Οι κυβερνήσεις πλέον βάζουν το χέρι στην τσέπη για να "σώσουν" τις προβληματικές τράπεζες και τις οικονομίες. Μπορούν να φέρουν λύση στα αδιέξοδα της κρίσης; Ποια είναι τα όρια και ποιες οι "κρυφές" επιπτώσεις;
Η αλήθεια είναι ότι οι κυβερνήσεις δεν διαθέτουν τόσα πολλά χρήματα για να καλύψουν τις "μαύρες τρύπες" των προβληματικών τραπεζών και επιχειρήσεων των οποίων η επιβίωση (ή ομαλή λειτουργία) εξαρτάται σημαντικά από την πορεία του συνόλου της οικονομίας -με επίκεντρο την κατανάλωση που πλήττεται.
Η στροφή στον Κέινς προς το παρόν δείχνει ημιτελής αφού μένει στη στήριξη των τραπεζών και όχι των εισοδημάτων και των δημόσιων δαπανών, καθώς υπάρχουν διενέξεις μεταξύ των κυβερνήσεων με αιχμή τα νέα όρια για το "Σύμφωνο Σταθερότητας" στην ΕΕ. Αλλά κι αυτό να γίνει στην πορεία, η Ιστορία δείχνει ότι η κεϊνσιανή πολιτική δεν μπόρεσε να δώσει λύση στην κρίση του στασιμοπληθωρισμού του 1970 αφήνοντας πεδίο δράσης στο μονεταρισμό...
Πάντως και σε αυτό το στάδιο αναζήτησης οι προκλήσεις είναι ισχυρές. Είναι τόσο μεγάλα τα κεφάλαια στο ενεργητικό των σύγχρονων πολυεθνικών επιχειρήσεων που καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να τα καλύψει.
Για παράδειγμα, οι ζημιές της Lehman Brothers που χρεοκόπησε ήταν 80 δισ. δολ. Τόσο είναι το ΑΕΠ της Κένυας που αριθμεί 40 εκατ. κατοίκους. Τα "τοξικά" χρέη της Lehman ξεπερνούσαν το ελληνικό ΑΕΠ. Στη Βρετανία για να καλυφθεί το τραπεζικό σύστημα χρειάζονται 9 τρισ. στερλίνες. Τα 50 δισ. στερλίνες που έχει βγάλει ήδη από τον κρατικό προϋπολογισμό ο Γκ. Μπράουν για να πάρει μερίδια των 4 μεγάλων "προβληματικών" τραπεζών (Royal Bank of Scotland, Barclays, Lloyds και HBOS) μοιάζουν με ασπιρίνη.
Φαύλος κύκλος
Οι κυβερνήσεις, λοιπόν, χρειάζεται να δανειστούν. Δεν μπορούν να πάρουν απλά όλα τα λεφτά από τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Θα τους χρεοκοπούσαν. Οπότε χρειάζεται να βγουν στη διεθνή αγορά για να δανειστούν. Αυτό όμως θα οδηγήσει σε επέκταση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, τα οποία οι κυβερνήσεις θα αναγκαστούν να λύσουν αυξάνοντας τους φόρους ή μειώνοντας τις δημόσιες δαπάνες (για μισθούς, συντάξεις, υγεία, εκπαίδευση, μεταφορές κλπ) -ή να κάνουν και τα δυο μαζί.
Αλλά όταν όλες μαζί οι κυβερνήσεις κάνουν το ίδιο, το νέο κυνήγι δανεισμού έχει επιπτώσεις στον σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας. Εάν τα κράτη και οι κυβερνήσεις αρχίσουν να «ρουφούν» όλα τα διαθέσιμα κεφάλαια, τότε ο δανεισμός των εταιρειών γίνεται πιο ακριβός.
Ο Ρίτσαρντ Γουίλσον, διαχειριστής στην Threadneed Asset Management σχολιάζει ότι "η ομαλοποίηση των αγορών έχει δρόμο ακόμα, αφού τα spreads (διαφορά απόδοσης με τα κρατικά) των εταιρικών ομολόγων παραμένουν στα ύψη παρά την σταδιακή αποκλιμάκωση των διατραπεζικών επιτοκίων του ευρώ (Euribor) και του δολαρίου (Libor)".
Το κόστος ασφάλισης έναντι αθέτησης υποχρεώσεων (credit-default swaps) στο δείκτη Markit iTraxx Crossover έχει εκτιναχθεί στις 925 μονάδες βάσης, πάνω από τις 171 που ήταν όταν ξέσπαγε η κρίση ένα χρόνο πριν (100 μονάδες = 1%). Για παράδειγμα η χαμηλή ζήτηση για εταιρικά ομόλογα (υψηλής διαβάθμισης -"ΑΑΑ") έχει εκτινάξει το spread κατά 90 μονάδες βάσης στην Ευρώπη, στις 400 μονάδες βάσης που αποτελεί ρεκόρ από το 1999 σύμφωνα με τη Merril Lynch.
Ο ακριβότερος δανεισμός των εταιρειών, όμως, μπορεί να οδηγήσει σε νέες χρεοκοπίες και περισσότερες περικοπές θέσεων εργασίας, οδηγώντας σε "φαύλο κύκλο" που μπορεί να βαθύνει την ύφεση αντί να τη λύσει.
Τριγμοί μεταξύ τους
Μέχρι τώρα οι κυβερνήσεις προχωρούν σε περιορισμένα μέτρα «δημόσιων δαπανών» (ως επί το πλείστον φοροκίνητρα και κουβεντιάζεται η ανάπτυξη δημοσίων έργων), τα οποία δύσκολα μπορεί να φέρουν λύση. Αλλά ακόμα και αυτές οι κινήσεις προκαλούν διενέξεις ανάμεσα στις κυβερνήσεις που διχάζονται, καθώς η νεοφιλελεύθερη ορθοδοξία τελεί υπό αμφισβήτηση.
Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, η κόντρα της Μέρκελ με το Σαρκοζί και τον Γκ. Μπράουν είναι περισσότερο από φανερή στις επί μέρους διαβουλεύσεις πριν τις συνόδους κορυφής που προετοιμάζονται για τις 7 Νοεμβρίου (και στις 14-15 Νοεμβρίου οι G-20).
Αλλά και στην Ελλάδα η κόντρα δυο κορυφαίων υπουργών της κυβέρνησης (Σουφλία-Αλογουσκούφη) γύρω από την "καυτή πατάτα" της αύξησης των δημόσιων δαπανών για να ενισχυθεί η ανάπτυξη, αντικατοπτρίζει τα ίδια ακριβώς διλήμματα για τους τρόπους αντιμετώπισης της κρίσης.
Τα διλήμματα αυτά καταγράφουν ανάγλυφα 16 οικονομολόγοι σε επιστολή προς τη βρετανική εφημερίδα Sunday Telegraph επιτιθέμενοι στα σχέδια κρατικών παρεμβάσεων: "Η οικονομική επιβράδυνση είναι φυσικό επακόλουθο στην οικονομία της αγοράς», γράφουν προειδοποιώντας πως οι κρατικές δαπάνες θα «εμποδίσουν την ανάκαμψη του ιδιωτικού τομέα όταν περάσει η ύφεση".
Πού σκαλώνουν τα επιτόκια;
Παρόμοια διλήμματα εγείρονται κι από τις μειώσεις των επιτοκίων που δεν δείχνουν να λειτουργούν.
Στη θεωρία αυτό θα μπορούσε να βοηθήσει: θα ρίξει τις δόσεις των δανείων καταναλωτών και επιχειρήσεων. Αλλά στην πράξη δεν υπάρχει εγγύηση ότι οι τράπεζες θα "περάσουν" αυτά τα οφέλη στους δανειολήπτες ή στις επιχειρήσεις που έχουν δανείσει. Ούτε ότι αρκετοί από τους επιχειρηματίες δεν θα εκμεταλλευτούν το "φθηνότερο δανεικό χρήμα" και θα απολύσουν κόσμο ούτως ή άλλως.
Στις ΗΠΑ τα επιτόκια έχουν πέσει από το 5,25% τον περσινό Σεπτέμβριο στο 1% την περασμένη Τετάρτη. Αλλά η ανεργία δεν έχει σταματήσει να ανεβαίνει, φτάνοντας στο 6,1%. Το 2008 έχουν χαθεί 760.000 θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ, εκ των οποίων οι 160.000 το Σεπτέμβριο.
Στην Ιαπωνία τα επιτόκια ήταν "μηδενικά", για χρόνια, αλλά η οικονομία της δεν απέφυγε τη μακρόσυρτη στασιμότητα. ΟΙ επενδύσεις βάλτωναν αφού τα κέρδη δεν ανέκαμπταν.
Οι μειώσεις που ανακοινώνονται μπορεί να δίνουν βραχυπρόθεσμες ελπίδες στις αγορές, αλλά πολλοί αμφιβάλλουν για τις μακρόχρονη αποτελεσματικότητα, οδηγώντας ξανά στην ανασφάλεια. Βασικό στοιχείο είναι η αδυναμία στις κερδοφορίες, όπως έχουμε εξηγήσει σε προηγούμενο σχόλιο (24/10).
Αναδυόμενες
Οι χρεοκοπίες όχι μόνο συνεχίζουν να απειλούν τις τράπεζες, αλλά απλώνονται και σε άλλες μεγάλες επιχειρήσεις και σε ολόκληρες χώρες. Μετά την Ισλανδία, πήρε σειρά η Ουγγαρία, ενώ το ΔΝΤ λέει ότι στο χείλος του γκρεμού (90% πιθανότητα να μην μπορούν να πληρώσουν τα χρέη τους) βρίσκονται χώρες όπως η Ουκρανία ή το Πακιστάν.
Μεταξύ αυτών και μεγαλύτερες αναδυόμενες χώρες όπως Πολωνία, Ρωσία, Αργεντινή και Τουρκία οι οικονομίες των οποίων είναι σε "κόκκινο" συναγερμό!
Μια χρεοκοπία της Ουκρανίας, της Ρουμανίας, της Τουρκίας ή οποιασδήποτε χώρας στη γειτονιά θα ήταν μοιραίο χτύπημα για τις ελληνικές τράπεζες που έχουν ποντάρει δισεκατομμύρια στο "Βαλκανικό Στοίχημα".
Το αυξημένο κόστους του κρατικού δανεισμού χτυπάει ήδη και την Ελλάδα, με το spread των ελληνικών 10ετών ομολόγων έναντι των αντίστοιχων γερμανικών να φτάνει στις 165 μονάδες, όταν στην αρχή του έτους ήταν 20!
Ο "τραχανάς" έχει απλωθεί τόσο πολύ που οι κυβερνητικές παρεμβάσεις δεν εξασφαλίζουν κάποιο μαγικό τέλος στην εξάπλωση της κρίσης. Ισως το μόνο που μπορεί να ενθαρρύνουν -έστω για λίγο- είναι τη συνέχιση της κερδοσκοπίας... η οποία πυροδότησε την κρίση από την πρώτη στιγμή.
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12336&subid=2&tag=9424&pubid=3741128
No comments:
Post a Comment