ. στερλίνες (από 125 δισ. στερλίνες).
Οι δραματικές εξελίξεις της ύφεσης, η λαίλαπα της ανεργίας και η απειλή του αποπληθωρισμού (deflation) έχουν παγιδέψει με βίαιο και πρωτοφανή τρόπο τις οικονομίες. Ο αποπληθωρισμός είναι η πλέον ύπουλη εξέλιξη για μια οικονομία. Αν συμβεί θα χαθούν τα πάντα καθώς εγκλωβίζεται η χώρα -όπως η Iαπωνία- σε έναν φαύλο κύκλο πτώσης των τιμών, των μισθών και των κερδών που οδηγεί στον οικονομικό μαρασμό. Φανταστείτε το μέγεθος της αποτυχίας όταν ήδη έχουν παρέλθει δύο χρόνια κρίσης και οι κεντρικοί τραπεζίτες εξακολουθούν και ρίχνουν χρήμα στο τραπεζικό σύστημα. Και η κατάσταση γίνεται απελπιστική καθώς βρίσκεται σε έξαρση το «σύνδρομο της ανεργίας». Τα 15 εκατ. ανέργων Αμερικανών αποτελούν βαθιά πληγή και ντροπή για την Αμερική.
Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι κεντρικές τράπεζες της Δύσης δεν ελέγχουν πλέον τη ρευστότητα του παγκόσμιου συστήματος. Μπορούν να δώσουν αφειδώς ρευστότητα στο σύστημα (και το κάνουν αφειδώς). Αλλά η έξοδος κινδύνου από τη στρατηγική αυτή κρύβει πολλές παγίδες. Οι «ειδικοί» αναγνωρίζουν τον κίνδυνο. Αλλά, έτσι όπως είχε εξελιχθεί το πράγμα, κανείς δεν τολμάει να κάνει πίσω, καθώς όλοι έχουν αυτοπαγιδευτεί...