Του Κωνσταντινου Α. Παπαδοπουλου*
Για να τεθεί η ελληνική οικονομία σε στέρεες βάσεις μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να μεταφέρει ένα επιπλέον 20% με 25% του ετήσιου ΑΕΠ σε νέες εξαγωγικές δραστηριότητες. Σήμερα, η συνολική αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών αντιστοιχεί στο 26% του ΑΕΠ. Ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη είναι 45%.
Εάν θέλουμε να ξαναβρούμε το βιοτικό επίπεδο στο οποίο είχαμε συνηθίσει μέχρι το 2009, θα πρέπει να αντικαταστήσουμε τον εξωτερικό δανεισμό με έσοδα από εξαγωγές και εισροές ξένων επενδύσεων. Το 2012 είχαμε έσοδα από εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ύψους 44 δισ. ευρώ. Τα έσοδα αυτά θα πρέπει να ανέλθουν περίπου στα 76 δισ. ευρώ (μία αύξηση 75%) εάν θέλουμε να γίνουμε μία κανονική ευρωπαϊκή χώρα και να παύσει οριστικά η εξάρτηση από εξωτερικούς δανεισμούς και μηχανισμούς στήριξης.
Τα καλά νέα είναι ότι οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 21% από το προηγούμενο υψηλό επίπεδό τους, του 2008. Τα κακά νέα είναι δύο: πρώτον, ότι πάνω από το μισό της αυξήσεως οφείλεται σε ένα μόνο προϊόν, τα καύσιμα, άρα δεν έχει συντελεστεί μια ριζικότερη αναδιάρθρωση του εξαγωγικού προτύπου μας (παρά μία θετικά τάση επέκτασης σε νέες αγορές) και δεύτερον, ότι η μείωση εσόδων από υπηρεσίες όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία (απόρροια της εσωτερικής και της διεθνούς κρίσης, αντίστοιχα) ήταν τέτοια ώστε να περιορίσει τα συνολικά έσοδα από εξαγωγές σε επίπεδα κατώτερα του 2008.
Βεβαίως, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που είχε φθάσει να είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, έχει μειωθεί πολύ αισθητά. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι, μετά και την επίτευξη πλεονάσματος το Γ΄ τρίμηνο του 2012, είτε αργότερα φέτος, είτε του χρόνου, το ισοζύγιο μπορεί να ισοσκελισθεί – ένα σημαντικότατο επίτευγμα. Δυστυχώς, όμως, η βελτίωση αυτή οφείλεται πρωτίστως στην ύφεση και στη μείωση των εισαγωγών που προκαλεί, δευτερευόντως δε στη μείωση πληρωμής τόκων χάρις στο PSI, και όχι, όπως είδαμε, σε μία θεαματική αύξηση των συνολικών εξαγωγών. Οπότε, τίθεται το εύλογο ερώτημα τι θα συμβεί μόλις επιστρέψουν οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης. Η Ελλάς χρεοκόπησε επειδή ξόδευε αλόγιστα και διατηρούσε ένα επίπεδο ζωής που δεν μπορούσε να συντηρήσει. Σε αυτό συνέβαλε τα μέγιστα ο ανορθολογικός δημόσιος τομέας, αλλά και ένα καταναλωτικό πρότυπο το οποίο χρηματοδοτήθηκε πρωτίστως από μία καλπάζουσα, και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό, αύξηση του δημοσίου χρέους από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας. Ενώ από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και για δέκα χρόνια, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ κυμαινόταν κατά μέσο όρο γύρω στο, ήδη ακροσφαλές, 100% του ΑΕΠ, τα επόμενα χρόνια πήρε ξανά την ανιούσα, για να καταλήξει στο 130% του ΑΕΠ το 2009! Σε απόλυτα νούμερα, αυτό μεταφράζεται σε μία αύξηση του χρέους κατά 64% μέσα σε μόνο πέντε χρόνια (2004-2009).
Επόμενο ήταν, όταν η οικονομία μας απεκλείσθη απότομα από τις διεθνείς αγορές, να πρέπει το γρηγορότερο δυνατόν να μειωθούν δραστικά τα κρατικά ελλείμματα που προκαλούσαν την αύξηση του χρέους και την απόλυτη εξάρτηση από τις αγορές. Ομως, η δημοσιονομική προσαρμογή από μόνη της δεν μπορεί να ενθαρρύνει τη μετάβαση πόρων προς τον εξαγωγικό τομέα παρά μόνον εμμέσως, δηλ. μέσω της οδυνηρής οδού της εσωτερικής υποτίμησης. Η εξωστρέφεια, και οι επενδύσεις που θα την υποστηρίζουν, θα προέλθουν κυρίως μέσω της μακράς και ανατρεπτικής διαδρομής που θα εδράζεται στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και της ακόμα πιο βασανιστικής και χρονοβόρας διαδικασίας του εξορθολογισμού του δημοσίου τομέα (άρση γραφειοκρατικών αντικινήτρων, ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και απλή αποδέσμευση οικονομικών και ανθρωπίνων πόρων που θα πρέπει εν συνεχεία να κατευθυνθούν προς τον εξαγωγικό τομέα). Ουσιαστικά, τώρα αρχίζει η δυσκολότερη φάση της μακροπρόθεσμης προσαρμογής του κοινωνικο-οικονομικού μοντέλου μας, η οποία έπρεπε να είχε αρχίσει προ πολλών ετών, εν όψει της ένταξής μας στην Ευρωζώνη.
* Συμβούλου Διοίκησης της Eurobank και πρώην Γ.Γ. του ΥΠΕΞ
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_10/03/2013_513833
Για να τεθεί η ελληνική οικονομία σε στέρεες βάσεις μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να μεταφέρει ένα επιπλέον 20% με 25% του ετήσιου ΑΕΠ σε νέες εξαγωγικές δραστηριότητες. Σήμερα, η συνολική αξία των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών αντιστοιχεί στο 26% του ΑΕΠ. Ο μέσος όρος στην Ευρωζώνη είναι 45%.
Εάν θέλουμε να ξαναβρούμε το βιοτικό επίπεδο στο οποίο είχαμε συνηθίσει μέχρι το 2009, θα πρέπει να αντικαταστήσουμε τον εξωτερικό δανεισμό με έσοδα από εξαγωγές και εισροές ξένων επενδύσεων. Το 2012 είχαμε έσοδα από εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών ύψους 44 δισ. ευρώ. Τα έσοδα αυτά θα πρέπει να ανέλθουν περίπου στα 76 δισ. ευρώ (μία αύξηση 75%) εάν θέλουμε να γίνουμε μία κανονική ευρωπαϊκή χώρα και να παύσει οριστικά η εξάρτηση από εξωτερικούς δανεισμούς και μηχανισμούς στήριξης.
Τα καλά νέα είναι ότι οι εξαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 21% από το προηγούμενο υψηλό επίπεδό τους, του 2008. Τα κακά νέα είναι δύο: πρώτον, ότι πάνω από το μισό της αυξήσεως οφείλεται σε ένα μόνο προϊόν, τα καύσιμα, άρα δεν έχει συντελεστεί μια ριζικότερη αναδιάρθρωση του εξαγωγικού προτύπου μας (παρά μία θετικά τάση επέκτασης σε νέες αγορές) και δεύτερον, ότι η μείωση εσόδων από υπηρεσίες όπως ο τουρισμός και η ναυτιλία (απόρροια της εσωτερικής και της διεθνούς κρίσης, αντίστοιχα) ήταν τέτοια ώστε να περιορίσει τα συνολικά έσοδα από εξαγωγές σε επίπεδα κατώτερα του 2008.
Βεβαίως, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, που είχε φθάσει να είναι ένα από τα μεγαλύτερα στον κόσμο, έχει μειωθεί πολύ αισθητά. Εκτιμάται, μάλιστα, ότι, μετά και την επίτευξη πλεονάσματος το Γ΄ τρίμηνο του 2012, είτε αργότερα φέτος, είτε του χρόνου, το ισοζύγιο μπορεί να ισοσκελισθεί – ένα σημαντικότατο επίτευγμα. Δυστυχώς, όμως, η βελτίωση αυτή οφείλεται πρωτίστως στην ύφεση και στη μείωση των εισαγωγών που προκαλεί, δευτερευόντως δε στη μείωση πληρωμής τόκων χάρις στο PSI, και όχι, όπως είδαμε, σε μία θεαματική αύξηση των συνολικών εξαγωγών. Οπότε, τίθεται το εύλογο ερώτημα τι θα συμβεί μόλις επιστρέψουν οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης. Η Ελλάς χρεοκόπησε επειδή ξόδευε αλόγιστα και διατηρούσε ένα επίπεδο ζωής που δεν μπορούσε να συντηρήσει. Σε αυτό συνέβαλε τα μέγιστα ο ανορθολογικός δημόσιος τομέας, αλλά και ένα καταναλωτικό πρότυπο το οποίο χρηματοδοτήθηκε πρωτίστως από μία καλπάζουσα, και μάλιστα με επιταχυνόμενο ρυθμό, αύξηση του δημοσίου χρέους από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας. Ενώ από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 και για δέκα χρόνια, το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ κυμαινόταν κατά μέσο όρο γύρω στο, ήδη ακροσφαλές, 100% του ΑΕΠ, τα επόμενα χρόνια πήρε ξανά την ανιούσα, για να καταλήξει στο 130% του ΑΕΠ το 2009! Σε απόλυτα νούμερα, αυτό μεταφράζεται σε μία αύξηση του χρέους κατά 64% μέσα σε μόνο πέντε χρόνια (2004-2009).
Επόμενο ήταν, όταν η οικονομία μας απεκλείσθη απότομα από τις διεθνείς αγορές, να πρέπει το γρηγορότερο δυνατόν να μειωθούν δραστικά τα κρατικά ελλείμματα που προκαλούσαν την αύξηση του χρέους και την απόλυτη εξάρτηση από τις αγορές. Ομως, η δημοσιονομική προσαρμογή από μόνη της δεν μπορεί να ενθαρρύνει τη μετάβαση πόρων προς τον εξαγωγικό τομέα παρά μόνον εμμέσως, δηλ. μέσω της οδυνηρής οδού της εσωτερικής υποτίμησης. Η εξωστρέφεια, και οι επενδύσεις που θα την υποστηρίζουν, θα προέλθουν κυρίως μέσω της μακράς και ανατρεπτικής διαδρομής που θα εδράζεται στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και της ακόμα πιο βασανιστικής και χρονοβόρας διαδικασίας του εξορθολογισμού του δημοσίου τομέα (άρση γραφειοκρατικών αντικινήτρων, ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και απλή αποδέσμευση οικονομικών και ανθρωπίνων πόρων που θα πρέπει εν συνεχεία να κατευθυνθούν προς τον εξαγωγικό τομέα). Ουσιαστικά, τώρα αρχίζει η δυσκολότερη φάση της μακροπρόθεσμης προσαρμογής του κοινωνικο-οικονομικού μοντέλου μας, η οποία έπρεπε να είχε αρχίσει προ πολλών ετών, εν όψει της ένταξής μας στην Ευρωζώνη.
* Συμβούλου Διοίκησης της Eurobank και πρώην Γ.Γ. του ΥΠΕΞ
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_10/03/2013_513833
No comments:
Post a Comment