Οι επιστροφές φόρου στις Ηνωμένες Πολιτείες ελάχιστα τόνωσαν τις δαπάνες

Tου Martin Feldstein* Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για το πόσο ακόμη θα πέσουν οι τιμές των κατοικιών. Οι ειδικοί θεωρούν απαραίτητη μια περαιτέρω πτώση 15% για να επιστρέψει η αγορά στην προ της φούσκας πορεία της. Τίποτε, όμως, δεν μπορεί να σταματήσει την πτώση από τη στιγμή που θα φτάσει σε αυτό το σημείο. Δεδομένου ότι διευρύνεται το χάσμα ανάμεσα στο χρέος από τα στεγαστικά δάνεια και στις τιμές των κατοικιών, είναι αναπόφευκτο όλο και περισσότεροι δανειολήπτες να μην μπορούν να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Πολλοί ιδιοκτήτες κατοικιών που είναι σε θέση να καταβάλλουν τις δόσεις του στεγαστικού δανείου τους θα επιλέξουν να μην τις καταβάλουν, θα καταφύγουν στο ενοίκιο και θα περιμένουν να αγοράσουν σπίτι όταν θα έχουν υποχωρήσει περαιτέρω οι τιμές των κατοικιών. Οσο περισσότεροι δανειολήπτες αδυνατούν να αποπληρώσουν το στεγαστικό τους δάνειο, τόσο περισσότεροι πλειστηριασμοί θα ακολουθούν και θα τροφοδοτούν το πλεόνασμα προσφοράς, με αποτέλεσμα να υποχωρούν οι τιμές ακόμη περισσότερο. Και οι χαμηλότερες τιμές αναπαράγουν το πρόβλημα και οδηγούν σε περισσότερους πλειστηριασμούς. Δεν είναι σαφές τι μπορεί να αναστείλει αυτόν τον φαύλο κύκλο. Η υποχώρηση των τιμών των κατοικιών είναι καθοριστική για τη χρηματοπιστωτική κρίση και την εικόνα της οικονομίας, επειδή τα τιτλοποιημένα στεγαστικά δάνεια και τα παράγωγα που βασίζονται σε αυτά είναι τα πρωτογενή στοιχεία ενεργητικού που αποδυναμώνουν τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Οι μειωμένες τιμές των κατοικιών μειώνουν τον πλούτο των νοικοκυριών με αποτέλεσμα να περιορίζονται οι καταναλωτικές δαπάνες. Η μείωση της απασχόλησης περιορίζει τους μισθούς. Οι υψηλές τιμές της ενέργειας και των τροφίμων συρρικνώνει περαιτέρω τα πραγματικά εισοδήματα. Η μείωση της οικονομικής δραστηριότητας στον υπόλοιπο κόσμο περιορίζει τη ζήτηση για αμερικανικές εξαγωγές. Κατά την εκτίμησή μου, η Federal Reserve αντέδρασε κατάλληλα μειώνοντας δραστικά τα επιτόκια και δημιουργώντας πολλές καινούργιες δυνατότητες για άντληση πίστωσης. Τα χαμηλά επιτόκια βοηθούν καθώς καθιστούν το δολάριο πιο ανταγωνιστικό, αλλά διαφορετικά η νομισματική πολιτική φαίνεται να έχει χάσει την αίγλη της εξ αιτίας της κατάστασης στην οποία βρίσκεται η αγορά κατοικίας και της δυσλειτουργίας της αγοράς πίστωσης. Το αμερικανικό Κογκρέσο και η κυβέρνηση Μπους παραχώρησαν επιστροφές φόρων ύψους 150 δισ. δολαρίων στην προσπάθειά τους να τονώσουν τις καταναλωτικές δαπάνες. Oσοι από εμάς υποστήριξαν την πολιτική αυτή, γνώριζαν γενικά πως η ιστορία και η οικονομική θεωρία διδάσκουν ότι αυτά τα εφάπαξ μέτρα δεν αποδίδουν πολύ, αλλά σκεφτήκαμε πως τη φορά αυτή μπορεί να είναι διαφορετικά τα πράγματα. Η στήριξή μας ήταν, για να επικαλεστούμε τον Σάμιουελ Τζόνσον, ένας θρίαμβος της ελπίδας επί της εμπειρίας. Τελικά οι ελπίδες μας διαψεύστηκαν. Τώρα έχουμε στη διάθεσή μας επίσημα στοιχεία περί του εθνικού εισοδήματος που μας δείχνουν ότι οι επιστροφές φόρου ελάχιστα τόνωσαν τις δαπάνες. Περισσότερο από το 80% των κεφαλαίων που επέστρεψαν στις τσέπες των Αμερικανών κατέληξαν σε κάποιον ταμιευτικό λογαριασμό ή χρησιμοποιήθηκαν για την αποπληρωμή χρέους. Το λιγότερο που μπορεί να πει κανείς είναι πως δεν πρόκειται για αξιοζήλευτη κατάσταση για τον νέο πρόεδρο. * Ο Martin Feldstein είναι καθηγητής Οικονομικών στο Χάρβαρντ, πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Οικονομικών Συμβούλων του Ρόναλντ Ρέιγκαν και πρόεδρος της Εθνικής Υπηρεσίας Οικονομικών Ερευνών. Το άρθρο του δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα www. project-syndicate. org