Νέο αδιέξοδο στην οικονομία

Του Θοδωρη Πελαγιδη*
Καθώς οι επιδράσεις της οικονομικής ύφεσης εντείνονται, η κοινή γνώμη αρχίζει πλέον να αντιμετωπίζει μάλλον με μια σιωπηλή εχθρικότητα την εφαρμοζόμενη οικονομική συνταγή. Υπάρχουν εφεξής δύο εκδοχές. Είτε το κλίμα θα κυριαρχηθεί από απάθεια και στροφή των πολιτών περαιτέρω στην ιδιώτευση με σκοπό την επιβίωση, είτε θα έχουμε δυσάρεστα γεγονότα.
Ο πολίτης φαίνεται να αναμένει κάποιου είδους ανάκαμψη στο ορατό μέλλον, ενώ η πραγματικότητα απαιτεί περιστολή δαπανών επί σειράν ετών. Ετσι, παρακολουθεί τον πληθωρισμό στο 5,6% τον Σεπτέμβριο να «τρώει» τα εισοδήματά του. Την ανεργία να καλπάζει, τους μισθούς να μειώνονται. Την ανάγκη για φορολογικά έσοδα του κράτους να εντείνεται. Κι όλα αυτά, όταν πλέον γίνεται όλο και δυσκολότερη, αν όχι αδύνατη, η «προσφυγή» των πολιτών στις ιδιωτικές προνοιακές υπηρεσίες λόγω της δραστικής μείωσης των εισοδημάτων τους, αφού δημόσια υγεία, παιδεία και πρόνοια συνεχίζουν φυσικά να παρουσιάζουν σοβαρά προβλήματα. Κι όμως, όλα τα παραπάνω ήταν σε κάποιο βαθμό έτοιμοι να τα ανεχτούν οι πολίτες, με την προϋπόθεση κάποιας ορατής προοπτικής.
Το νέο προσχέδιο του προϋπολογισμού που κατατέθηκε, επιβεβαιώνει τις ανησυχίες ότι ο δρόμος είναι μακρύς και πολύ πιο δύσκολος. Πρώτον, γιατί αναμένονται οι πολλαπλασιαστικές επιδράσεις των οικονομικών μέτρων και της ύφεσης και δεύτερον, γιατί ο σκληρός πυρήνας του ελλείμματος φαίνεται ότι είναι περισσότερο «συμπαγής» απ’ ό,τι περιμέναμε. Την κατάσταση επιδεινώνει ο χρόνος. Η αδιανόητη αδιαλλαξία των δανειστών μας να αρχίσουν να παίρνουν πίσω τα λεφτά τους το συντομότερο δυνατόν, με τη λήξη του 2012-13. Πράγμα αδύνατον.
Πράγματι, η δυσκολία με την οποία προσπαθούμε να ρίξουμε το έλλειμμα κατά τι λιγότερο από μόλις μία μονάδα στο προσχέδιο του προϋπολογισμού είναι αξιοσημείωτη. Ενα μαξιλάρι πάλι δημιουργείται επιπλέον αύξησης φόρων και μείωσης δαπανών, ομολογώντας στην ουσία τις ανυπέρβλητες δυσκολίες που δημιουργεί η ύφεση. Δηλαδή πιστωτική ασφυξία από τη μία για τις επιχειρήσεις αλλά και ανάγκη για κρατικές δαπάνες που προκύπτουν από την ύφεση, όπως επιδόματα ανεργίας κ.λπ.
Αυτό γιατί ναι μεν τα προηγούμενα χρόνια δημιουργήθηκαν εισοδήματα και η χώρα πήγε μπροστά, όμως μεγάλο μέρος των εισοδημάτων μετατράπηκε σε αγαθά ή και ξοδεύτηκε σε υπηρεσίες. Σήμερα όμως που η οικονομία υποχωρεί δραστικά και τα εισοδήματα περιστέλλονται, αυτά τα λεφτά δεν υπάρχουν σε ρευστό. Είναι κάτι που δεν υπολόγισε κανένας μας έως τώρα. Ετσι, νοικοκυριά ευκατάστατα θα βρεθούν να οφείλουν από φόρους εισοδήματος, τεκμηρίων και κυρίως περιουσίας, ποσά (ρευστό) που σήμερα δεν κατέχουν. Η δυνατότητα πώλησης-ρευστοποίησης για σημαντικό αριθμό ακινήτων είναι εξαιρετικά περιορισμένη και πολλοί θα βρεθούν στο άμεσο μέλλον σε θέση αδυναμίας πληρωμής φόρων. Μάλιστα, καθώς όλοι θα προσπαθούν να ρευστοποιήσουν μέρος της ακίνητης περιουσίας τους, οι τιμές θα υποχωρούν όλο και περισσότερο.
Πρέπει να γίνει κατανοητό από τους πολίτες ότι ακόμη κι αν εμφανιστεί ένας δειλός ρυθμός μεγέθυνσης το 2012, αυτό δεν θα σημαίνει παρά το ότι ανεβήκαμε σε μια σκάλα στο πατάρι του υπογείου, ενώ έχουμε πέσει από μια επταώροφη πολυκατοικία. Δεν πρόκειται για αρκετά χρόνια να δούμε νέες καθαρές θέσεις απασχόλησης σε αυτήν τη χώρα. Ιδίως μέσα στη σημερινή κατάσταση φανερής ανεπάρκειας να χαραχτεί μια πραγματική μακροπρόθεσμη στρατηγική που θα τοποθετεί την ελληνική οικονομία μέσα σε έναν εντελώς νέο καταμερισμό εργασίας που δημιουργείται διεθνώς.
* Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιώς.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_10/10/2010_418147