Προσδοκίες για τολμηρές κινήσεις (και από) Τρισέ...

ZZ
Με τις αγορές να έχουν θέσει με βιαιότητα στο στόχαστρο σχεδόν το σύνολο των κρατικών τίτλων της Ευρωζώνης και τους Ευρωπαίους πολιτικούς να συνεχίζουν –διπλωματικά, πάντα– τις αλληλοκατηγορίες, τα θεσμικά όργανα της Ε. Ε. επιχειρούν να αντιστρέψουν την κατάσταση. Την αντεπίθεση φαίνεται να την «κήρυξε» ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που φέρεται να δήλωσε ότι η Ε. Ε. επεξεργάζεται «συνολικό πακέτο» για την αντιμετώπιση της κρίσης στην Ευρωζώνη. Η τελική συμφωνία αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο.
Ωστόσο, ο Σόιμπλε δεν ξεκαθάρισε εάν το πακέτο θα αφορά αύξηση του ποσού του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, κάτι για το οποίο ασκεί ισχυρές πιέσεις η Eυρωπαϊκή Επιτροπή. Ηδη η Γερμανία συζητάει για το πακέτο των μέτρων με τη Γαλλία, την Ιταλία και το ΔΝΤ. Ο Σόιμπλε είπε ακόμη ότι η χθεσινή «επιτυχημένη» δημοπρασία ομολόγων της Πορτογαλίας αποτελεί καλό νέο για την Ευρωζώνη. Η Πορτογαλία βρίσκεται πλέον στην «κόκκινη γραμμή» να αποκτήσει και αυτή το δικό της Μνημόνιο.
Και από τη Φρανκφούρτη, σήμερα, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν - Κλοντ Τρισέ, αναμένεται να προβεί σε τολμηρές κινήσεις. Ηδη έχει προειδοποιήσει τις αγορές ότι «δεν θα πρέπει να υποτιμούν τη δέσμευση της Ευρωζώνης να αντιμετωπίσει την κρίση». Ηδη, η ομόφωνη απόφαση της ΕΚΤ, στην τελευταία συνεδρίαση του Δεκεμβρίου, να επεκτείνει τον πακτωλό χρήματος που ρίχνει μέσω δημοπρασιών στις εμπορικές τράπεζες, είναι σημαντική. Ωστόσο, η ένστασή μου είναι ότι το χρήμα αυτό θα πρέπει να το ρίξει κατ’ ευθείαν στην πραγματική οικονομία. Φανταστείτε το μέγεθος της αποτυχίας όταν ήδη έχουν παρέλθει τρία χρόνια κρίσης του τραπεζικού συστήματος, και οι τραπεζίτες της ΕΚΤ εξακολουθούν και ρίχνουν «τζάμπα» χρήμα στις τράπεζες.
Οντως, τα εφιαλτικά προβλήματα που έχουν προκληθεί από την κρίση χρεών στην Ευρώπη έχουν σύρει σε δεινή θέση τις τράπεζες. Αυτό συμβαίνει με την Ελλάδα και την Ιρλανδία, την Ισπανία, την Πορτογαλία και όχι μόνο... καθώς ο κίνδυνος μετακύλισης των συνεπειών από τον δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα υπήρχε και θα υπάρχει πάντα σε περιόδους κρίσεων. Το πώς θα εξελιχθεί η ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών καθώς η κρίση επιδρά αρνητικά στο κόστος δανεισμού και στην καθαρή θέση των τραπεζών, είναι μείζον πρόβλημα που εντάθηκε με τις πρόσφατες μαζικές εκροές των καταθέσεων. Εκτός αυτού, οι τράπεζες δυσκολεύονται να αντλήσουν ρευστότητα από την διεθνή αγορά, αφού η πιστοληπτική τους ικανότητα περιορίζεται από την μηδενική πιστοληπτική ικανότητα του ελληνικού Δημοσίου.
Τα δημοσιονομικά προβλήματα πολλών χωρών–μελών της υποδηλώνουν ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται πλέον από την ΕΚΤ έχουν πολιτικό χαρακτήρα καθώς εξαρτάται εν πολλοίς η επιβίωση αρκετών οικονομιών. Η παράταση αυτή της προσφοράς ρευστότητας με ευνοϊκούς όρους από την ΕΚΤ στις τράπεζες της Ευρωζώνης το πρώτο τρίμηνο του 2011, εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής σύγκρουσης που έχει ξεσπάσει για τον διάδοχο του Τρισέ.
Ομως, για πόσο καιρό ακόμη είναι διατεθειμένη η ΕΚΤ να βάζει το χέρι «βαθιά στην τσέπη» τροφοδοτώντας τις τράπεζες της Ευρωζώνης με την –ζωτικής σημασίας– ρευστότητα; Οχι για πολύ... καθώς η σύγκρουση απόψεων που έχει ξεσπάσει στους κόλπους της παίρνει διαστάσεις. Αρκετοί ζητούν να δοθεί σύντομα τέλος στο πάρτι ρευστότητας. Ο κορυφαίος οικονομολόγος της ΕΚΤ Γιούργκεν Σταρκ υπεραμύνθηκε του προγράμματος αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ, στο πλαίσιο συνέντευξής του στη γερμανική εφημερίδα Boersen-Zeitung, χαρακτηρίζοντάς το αναγκαίο για να αντιμετωπισθούν οι δυσλειτουργίες στις χρηματαγορές. Επισήμανε, ωστόσο, πως το εν λόγω πρόγραμμα, που από τον περασμένο Μάιο έχει φθάσει στα 72,5 δισ. ευρώ, δεν μπορεί να συνεχισθεί απεριόριστα, ούτε για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Επί πλέον, κύριο μειονέκτημα της Ευρωζώνης, το οποίο ειδικοί είχαν επισημάνει από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, αποτελεί το γεγονός ότι αν και το νόμισμα ελέγχεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η Ε. Ε. δεν διαθέτει κεντρικό μηχανισμό μακροοικονομικής πολιτικής. Φορολογία και δαπάνες συνεχίζουν να αποτελούν αρμοδιότητα των εθνικών κυβερνήσεων, παρά την κοινή δέσμευση συμμόρφωσης στους κανόνες του Συμφώνου Σταθερότητας.