Barings by Nick Leeson

Τον Φεβρουάριο του 1995, ένας μόνο άνθρωπος οδήγησε στη χρεωκοπία την τράπεζα που χρηματοδότησε του Ναπολεόντιους Πολέμους...

Η Barings Bank ιδρύθηκε στο 1762 και ήταν η αρχαιότερη βρετανική εμπορική τράπεζα καθώς και η προσωπική τράπεζα της Βασίλισσας Ελισάβετ. Κατέρρευσε από έναν χρηματιστή, τον Nick Leeson, των γραφείων της ..Σινγκαπούρης, όπου στάλθηκε για να κερδίσει από στρατηγικές αρμπιτραζ χαμηλού ρίσκου μεταξύ συμβολαίων παραγώγων των χρηματιστηρίων της Σινγκαπούρης και της Οσάκα (Ιαπωνία). Το σκάνδαλο άφησε $1,4 δις τρύπα στους ισολογισμούς της τράπεζας εξαιτίας των ανεξέλεγκτων κερδοσκοπικών παιχνιδιών του trader...

Ο Nick Leeson γεννήθηκε στο Λονδίνο και ξεκίνησε να εργάζεται στην Morgan Stanley. Γρήγορα μετακινήθηκε στην Barings και μετατέθηκε αρχικά στην Τζακάρτα (Ινδονησία) για να εξιχνιάσει μια υπόθεση £100 εκ. που σχετιζόταν με εργασίες back-office και όταν το κατέφερε σε δέκα μόλις μήνες είδε την αναγνώριση στο πρόσωπό του να εκτοξεύεται. Το 1992, μετά από την επιτυχία του, μετατέθηκε ξανά στην Σινγκαπούρη και πήρε προαγωγή σε Γενικό Διευθυντή. Είχε μάλιστα και το προνόμιο να προσλαμβάνει και να απολύει υπαλλήλους. Η εμπειρία του ως χρηματιστής ήταν μικρή όμως γρήγορα πήρε την πιστοποίηση για το Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων της Σινγκαπούρης [Singapore Mercantile Exchange (SIMEX)] μαζί με τους χρηματιστές του γραφείου του.
Αυτός και οι υπάλληλοί του είχαν την δυνατότητα να πραγματοποιούν δύο ειδών συναλλαγές:
1. Αγοροπωλησίες σε ΣΜΕ (futures) και Δικαιώματα Προαίρεσης (options) ύστερα από εντολές πελατών ή άλλων εταιρειών της Barings, και
2. Αρμπιτράζ τιμών (arbitrage) σε ΣΜΕ του Nikkei που διαπραγματεύονταν στο SIMEX και στο Χρηματιστήριο της Οσάκα (Ιαπωνία)
Σημειώνεται ότι τέτοιο αρμπιτράζ θεωρείται χαμηλού ρίσκου στρατηγική και ο Leeson με την ομάδα του θα απολάμβαναν μικρά κέρδη και δεν θα εμπλέκονται σε κερδοσκοπικά παιχνίδια.

Ως Γενικός Διευθυντής, ο Nick Leeson παρέβλεψε ότι οι λειτουργίες των αγοροπωλησιών και του back-office είναι ξεχωριστές και ελαχιστοποίησε τις απαραίτητες διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου που όλα τα ιδρύματα εφαρμόζουν. Επιπλέον, το ανώτερό του management, επειδή προερχόταν κυρίως από τη εμπορική λειτουργία της Τράπεζας, δεν εκτίμησε σωστά τους κινδύνους που ενέχουν οι αγοροπωλησίες επί πααργώγων, ενώ δεν υπήρχε και κάποιος υπέυθυνος να επιβλέπει τους χειρισμούς του Leeson.

Η έλλειψη επίβλεψης στον 28χρονο Nick Leeson τον βοήθησε να ξεκινήσει χωρίς έγκριση κερδοσκοπικές συναλλαγές με ΣΜΕ στον Nikkei 225 και σε ομόλογα του Ιαπωνικού Κράτους. Ως γνωστόν, τα ΣΜΕ είναι στοιχήματα για το πάνω ή κάτω της αγοράς, έχουν μεγάλο δείκτη μόχλευσης (leverage) - "παίζεις" για κέρδος των 100 μονάδων έχοντας κεφάλαιο μόλις 10-20% αυτών - και υπάρχει η πιθανότητα να απολαύσεις φανταστικά κέρδη ή δυσβάσταχτες απώλειες. Ακριβώς αντίθετα από τη δουλειά που η Barings έστειλε τον Leeson να κάνει στη Σινγκαπούρη...

Η δουλειά γινόταν από τον μυστικό λογαρισμό 88888...

Έχανε χρήματα από το ξεκίνημα. Αύξησε τα στοιχήματά του και στο τέλος του 1992, ο λογαριασμός 88888 έγραφε £2 εκ. ζημιές. Ένα χρόνο μετά £23 εκ. και στο τέλος του 1994 £208 εκ... Οι επικεφαλείς στο Λονδίνο δεν είχαν ιδέα... Ως χρηματιστής, ο Nick Leeson, είχε μάλλον κακή τύχη...
Στα μέσα Φεβρουαρίου 1995 είχε ανοίξει μια τρομακτική θέση:
- 50% των ανοικτών θέσεων στο ΣΜΕ του Nikkei 225
- 85% των ανοικτών θέσεων στα ΣΜΕ των Γιαπωνέζικων κρατικών ομολόγων [JGB (Japanese Government Bond)]
Προφανώς, η αγορά το γνώριζε και έπαιζε εναντίον του... Στοιχημάτισε στην ανάκαμψη του Γιαπωνέζικου Χρηματιστηρίου και γνώρισε απίστευτες ζημιές όσο αυτό συνέχιζε να πέφτει...

Τον Ιανουάριο του 1995, ένας δυνατός σεισμός οδήγησε τον Nikkei 225 1000 μονάδες κάτω και μαζί του την Barings... Ο Leeson, ενεργώντας σαν άπειρος χρηματιστής, συνέχιζε να αγοράζει συμβόλαια με την ελπίδα να ξανακερδίσει όσα είχε ήδη χάσει, τη στιγμή που ακόμα και οι καλύτεροι σπεκουλαδόροι καταλαβαίνουν το λάθος τους...

Από την άλλη, ο Leeson για να μην προκαλέσει υποψίες στο Λονδίνο με τις κινήσεις του λογαριασμού 88888, έγραφε ανύπαρκτα κέρδη σε άλλους λογαριασμούς. Το 1994, "ανακάλυψε" £29 εκ. και συνέχιζε να πλασάρεται ως ένας από τους καλύtερους χρηματιστές της Barings και να εισπράττει bonus!!!
Οι απολαβές του τότε, εκτός από το μισθό των £50,000 ετησίως, ήταν μηνιαίο ενοίκιο των $9,000 και bonus £130,000 που του επέτρεπαν να έχει και πλούσια κοινωνική ζωή με την σύζυγό του.

Μετά από μια σειρά από ψέμματα και πλαστογραφήσεις εγγράφων, ο Leeson με τη σύζυγό του πήραν το αεροπλάνο για την Κουάλα Λαμπούρ (Μαλαισία). Τότε, τα κεντρικά του Λονδίνου ανακάλυψαν το πρόβλημα. Η ζημιά έπιασε τα £827 εκ. ή $1.4 δις. Τον Φεβρουάριο του 1995, η αρχαιότερη βρετανική τράπεζα δεν κατάφερε να κλείσει το margin call του SIMEX... και δήλωσε πτώχευση...

Στις 3 Μαρτίου 1995 ο Leeson και η σύζυγός συνελήφθησαν στην Φρανκφούρτη και εκείνη τη μέρα η Ολλανδική τράπεζα ING αγόρασε την Barings για £1!!!! Αναγνωρίζοντας βέβαια όλα τα χρέη της...

Ο Nick Leeson δικάστηκε στην Σινγκαπούρη και καταδικάστηκε για απάτη σε 6 1/2 χρόνια, όπου του διαγνώστηκε καρκίνος. Επέζησε του καρκίνου εντός της φυλακής και έγραψε την αυτοβιογραφία του (“Rogue Trader”) όπου απαρίθμησε τις ενέργειές του στο σκάνδαλο. Αποφυλακίστηκε λόγω καλής διαγωγής τον Ιούλιο του 1999.

Οι απώλειες που δημιούργησε ο Leeson οφείλονται σε χρηματιστηριακό τζόγο, καθώς οι αγοροπωλησίες του ήταν βασισμένες στα συναισθήματα του για την κίνηση του δείκτη παρά σε "υπολογισμένο ρίσκο" (calculated risk). Μετά την κατάρρευση της τράπεζας, ξεκίνησε μια συζήτηση για την χρήση των παραγώγων προϊόντων. Σημειώνω, ως προσωπική άποψη, ότι η χρήση τους για αντιστάθμιση κινδύνου (hedging) και ελαχιστοποίηση του ρίσκου των χρηματοικονομκών επενδύσεων είναι ενδεδειγμένη.

πηγές:
http://news.bbc.co.uk/1/hi/business/4288271.stm http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/375259.stm http://www.erisk.com/Learning/CaseStudies/Barings.asp http://www.riskglossary.com/link/barings_debacle.htm http://en.wikipedia.org/wiki/Barings_Bank

Προσωπικό website:
http://www.nickleeson.com/