Κοίτα ποιοι τα λένε!

Με τρώει το χέρι μου...

Από τα καλύτερα κομμάτια που έχω διαβάσει στην Καθημερινή είναι αυτό του φύλλου της περασμένης Κυριακής.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_18/03/2007_219929

Η εφημερίδα φιλοξένησε μέρος των απόψεων του καθηγητή Παναγιώτη Παναγιωτόπουλου (διεθνώς γνωστό ως Pan A. Yotopoulos*) που είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Stanford και τακτικός καθηγητής του Πανεπιστημίου της Φλωρεντίας επ' ευκαιρία της αναγόρευσής του στις 8 Μαρτίου ως επίτιμου διδάκτορα της Σχολής Νομικών, Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

*Το google μου έβγαλε 16,200 αποτελέσματα με το όνομά του - καθόλου άγνωστος λοιπόν.

Τις αντιγράφω - επιλεκτικά - με τη σειρά μου!
(γραμματα κανονικά: η εφημερίδα - italics: του καθηγητή - bold: δικά μου)

Τα συμπεράσματα μου στο τέλος...


Του Κωστη Παπαδημητριου

Μοιραίο για το μέλλον της ίδιας της παγκοσμιοποίησης ενδέχεται να αποδειχθεί το διαρκώς διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών στο εσωτερικό των χωρών. Αν δεν συμβεί αυτό, η παγκοσμιοποίηση μπορεί να αποτελέσει την «επιτάφια επιγραφή» για την οικονομική ανάπτυξη του Τρίτου Κόσμου εξαιτίας των ανισοτήτων μεταξύ αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων χωρών.

Ωστόσο, αυτές οι ανισότητες θεωρητικά δεν θα έπρεπε να υπάρχουν. Σύμφωνα με την παραδοσιακή θεωρία του διεθνούς εμπορίου, το ελεύθερο εμπόριο λειτουργεί εις όφελος και των δύο μερών. Ακόμη και αν η μία χώρα είναι πιο παραγωγική από την άλλη σε όλους τους τομείς δραστηριότητας, το θεώρημα του «συγκριτικού πλεονεκτήματος» ισχυρίζεται ότι αυτή θα προτιμήσει να επιλέξει ορισμένους τομείς και να αφήσει άλλους στην λιγότερο παραγωγική χώρα, με αποτέλεσμα να ζουν και οι δύο καλύτερα από πριν χάρη στο μεταξύ τους εμπόριο.

«Το πρόβλημα είναι ότι είμαστε στις αρχές του 21ου αιώνα και χρησιμοποιούνται για την ανάλυση της παγκοσμιοποίησης, όπως και για πολλά άλλα πράγματα στα οικονομικά, «σκουριασμένα εργαλεία», εργαλεία που χρησιμοποιούσαμε στις αρχές του 19ου αιώνα»

«O κόσμος μας έχει αλλάξει μέσα στους δύο αιώνες που έχουν ήδη συμπληρωθεί. Η βιβλιογραφία σχετικά με το διεθνές εμπόριο στηρίζεται στον Ντέιβιντ Ρικάρντο και τον Τζον Στιούαρτ Μιλς, οι οποίοι έγραψαν το 1817 και το 1844 αντίστοιχα, αναπτύσσοντας τη θεωρία του «συγκριτικού πλεονεκτήματος»»

«Η ουσία της θεωρίας του διεθνούς εμπορίου ήταν το «συγκριτικό πλεονέκτημα», το οποίο σημαίνει ότι η τιμή του προϊόντος λόγω του ανταγωνισμού θα κατέβει στον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή». Ομως, αυτό που έχει αλλάξει, συνοπτικά, είναι ότι τώρα το μεγαλύτερο μέρος του διεθνούς εμπορίου γίνεται σε υπηρεσίες και σε αυτά που αναφέρονται ως «αποεμπορευματοποιημένα αγαθά» (decommodified goods), δηλαδή διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά που φέρουν συγκεκριμένα φήμη, εμπορικό σήμα και άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Κατά τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ) το εμπόριο υπηρεσιών με τη στενή έννοια φτάνει τώρα το 23% του διεθνούς εμπορίου από 17% το 1986 χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα αποεμπορευματοποιημένα αγαθά, τα οποία ο κ. Παναγιωτόπουλος θεωρεί ότι κανονικά ανήκουν σε μια διευρυμένη έννοια των υπηρεσιών. Στις ΗΠΑ και τη Γερμανία οι υπηρεσίες αντιστοιχούν στο 70% και το 75% του ΑΕΠ αντίστοιχα.
«Επομένως η μορφή του εμπορίου έχει αλλάξει»

«Στο Silicon Valley (σ.σ. της Καλιφόρνιας), όπου ζω η λέξη commodity είναι υβριστικός όρος» λέει γελώντας, «επειδή δεν βγάζεις χρήματα, δεν βγάζεις κέρδη από αυτά». «Ολοι προσπαθούν να σκαρφαλώσουν στην αλυσίδα της προστιθέμενης αξίας, δηλαδή να αποσπάσουν «οικονομικές προσόδους»»

Η έννοια της «οικονομικής προσόδου» (economic rent) είναι πολύ σημαντική, παρά το αθώο της όνομα, και θα αξίζει να την εξηγήσουμε έστω και όσο πιο συνοπτικά γίνεται. Εισήχθη στην οικονομική βιβλιογραφία μόλις το 1974 από την οικονομολόγο Αν Κρούγκερ με το άρθρο «The Political Economy of the Rent-Seeking Society» (Η πολιτική οικονομία της κοινωνίας απόσπασης οικονομικής προσόδου) στο American Economic Review. Η «οικονομική πρόσοδος», λοιπόν, είναι τα οφέλη που αποσπά μια επιχείρηση ή άλλος παράγοντας της οικονομίας και τα οποία είναι πέρα από αυτά που επιτρέπει ο τέλειος ανταγωνισμός και είναι κατά κάποιο τρόπο «καταχρηστικά». Δηλαδή, αν λειτουργούσε ο τέλειος ανταγωνισμός και ο καθένας έπαιρνε ό,τι του αντιστοιχεί από την ελεύθερη αγορά, δεν θα υπήρχαν «οικονομικές πρόσοδοι». Ομως στην πραγματικότητα όλοι κυνηγούν ακριβώς αυτές τις έξτρα προσόδους, που η ορθόδοξη νεοκλασική ανάλυση επιμένει να αγνοεί.

«Εκεί βγαίνουν τα λεφτά, όταν υπάρχουν «οικονομικές πρόσοδοι» να εκμεταλλευτεί κάποιος, όταν υπάρχουν μονοπώλια γιατί έχει σήμα κατατεθέν, φήμη, διαφήμιση, ξεχωριστό προϊόν κ.λπ.»
«Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και στο διεθνές εμπόριο, αλλά όλα αυτά είναι συναρτήσεις του πλούτου, της ισχύος, της δύναμης, της διαφήμισης, της καινοτομίας, όλων αυτών που έχουν οι πλούσιες χώρες».
«Οι αναπτυγμένες χώρες εξάγουν αποεμπορευματοποιημένα προϊόντα, τα οποία έχουν μονοπωλιακές προσόδους, και οι φτωχές χώρες εξάγουν εμπορευματοποιημένα προϊόντα, όπως τον 19ο αιώνα όταν έγραφε ο Ρικάρντο τη θεωρία του διεθνούς εμπορίου και του συγκριτικού πλεονεκτήματος».
«Ολα αυτά τα έχουμε πάρει επιπόλαια γιατί παίρνουμε τα δεδομένα του 19ου αιώνα και τα εφαρμόζουμε σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα... Υπάρχουν πολλά δημιουργικά μυαλά στα οικονομικά, αλλά δεν έχουν όλοι τη διάθεση να δημιουργήσουν. Και ως εκ τούτου χρησιμοποιούμε συνέχεια «σκουριασμένα εργαλεία»».

Γιατί επιμένουμε να χρησιμοποιούμε «σκουριασμένα εργαλεία», ρωτήσαμε τον κ. Παναγιωτόπουλο. Μα γιατί αυτοί που χάνουν είναι οι φτωχές χώρες, ενώ οι πλούσιες έτσι και αλλιώς επωφελούνται, απαντά.

Αλλά διευρύνονται οι εισοδηματικές ανισότητες και στο εσωτερικό των χωρών, αναπτυγμένων και αναπτυσσόμενων, παρόλο που η θεωρία θέλει να ωφελούνται πλούσιοι και φτωχοί από τα προϊόντα που προσφέρει η παγκοσμιοποίηση σε τιμές ευκαιρίας.
«Οι φτωχοί των αναπτυγμένων χωρών δούλευαν στα κλωστοϋφαντουργικά εργοστάσια στο Πράτο και στη Θεσσαλονίκη, που έφτιαχναν μπλουζάκια. Τώρα τα μπλουζάκια έρχονται από την Κίνα για ένα ευρώ και τα εργοστάσια στο Πράτο και τη Θεσσαλονίκη έχουν κλείσει. Αλλά οι φτωχοί έχασαν τη δουλειά τους και δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε τα μπλουζάκια του ενός ευρώ»
«Επομένως, πρώτη ανάλυση είναι ότι από την παγκοσμιοποίηση οι πλούσιοι κερδίζουν, αλλά οι φτωχοί μπορούν να χάνουν»
«Οι δουλειές αυτές στην εγχώρια βιομηχανία έδιναν ένα αξιοπρεπές ημερομίσθιο και συντηρούσαν το όνειρο των εργαζομένων να ανέλθουν τα σκαλιά της κοινωνικής κλίμακας που θα τους οδηγούσαν στη μεσαία τάξη».

«Εάν τα οφέλη του ελεύθερου εμπορίου συνεχίσουν να μοιράζονται άνισα μεταξύ πλούσιων και φτωχών χωρών και μεταξύ πλούσιων και φτωχών κοινωνικών στρωμάτων, η διάρκεια της δεύτερης αυτής παγκοσμιοποίησης μπορεί να αποδειχθεί ιδιαιτέρως βραχύβια» κατέληξε ο κ. Παναγιωτόπουλος. Η προηγούμενη, που κράτησε περίπου από το 1870 έως το 1914, έληξε με έναν παγκόσμιο πόλεμο και μια οικονομική καταστροφή.
«Δεν νομίζω να υπάρχει θέμα παγκοσμίου πολέμουαλλά το τέλος της παγκοσμιοποίησης είναι αναπόφευκτο».


Και τώρα τα δικά μου συμπεράσματα:

1. Ο καθηγητής δεν έχει διαβάσει ποτέ Marx ή Engels. Δεν υπερηφανεύομαι ότι έχω εντρυφήσει, αλλά είχα καθηγητές παλαιάς σχολής.. Κάτι είπαν, κάτι λίγα διάβασα και τους έγραψα.. (τα τσιτάτα ομολογώ ότι τα είχα κάνει σκονάκι!)
2. Το Stanford δεν έχει ιδέα για όλα αυτά. Θα τον είχε διώξει και δεν θα έβρισκε ποτέ θέση σε άλλο αμερικανικό Πανεπιστήμιο.
3. Είναι και δική μου άποψη ότι ο οικονομικός κόσμος στηρίζεται σε σκουριασμένα εργαλεία, προσθέτω στην κουβέντα την Μαλθουσιανή Θεωρία του πληθυσμού.
4. Μην μπερδευτεί κανείς: Ο καθηγητής μιλάει για ανισότητες του πληθυσμού των ανεπτυγμένων χωρών. Οι υποανάπτυκτοι είναι πεθαμένοι πριν ακόμα γεννηθούν, απλά(ελπί)ζουν... (τέτοια έλεγε κι ο Μarx...)
5. Το λεγόμενο τέλος έρχεται με πόλεμο ή οικονομική καταστροφή!


P.S. Δεν είναι σίγουρα παράδοξο, μαλλον τετοιες απόψεις περί δυϊσμού έχουν πλέον πέραση. Σήμερα διαβάζω στην Ημερησία:
Διπρόσωπη Αμερική, του John Αuthers από Financial Times 19/3/2007
«Υπάρχουν δύο Αμερικές. Η μία είναι αυτή που κάνει τη δουλειά, και η άλλη αυτή που δρέπει τους καρπούς»
"..ο Ατζάι Καπούρ, ο μέχρι πρότινος κορυφαίος αναλυτής της Citigroup, έκανε λόγο για τα δύο μπλοκ στα οποία είναι διχασμένος ο κόσμος - των πλουτοκρατών και των υπολοίπων. ΗΠΑ, Βρετανία και Καναδάς ανήκουν στην πρώτη ομάδα, ενώ Ηπειρωτική Ευρώπη και Ιαπωνία ανήκουν στην ομάδα των «ίσων»"

P.S.2 άντε θα πούμε και για καμιά μετοχή...