Προτάσεις για μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική

Tων Κωστα Αζαριαδη*, Γιαννη ΙωαννIδη** και Χριστοφορου Πισσαριδη***
Φρονούμε πως τα μέτρα λιτότητας και οικονομικής μεταρρύθμισης του Μνημονίου πρέπει να συνοδευθούν από ισχυρότατο πρόγραμμα αναπτυξιακής πολιτικής ώστε να απομακρύνουν τη χώρα από τον φαύλο κύκλο αυξανόμενης ανεργίας και χρεοκοπιών. Προτείνουμε γι’ αυτό πολιτικές που θα αυξήσουν τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης κατά 4% τον χρόνο, επιτρέποντας στην Ελλάδα όχι απλώς να ικανοποιήσει τις δανειακές της υποχρεώσεις, αλλά κυρίως να βελτιώσει σημαντικά την παραγωγικότητα και να μπει σε σταθερή τροχιά ευημερίας.
Υπερκατανάλωση είναι η μεγάλη αδυναμία της ελληνικής οικονομίας. Πέρυσι η χώρα ξόδεψε 12% πάνω από τον μέσο όρο της Ε. Ε., ενώ το εισόδημα ήταν 5% κάτω και η παραγωγικότητα εργασίας 20% χαμηλότερη. Μεταβιβάσεις από την Ε. Ε. και εξωτερικά δάνεια χρηματοδοτούσαν το γλέντι. Η δραματική ύφεση που ζούμε χαμηλώνει το εισόδημα από 22 χιλ. ευρώ κατά κεφαλήν σε 17-18 χιλ., επίπεδο που αναλογεί στην παραγωγικότητά μας. Χωρίς δραστικά αναπτυξιακά μέτρα, τα εισοδήματα θα κατέβουν από 95% της Ε. Ε. -27 σε περίπου 72%.
Βαθιές αδυναμίες αντιμετωπίζονται μόνον με βαθιές τομές σε οικονομία, διοίκηση και κοινωνική δομή, που θα μεταφέρουν το κύριο βάρος της οικονομικής ανάπτυξης από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, όπως στην Σουηδία, Ιρλανδία, Κύπρο. Η κεντρική κυβέρνηση παραμένει υπεύθυνη μόνο στους χώρους της δικαιοσύνης, άμυνας, προστασίας του πολίτη, υποδομών, και κοινωνικής πρόνοιας.
Οι προτάσεις μας στοχεύουν να αυξήσουν, έως το 2020, την παραγωγικότητα της εργασίας στο 120% του μέσου όρου της Ε. Ε. -27 και να δημιουργήσουν 1,2 εκατ. νέων θέσεων εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, απορροφώντας 800 χιλιάδες νέους και 400 χιλιάδες πλεονάζοντες από το Δημόσιο. Βελτίωση της παραγωγικότητας απαιτεί παρεμβάσεις για την αποκατάσταση εμπιστοσύνης, μεταρρύθμιση δημόσιας διοίκησης, απάλειψη της διαφθοράς, ανασυγκρότηση υποδομών και ανθρώπινων πόρων. Ριζοσπαστικές αναπτυξιακές στρατηγικές είναι ατελέσφορες εάν η κοινή γνώμη δεν πεισθεί ότι επίκειται σοβαρή πάταξη της διαφθοράς και βελτίωση της εφιαλτικής ανεπάρκειας του Δημοσίου. Το κοινό θα πεισθεί για πραγματικές αλλαγές εάν δει σε έναν χρόνο πράγματα πρωτάκουστα για την Ελλάδα.
Οι συγκεκριμένες προτάσεις μας είναι οι εξής:
Πρόταση 1: Υστερα από συνολική θητεία δώδεκα ετών, οι βουλευτές συνταξιοδοτούνται αναγκαστικά και αποκλείονται από κάθε δημόσια θέση.
Πρόταση 2: Κοινοπραξίες κατασκευαστικών εταιρειών, ιδιωτών επενδυτών και άλλων αναλαμβάνουν το κόστος εκτέλεσης και συντήρηση σύγχρονων δικτύων αυτοκινητοδρόμων, λιμένων, αεροδρομίων, με αντάλλαγμα αφορολόγητη εκμετάλλευση για 30 χρόνια.
Πρόταση 3: Kατάχρηση δημοσίων πόρων γίνεται απαράγραπτο ιδιώνυμο αδίκημα για υψηλόβαθμους πολιτικούς, συνδικαλιστές, δημόσιους λειτουργούς και επιχειρηματίες. Παραβάσεις εκδικάζονται τάχιστα από ειδικά δικαστήρια. Οι ένοχοι τιμωρούνται με δρακόντειες ποινές.
Η διαφθορά βρίθει στη δημόσια διοίκηση. Η Διεθνής Διαφάνεια ταξινομεί τη χώρα ως χειρότερη μεταξύ της E. Ε. -27 το 2009, με δείκτη 3,8 (με άριστα 10). Η Κύπρος το 2009 είχε 6,6 και η Ελλάδα το 1997 είχε 5,3!
Οι συνέπειες της διαπλοκής είναι καταστρεπτικές. Διπλασιάζεται το δημοσιονομικό έλλειμμα, εξανεμίζεται το 25% των φόρων, αποθαρρύνονται επενδύσεις, επιβραδύνεται η οικονομική ανάπτυξη. Εάν ο δημόσιος τομέας ήταν τα τελευταία 10 χρόνια όσο παραγωγικός είναι σήμερα αυτός της Κύπρου, ο ετήσιος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης θα αυξανόταν κατά 1%.
Οι ωφέλειες από καλύτερη διοίκηση θα είναι ακόμα μεγαλύτερες εάν συρρικνωθεί ο δημόσιος τομέας από 25% της συνολικής απασχόλησης σε 15%, όπως είναι στην Ισπανία και την Κύπρο.
Πρόταση 4: Η απασχόληση στον γενικό δημόσιο τομέα μειώνεται διαδοχικά από 1.100 σε 700 χιλιάδες μέχρι το 2015, με πώληση όλων των δημόσιων επιχειρήσεων, και ανακατανέμεται ορθολογικά. Πλεονάζοντες υπάλληλοι αδειοδοτούνται με 80% των αποδοχών για 3 χρόνια, 60% για τα επόμενα δύο. Ατομα άνω των 55 ετών υπόκεινται σε ειδική μεταχείριση.
Εκτιμούμε ότι οι αμοιβές στον ευρύτερο δημόσιο τομέα θα μειωθούν κατά 8,6 δισ. ευρώ επιτρέποντας έτσι στην κυβέρνηση να αυξήσει τους μισθούς όσων παραμένουν.
Πρόταση 5: Αξιοκρατικές προαγωγές συνδυάζονται με βελτίωση απολαβών κατωτέρων υπαλλήλων, που αυξάνονται κατά 50% πάνω από τον πληθωρισμό σε 5 χρόνια, και ανωτέρων (όσων εμπίπτουν στην Πρόταση 3) που διπλασιάζονται μέχρι το 2015.
Εκτιμούμε ότι οι συνολικές αμοιβές των 700 χιλ. δημοσίων υπαλλήλων θα φθάσουν τα 40 δισ. το 2015, έναντι 33,5 δισ. για 1,1 εκατ. υπαλλήλους σήμερα.
Η Ελλάδα υστερεί σε υποδομές, σιδηροδρόμους, αυτοκινητοδρόμους, λιμένες και αεροδρόμια. Εχει το ήμισυ των αυτοκινητοδρόμων της Πορτογαλίας, 0,8% των αεροπορικών μεταφορών της Ε. Ε. και λιγότερο από 5% των θαλασσίων μεταφορών της Ευρώπης.
Εάν η Πρόταση 2 διπλασιάσει το δημόσιο κεφάλαιο μέχρι το 2015 με 2.500 χλμ. αυτοκινητοδρόμων, υπερταχεία σιδηροδρομική σύνδεση Αθήνας-Θεσσαλονίκης, τρεις σύγχρονους λιμένες, πέντε σύγχρονα αεροδρόμια και πενήντα μαρίνες, τότε εκτιμούμε ότι ο ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης θα αυξηθεί κατά 0,7% και η συνολική παραγωγικότητα κατά 35%-40%.
Τα στοιχεία για την παιδεία και έρευνα είναι σαρωτικά: απογοητευτική επίδοση των Ελληνόπουλων 15 ετών στις εξετάσεις PISΑ (28οι από 30 χώρες του ΟΟΣΑ), ανεπάρκεια τεχνολογικών εφευρέσεων και ευρεσιτεχνιών (το ελληνικό μερίδιο ευρωπαϊκών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας είναι 10% από ό, τι αναλογεί στον πληθυσμό). Η τριτοβάθμια εκπαίδευση προετοιμάζει ανεπαρκώς για ιδιωτική απασχόληση. Πτυχία ΑΕΙ βελτιώνουν μισθούς μόνο 32%, δηλ. 300 ευρώ τον μήνα, έναντι 61% στην Ε. Ε.
Κύριο πρόβλημα; Σπάταλη και απαρχαιωμένη εκπαιδευτική διοίκηση. Για να βελτιωθεί η ελληνική εκπαίδευση προτείνουμε αποκέντρωση και δημιουργία άμιλλας μεταξύ ιδρυμάτων.
Πρόταση 6: Ανακαλείται η απαγόρευση ιδιωτικών πανεπιστημίων και αστυνομικής παρουσίας στους πανεπιστημιακούς χώρους. Η χρηματοδότηση και επίβλεψη των δημόσιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μεταφέρεται από το υπ. Παιδείας σε περιφερειακές αυτοδιοικήσεις.
Πρόταση 7: Για την περίοδο 2011-13 η διαχείριση τριτοβάθμιων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ανατίθεται έκτακτα σε επιτροπές πανεπιστημιακών, Ελλήνων και ξένων, που αξιολογούν μέλη ΔΕΠ, διοικητικό προσωπικό και σπουδαστές με διεθνή κριτήρια. Πλεονάζον προσωπικό απομακρύνεται κατά την Πρόταση 4. Από το 2013 τα ιδρύματα αυτονομούνται, με πλήρη δικαιοδοσία σε πρόσληψη προσωπικού και καθορισμό αμοιβών, διδάκτρων και αριθμού εισακτέων.
Εκτιμούμε πως η συνδυασμένη εφαρμογή των Προτάσεων 6-7 θα διπλασιάσει την απόδοση στην εκπαίδευση, συμβάλλοντας 0,9% στην αύξηση του ρυθμού οικονομικής μεγέθυνσης.
* Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Washington, **καθηγητής στο Tufts, ***καθηγητής στο LSE.
 http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_09/10/2010_418023