ΖΕΖΑ ΖΗΚΟΥ
Η σημερινή ημέρα θα είναι καθοριστική για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σήμερα θα συμπέσουν η απόφαση του γερμανικού Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου για τη συνταγματικότητα του Μόνιμου Μηχανισμού Στήριξης (που θα ανοίξει τον δρόμο για υιοθέτηση από τη Γερμανία του δημοσιονομικού συμφώνου), οι εκλογές στην Ολλανδία (δοκιμασία ορίων αντιευρωπαϊσμού σε μια κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκή χώρα), η δημοσιοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του αναλυτικού σχεδίου για την «τραπεζική ένωση», ενώ λίγο αργότερα θα κριθεί και η συνέχιση της παροχής υποστήριξης στην Ελλάδα (ανάχωμα στην αβεβαιότητα για την τύχη της Ευρωζώνης). Δηλαδή κρίνονται ρεαλιστικές επιλογές της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε ένα αβέβαιο μέλλον.
Ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα: H Βιρτζίνια είναι μία από τις πολιτείες των ΗΠΑ. Το 2009, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ξόδεψε 115,6 δισ. δολάρια σε αυτήν την πολιτεία όπου κερδήθηκε η ανεξαρτησία της χώρας. Ομως η εφορία, το περίφημο IRS, συνέλεξε μόνο 58,6 δισ. δολάρια σε ομοσπονδιακούς φόρους. Στην ουσία λοιπόν, η Βιρτζίνια είχε έλλειμμα 97 δισ. δολάρια. Μάλιστα, στα 20 χρόνια από το 1990 έως το 2009, συσσώρευσε έλλειμμα που ξεπερνά τα 590 δισ. δολάρια! Αυτό ισούται με 145% της οικονομικής παραγωγής αυτής της πολιτείας των οκτώ εκατομμυρίων κατοίκων το 2009 και εάν σας θυμίζει κάτι έχετε δίκιο: είναι ανάλογο με το ποσοστό του χρέους προς το ΑΕΠ της Ελλάδας.
Εάν οι ΗΠΑ έμοιαζαν με την Ευρωπαϊκή Ενωση, η πολιτεία της Βιρτζίνια θα έπρεπε να λύσει το πρόβλημα μόνη της. Ομως, ως μέλος μιας (και) οικονομικής ένωσης, μπορεί να βασιστεί σε βοήθεια από τους άλλους. Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, η Βιρτζίνια δεν είναι η πιο χρεωμένη πολιτεία της Αμερικής. Την «τιμή» αυτή έχει το Νέο Μεξικό με το έλλειμμά του τα τελευταία 20 χρόνια να ανέρχεται στο 260% του ΑΕΠ του. Αλλά ούτε το Νέο Μεξικό, πατρίδα των Ναβάχο, των Απάτσι και της φθηνής τεκίλας, θα χρεοκοπήσει. Είκοσι πολιτείες πληρώνουν σε ομοσπονδιακούς φόρους περισσότερα από όσα λαμβάνουν. Το Ντελαγουέρ, που είχε πλεόνασμα 125 δισ. τις δύο τελευταίες δεκαετίες, συνεισφέρει πιο πολλά από οποιαδήποτε άλλη πολιτεία – με λίγα λόγια, οι πλούσιες περιοχές τροφοδοτούν τις πιο φτωχές. Ακόμα και τώρα που οι ΗΠΑ βρέθηκαν μπροστά στο φάσμα της στάσης πληρωμών, τίποτε από αυτά δεν άλλαξε. Και τα ποσά που μεταφέρονται από μια πολιτεία σε άλλη είναι πολύ μεγαλύτερα από οτιδήποτε αποπειράται αυτήν τη στιγμή η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Βιρτζίνια όπως Ελλάδα, ΗΠΑ όπως Ε.Ε.; Μάλλον όχι. Το πώς οι Αμερικανοί έφτασαν πριν από 222 χρόνια στο συμπέρασμα ότι, όταν θέλεις μια ένωση, θα πρέπει τα χρήματα να πηγαίνουν από τη μια μεριά στην άλλη για να υπάρξει μια συνδετική ουσία και πώς οι Ευρωπαίοι, στον 21ο αιώνα, δείχνουν να το αποδέχονται με μεγάλη δυσκολία, θα αποτελέσει σίγουρα ένα ιστορικό μάθημα. Πολιτικής ιστορίας. Ή, τέλος πάντων, ας αποφασίσουν τι ακριβώς ένωση θέλουν. Και, τέλος πάντων, ας αποφασίσουμε και εμείς τι ακριβώς θέλουμε. Και τι ακριβώς είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε σε αντάλλαγμα. Ακριβώς, όμως...
Σε δεκάδες πρόσφατες συναντήσεις μου στη Φρανκφούρτη, έμαθα ότι η συνταγή για το τι πρέπει να γίνει έχει εξελιχθεί τους τελευταίους μήνες. Πολλοί ειδικοί πίστευαν από πριν ότι οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες έπασχαν από σοβαρή έλλειψη κεφαλαίων. Τα αξιοθρήνητα τεστ αντοχής που διενήργησε φέτος η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή δεν διαπίστωσαν κεφαλαιακά προβλήματα και αγνόησαν την πιθανότητα κρατικής χρεοκοπίας. Αποτέλεσμα, οι αγορές να μην πειστούν από τα τεστ για τη φερεγγυότητα των τραπεζών. Μια ευρωπαϊκή έκδοση του αμερικανικού ΤΑRP θα ήταν προφανής τρόπος αντιμετώπισης του κεφαλαιακού ελλείμματος, και το ΕFSF εμφανίστηκε αποφασισμένο να αναλάβει την εκπλήρωση αυτού του στόχου, αν το μέγεθός του αυξανόταν. Ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν. Η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να συνεχίσει να ανησυχεί μόνο για το τι να κάνει για τις ζημίες των τραπεζών από υπάρχοντα στοιχεία ενεργητικού. Η όποια ικανοποιητική έκβαση στην κρίση πρέπει επίσης να περιλαμβάνει την εύρεση αγοραστών ιταλικών και ισπανικών κρατικών ομολόγων και σε τιμές που μπορούν να επωμισθούν οι δύο χώρες.
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν έχουν αποφασίσει ποιο θέλουν να είναι το τελικό αποτέλεσμα. Αν το έκαναν, θα μπορούσαν να ορίσουν καλύτερα τα βήματα για την επίτευξη του μακροπρόθεσμου αποτελέσματος. Αντιθέτως, κάθε δέσμευση για «όχι άλλη στήριξη έπειτα από αυτήν» περιορίζει τις μελλοντικές επιλογές. Ετσι, μείναμε με μόνο μία ρεαλιστική επιλογή: η ΕΚΤ να αγοράσει κάθε νέο χρέος σε τεράστιες ποσότητες.
Η σημερινή ημέρα θα είναι καθοριστική για την Ευρωπαϊκή Ενωση. Σήμερα θα συμπέσουν η απόφαση του γερμανικού Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου για τη συνταγματικότητα του Μόνιμου Μηχανισμού Στήριξης (που θα ανοίξει τον δρόμο για υιοθέτηση από τη Γερμανία του δημοσιονομικού συμφώνου), οι εκλογές στην Ολλανδία (δοκιμασία ορίων αντιευρωπαϊσμού σε μια κατ’ εξοχήν ευρωπαϊκή χώρα), η δημοσιοποίηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή του αναλυτικού σχεδίου για την «τραπεζική ένωση», ενώ λίγο αργότερα θα κριθεί και η συνέχιση της παροχής υποστήριξης στην Ελλάδα (ανάχωμα στην αβεβαιότητα για την τύχη της Ευρωζώνης). Δηλαδή κρίνονται ρεαλιστικές επιλογές της Ευρωπαϊκής Ενωσης σε ένα αβέβαιο μέλλον.
Ας αναφέρουμε ένα παράδειγμα: H Βιρτζίνια είναι μία από τις πολιτείες των ΗΠΑ. Το 2009, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ξόδεψε 115,6 δισ. δολάρια σε αυτήν την πολιτεία όπου κερδήθηκε η ανεξαρτησία της χώρας. Ομως η εφορία, το περίφημο IRS, συνέλεξε μόνο 58,6 δισ. δολάρια σε ομοσπονδιακούς φόρους. Στην ουσία λοιπόν, η Βιρτζίνια είχε έλλειμμα 97 δισ. δολάρια. Μάλιστα, στα 20 χρόνια από το 1990 έως το 2009, συσσώρευσε έλλειμμα που ξεπερνά τα 590 δισ. δολάρια! Αυτό ισούται με 145% της οικονομικής παραγωγής αυτής της πολιτείας των οκτώ εκατομμυρίων κατοίκων το 2009 και εάν σας θυμίζει κάτι έχετε δίκιο: είναι ανάλογο με το ποσοστό του χρέους προς το ΑΕΠ της Ελλάδας.
Εάν οι ΗΠΑ έμοιαζαν με την Ευρωπαϊκή Ενωση, η πολιτεία της Βιρτζίνια θα έπρεπε να λύσει το πρόβλημα μόνη της. Ομως, ως μέλος μιας (και) οικονομικής ένωσης, μπορεί να βασιστεί σε βοήθεια από τους άλλους. Σύμφωνα με την ίδια ανάλυση, η Βιρτζίνια δεν είναι η πιο χρεωμένη πολιτεία της Αμερικής. Την «τιμή» αυτή έχει το Νέο Μεξικό με το έλλειμμά του τα τελευταία 20 χρόνια να ανέρχεται στο 260% του ΑΕΠ του. Αλλά ούτε το Νέο Μεξικό, πατρίδα των Ναβάχο, των Απάτσι και της φθηνής τεκίλας, θα χρεοκοπήσει. Είκοσι πολιτείες πληρώνουν σε ομοσπονδιακούς φόρους περισσότερα από όσα λαμβάνουν. Το Ντελαγουέρ, που είχε πλεόνασμα 125 δισ. τις δύο τελευταίες δεκαετίες, συνεισφέρει πιο πολλά από οποιαδήποτε άλλη πολιτεία – με λίγα λόγια, οι πλούσιες περιοχές τροφοδοτούν τις πιο φτωχές. Ακόμα και τώρα που οι ΗΠΑ βρέθηκαν μπροστά στο φάσμα της στάσης πληρωμών, τίποτε από αυτά δεν άλλαξε. Και τα ποσά που μεταφέρονται από μια πολιτεία σε άλλη είναι πολύ μεγαλύτερα από οτιδήποτε αποπειράται αυτήν τη στιγμή η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Βιρτζίνια όπως Ελλάδα, ΗΠΑ όπως Ε.Ε.; Μάλλον όχι. Το πώς οι Αμερικανοί έφτασαν πριν από 222 χρόνια στο συμπέρασμα ότι, όταν θέλεις μια ένωση, θα πρέπει τα χρήματα να πηγαίνουν από τη μια μεριά στην άλλη για να υπάρξει μια συνδετική ουσία και πώς οι Ευρωπαίοι, στον 21ο αιώνα, δείχνουν να το αποδέχονται με μεγάλη δυσκολία, θα αποτελέσει σίγουρα ένα ιστορικό μάθημα. Πολιτικής ιστορίας. Ή, τέλος πάντων, ας αποφασίσουν τι ακριβώς ένωση θέλουν. Και, τέλος πάντων, ας αποφασίσουμε και εμείς τι ακριβώς θέλουμε. Και τι ακριβώς είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε σε αντάλλαγμα. Ακριβώς, όμως...
Σε δεκάδες πρόσφατες συναντήσεις μου στη Φρανκφούρτη, έμαθα ότι η συνταγή για το τι πρέπει να γίνει έχει εξελιχθεί τους τελευταίους μήνες. Πολλοί ειδικοί πίστευαν από πριν ότι οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες έπασχαν από σοβαρή έλλειψη κεφαλαίων. Τα αξιοθρήνητα τεστ αντοχής που διενήργησε φέτος η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή δεν διαπίστωσαν κεφαλαιακά προβλήματα και αγνόησαν την πιθανότητα κρατικής χρεοκοπίας. Αποτέλεσμα, οι αγορές να μην πειστούν από τα τεστ για τη φερεγγυότητα των τραπεζών. Μια ευρωπαϊκή έκδοση του αμερικανικού ΤΑRP θα ήταν προφανής τρόπος αντιμετώπισης του κεφαλαιακού ελλείμματος, και το ΕFSF εμφανίστηκε αποφασισμένο να αναλάβει την εκπλήρωση αυτού του στόχου, αν το μέγεθός του αυξανόταν. Ωστόσο, τα πράγματα άλλαξαν. Η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να συνεχίσει να ανησυχεί μόνο για το τι να κάνει για τις ζημίες των τραπεζών από υπάρχοντα στοιχεία ενεργητικού. Η όποια ικανοποιητική έκβαση στην κρίση πρέπει επίσης να περιλαμβάνει την εύρεση αγοραστών ιταλικών και ισπανικών κρατικών ομολόγων και σε τιμές που μπορούν να επωμισθούν οι δύο χώρες.
Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν έχουν αποφασίσει ποιο θέλουν να είναι το τελικό αποτέλεσμα. Αν το έκαναν, θα μπορούσαν να ορίσουν καλύτερα τα βήματα για την επίτευξη του μακροπρόθεσμου αποτελέσματος. Αντιθέτως, κάθε δέσμευση για «όχι άλλη στήριξη έπειτα από αυτήν» περιορίζει τις μελλοντικές επιλογές. Ετσι, μείναμε με μόνο μία ρεαλιστική επιλογή: η ΕΚΤ να αγοράσει κάθε νέο χρέος σε τεράστιες ποσότητες.
No comments:
Post a Comment