*Η κρίση αναθεωρεί την κληρονομιά Γκρίνσπαν

Ο διάσημος επενδυτής Τζορτζ Σόρος δεν καταφεύγει στα οικονομικά συμβόλαια, γνωστά και ως παράγωγα «γιατί ουδείς αντιλαμβάνεται ακριβώς πώς λειτουργούν», ενώ ο επενδυτικός τραπεζίτης Φίλιξ Ροχάτιν, που διέσωσε τη Νέα Υόρκη από οικονομική κατάρρευση τη δεκαετία του 1970, χαρακτηρίζει τα παράγωγα εν δυνάμει «βόμβες υδρογόνου». Ο Ουόρεν Μπάφετ είχε επισημάνει προφητικά πριν από πέντε χρόνια ότι τα παράγωγα είναι «οικονομικά όπλα μαζικής καταστροφής, που δημιουργούν ελλοχεύοντες, αλλά θανατηφόρους κινδύνους».
Ενα προβεβλημένο στέλεχος της ομοσπονδιακής οικονομίας των ΗΠΑ είχε, όμως, διαφορετική και καθοριστική άποψη. Η γνώμη του Αλαν Γκρίνσπαν είναι αυτή που επικράτησε σε συζητήσεις γύρω από τη ρύθμιση και τη χρήση παραγώγων, των εξωτικών αυτών συμβολαίων, ικανά -υποτίθεται- να προστατεύσουν τους επενδυτές από απώλειες, που πυροδότησαν τις ριψοκίνδυνες πρακτικές, υπεύθυνες για την παρούσα κρίση. Για περισσότερο από δέκα χρόνια, ο κ. Γκρίνσπαν προέβαλε διαφωνίες κάθε φορά που το Κογκρέσο ή η Ουόλ Στριτ έστρεφαν την προσοχή τους στα παράγωγα.
Παράγωγα απληστίας
«Αυτό που διαπιστώσαμε από την πολυετή εμπειρία μας στην αγορά είναι ότι τα παράγωγα υπήρξαν ένα εξαιρετικά χρήσιμο όχημα για τη μετατόπιση του ρίσκου από αυτούς που δεν πρέπει να ρισκάρουν, σε εκείνους που είναι ικανοί να το διαχειριστούν. Η περαιτέρω ρύθμιση των παραγώγων θα αποτελούσε σοβαρό σφάλμα», είχε πει ο Γκρίνσπαν στην Επιτροπή Τραπεζικών Υποθέσεων του Κογκρέσου το 2003. Σήμερα, με τον κόσμο να βρίσκεται εν μέσω οικονομικής θύελλας, την οποία ο Γκρίνσπαν περιέγραψε ως «το είδος της οικονομικής κρίσης που εκδηλώνεται μία φορά κάθε αιώνα», η πίστη του στα παράγωγα παραμένει ακλόνητη. Το πρόβλημα, σύμφωνα με τον πρώην διοικητή της Fed, δεν εντοπίζεται στην αποτυχία των συμβολαίων αυτών, αλλά στο ότι οι χρήστες τους υπήρξαν υπερβολικά άπληστοι.
Αλλοι, όμως, εκφράζουν διαμετρικά αντίθετες απόψεις. «Είναι εμφανές ότι τα παράγωγα βρίσκονται στο επίκεντρο της παρούσας κρίσης, ενώ ο Γκρίνσπαν υπήρξε ο κυριότερος υποστηρικτής της απορρύθμισης της αγοράς παραγώγων», λέει ο Φρανκ Παρτνόι, καθηγητής Νομικής στο Πανεπιστήμιο του Σαν Ντιέγκο.
Η αγορά παραγώγων έχει τζίρο 531 τρισ. δολαρίων, από 106 τρισ. το 2002 και μερικά εκατομμύρια δολάρια πριν από είκοσι χρόνια. Τα συμβόλαια αυτά, που θεωρητικά θα έπρεπε να περιορίζουν το ρίσκο και να προλαμβάνουν τα οικονομικά προβλήματα, αύξησαν αντίθετα την ανησυχία και διεύρυναν τον κίνδυνο. Πολλοί Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι εάν ο Γκρίνσπαν είχε ακολουθήσει διαφορετική τακτική κατά τη διάρκεια της θητείας ως επικεφαλής της Fed από το 1987 έως το 2006, η παρούσα κρίση θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί ή έστω να είναι περιορισμένη. Ο Γκρίνσπαν, όμως, βοήθησε την πραγματοποίηση φιλόδοξου αμερικανικού οικονομικού πειράματος πλήρους απελευθέρωσης των αγορών. Σήμερα, ο κόσμος αντιμετωπίζει τις συνέπειες.
Τα παράγωγα δημιουργήθηκαν για να εξομαλύνουν -ή να «μοιράσουν», όπως λένε στην Ουόλ Στριτ- τους επενδυτικούς κινδύνους. Το όνομά τους προέρχεται από το γεγονός ότι η αξία τους «παράγεται» από άλλα κεφαλαιουχικά αγαθά, όπως μετοχές, ομόλογα και προϊόντα. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, τα παράγωγα επιτρέπουν σε εταιρείες οικονομικών υπηρεσιών να αναλαμβάνουν περίπλοκα ρίσκα, που υπό κανονικές συνθήκες θα απέφευγαν, όπως την προσφορά περισσότερων υποθηκών ή εταιρικών δανείων.
Καθ’ όλη τη δεκαετία του 1990, πολλοί ήταν εκείνοι που υποστήριζαν ότι τα παράγωγα είχαν αποκτήσει τέτοιο εύρος και περιπλοκότητα, που ο ομοσπονδιακός τους έλεγχος ήταν αναγκαίος για να προστατευθεί η οικονομία. Ο Γκρίνσπαν, όμως, έδωσε πραγματικές μάχες στο Καπιτώλιο, για να επιτύχει την αυτορρύθμιση της αγοράς παραγώγων. Ανεξάρτητα από την ετυμηγορία της Ιστορίας για το έργο του Γκρίνσπαν, η κληρονομιά του ίσως εντέλει καθοριστεί από την εντυπωσιακή φούσκα και την καταστροφική κατάρρευση της αγοράς παραγώγων.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_10/10/2008_287807