Συνταγή εξόδου από την κρίση με επώδυνα μέτρα και αποφάσεις

Το οικονομικό επιτελείο, πέραν του προϋπολογισμού και του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τα οποία δεν αρκούν λόγω της σοβαρότητας των προβλημάτων, πρέπει να εκπονήσει δεκαετές πρόγραμμα προσαρμογής με συγκεκριμένους, μετρήσιμους, στόχους και μέσα πολιτικής

Ιωάννης Στουρνάρας | Κυριακή 29 Νοεμβρίου 2009

Δύο είναι τα κρίσιμα, επείγοντα ζητήματα για την ελληνική οικονομία: Το δημοσιονομικό- ασφαλιστικό και η ανταγωνιστικότητα- παραγωγική αναδιάρθρωση. Η αναδιανομή είναι επίσης σημαντικό ζήτημα, αλλά πρέπει να αντιμετωπιστεί σε βάθος χρόνου. Τώρα, δεν υπάρχουν πόροι και χρόνος. Αυτό είναι δυστυχώς το τίμημα του δημοσιονομικού εκτροχιασμού. Σήμερα, ο μόνος ίσως που μπορεί να πείσει την ελληνική κοινωνία για την αναγκαιότητα της δημοσιονομικής προσαρμογής και των μεταρρυθμίσεων είναι ο ίδιος ο Πρωθυπουργός. Αν δείξει και στην οικονομία την κινητικότητα, ταχύτητα και καινοτομία που δείχνει στην εξωτερική πολιτική, οι θετικές εξελίξεις στην οικονομία θα είναι καταιγιστικές. Το οικονομικό επιτελείο, πέραν του προϋπολογισμού και του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης, τα οποία δεν αρκούν λόγω της σοβαρότητας των προβλημάτων, πρέπει να εκπονήσει και να δημοσιοποιήσει ένα δεκαετές πρόγραμμα προσαρμογής με συγκεκριμένους, μετρήσιμους, στόχους και μέσα πολιτικής. Η αξιοπιστία του Προγράμματος αυτού θα κριθεί από τα μέτρα που θα εξαγγείλει το αμέσως προσεχές διάστημα. Ενδεικτικά προτείνω τα εξής:

Στόχοι με ορίζοντα δεκαετίας.

Μείωση του δημοσίου χρέους στο 75% του ΑΕΠ- Μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών στο 3% του ΑΕΠ - Μείωση του ποσοστού ανεργίας στο 5%- Σύγκλιση του κατά κεφαλήν εισοδήματος (σε μονάδες ισοδύναμης αγοραστικής δύναμης) με αυτό της ευρωζώνης. Σήμερα ο σχετικός δείκτης είναι 86%, ενώ πριν από δέκα χρόνια ήταν 71,5%.

Δημοσιονομική προσαρμογή της τάξεως του 8% του ΑΕΠ ως το (τέλος) του 2013, και κατόπιν σταδιακός μηδενισμός του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης σε συνάρτηση με τον οικονομικό κύκλο, ως εξής:

* Σταδιακή μείωση των δημοσίων δαπανών, με την εγκαθίδρυση ενιαίου λογιστικού και πληροφοριακού συστήματος ελέγχου, μέτρησης και αξιολόγησης των δαπανών, με την επιβολή μέτρων διαφάνειας, καθώς και εξειδικευμένων μέτρων που αφορούν τις δαπάνες υγείας (με προγράμματα παρακολούθησης και ελέγχου των δαπανών στα νοσηλευτικά ιδρύματα και στα ασφαλιστικά ταμεία, με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των ιατρικών πράξεων και με την εισαγωγή στοιχείων ανταγωνισμού μεταξύ των νοσοκομείων) και άμυνας (με ενοποίηση μονάδων, δημιουργία κοινών λογιστικών συστημάτων και συστημάτων πληροφορικής για τους τρεις κλάδους, καθώς και με αναθεώρηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων). Επίσης, με την κατάργηση εκατοντάδων, κυριολεκτικά άχρηστων σήμερα, δημοσίων οργανισμών.

Τέλος, με τη μείωση του συνολικού μισθολογικού κόστους του δημόσιου τομέα με:

* Πάγωμα όλων των προσλήψεων, με εξαίρεση τους ελάχιστους υπαλλήλους με εξειδικευμένες γνώσεις, και αυστηρή συγκράτηση των μισθών και κάθε είδους αμοιβών.

* Σταδιακή αύξηση των κρατικών εσόδων, μέσω της δημιουργίας κοινής ηλεκτρονικής βάσης δεδομένων, ενοποίησης εισπρακτικών μηχανισμών (φόρων και εισφορών), δειγματοληπτικών ελέγχων μεταξύ μονάδων υψηλού κινδύνου φοροδιαφυγής, υπαγωγής όλων των εισοδημάτων στην ενιαία φορολογική κλίμακα χωρίς εξαιρέσεις και εξωλογιστικούς προσδιορισμούς εισοδήματος, φορολόγησης όλων των επιχειρήσεων στη βάση βιβλίων εσόδων - εξόδων, πρόσβασης των φορολογικών αρχών σε όλα τα περιουσιακά στοιχεία των φορολογουμένων.

Για τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος είναι αναγκαία η σταδιακή προσαρμογή του ποσοστού αναπλήρωσης. Η αύξηση της μέσης σύνταξης σε κάθε ένα από τα 13 Ταμεία πρέπει να υπολείπεται της αύξησης του αντίστοιχου μέσου μισθού (ή αμοιβής) τουλάχιστον κατά 1,5% ετησίως. Επίσης απαιτείται η σύγκλιση, σε πρώτη φάση, των αναλογιστικών παραμέτρων όλων των Ταμείων με αυτές του ΙΚΑ.

▅ Ενίσχυση του ανταγωνισμού, της παραγωγής και της επιχειρηματικότητας, με:

* Ανοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, με έμφαση στις μεταφορές.

* Αλλαγή του τρόπου χορήγησης των ποικίλων αδειών από τους δημόσιους φορείς, με κριτήριο τη μεγιστοποίηση του ανταγωνιστικού οφέλους.

* Κατάργηση των περιορισμών στη λειτουργία του ανταγωνισμού (από τις ρυθμίσεις στις αγορές καυσίμων ως το cabotage) καθώς και στην είσοδο και έξοδο επιχειρήσεων στους ποικίλους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας. Παρά τις τεράστιες, πράγματι, δυσκολίες υπάρχει μια μεγάλη δεξαμενή από ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες, που μπορεί να προκύψουν από τη θεραπεία των παθογενειών του δημοσίου τομέα και την άρση συγκεκριμένων, αναχρονιστικών περιορισμών στην οικονομική δραστηριότητα, δημιουργώντας ένα νέο αναπτυξιακό κύκλο, συμβάλλοντας επίσης στη δημοσιονομική προσαρμογή. Αυτά απαιτούν συστηματική και συνεχή μεταρρυθμιστική προσπάθεια. Εναπόκειται στη διορατικότητα και στην αποφασιστικότητα της κυβέρνησης να αντιληφθεί έγκαιρα πού «γέρνει η ζυγαριά».

Ο κ. Ιωάννης Στουρνάρας είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και επιστημονικός διευθυντής του ΙΟΒΕ.