Το καρτέλ στην αγορά παραγώγων του Σικάγο - Πώς στήνουν το κερδοσκοπικό παιχνίδι JP Morgan και Goldman Sachs

Σάλος έχει προκληθεί στη διεθνή επενδυτική κοινότητα το τελευταίο διάστημα μετά τα δημοσιεύματα που στοχοποιούν μία μικρή ομάδα της Wall Street η οποία «επηρεάζει» την πορεία των τιμών στην αγορά παραγώγων παγκοσμίως. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν γίνει γνωστές μέχρι τώρα, εννέα μέλη ενός club της Wall συναντούνται κάθε τρίτη Τετάρτη του μήνα στο Μανχάταν, με σκοπό να διαμορφώσουν την πορεία της αγοράς παραγώγων, ιδιαίτερα εκείνης του αργού πετρελαίου, εκμεταλλευόμενα την έλειψη διαφάνειας και κανόνων. Ο στόχος; Η μεγιστοποίση του κέρδους και η παραμονή της αγοράς στα χέρια των «ολίγων».

Τα μέλη αυτά προέρχονται από επενδυτικούς κολοσσούς, όπως η JPMorgan, η Goldman Sachs και η Morgan Stanley, τα οποία γνωρίζουν το trading στην αγορά παραγώγων τόσο καλά, όσο και η χρήση των εργαλείων hedging ώστε οι έλεγχοι να μην μπορούν να εντοπίσουν τίποτα το μεμπτό. Μάλιστα, η είσοδος σε αυτό το club, σύμφωνα με τους γνωρίζοντες είναι κάτι το αδύνατο, αφού η πολλών τρισεκατομμυρίων αγορά προσφέρει και τα ανάλογα κέρδη για να μοιραστούν.
Ορισμένες συναλλαγές στην αγορά παραγώγων είναι «ανεξήγητες» σύμφωνα με τις καταγγελίες περιφερειακών επενδυτικών εταιριών των ΗΠΑ. Το κόστος, οι προμήθειες καθώς και η διαμόρφωση των τιμών πολλές φορές κρύβουν πολλά ερωτηματικά, με πολλούς επενδυτές να έχουν χάσει σημαντικά κεφάλαια από αυτές τις «σκιώδεις» χρεώσεις. Η πλήρης πληροφόρηση, ακόμη και σε συναλλαγές που στην κύρια αγορά είναι διαφανείς, είναι απούσα, ενώ δύσκολα παίρνει κανείς απαντήσεις σε πολύ απλές χρεώσεις. Την ίδια ώρα, οι επενδυτές στην εν λόγω αγορά ολοένα και αυξάνονται, με τα συνταξιοδοτικά ταμεία, τους δήμους, τις Πολιτείες, και τις εισηγμένες να κάνουν ολοένα και περισσότερη χρήση των επενυτικών «ευκαιριών» που προσφέρονται.
Ο επικεφαλής της Επιτροπής Εποπτείας της Αγοράς Παραγωγων Εμπορευμάτων των ΗΠΑ, Gary Gensler, ζητά επιμόνως μεγαλύτερη διαφάνεια στις συναλλαγές. Ιδιαίτερα, φωτογραφίζει το ρόλο των μεγάλων τραπεζών στη διαμόρφωση των τιμών στην αγορά ενώ δε διστάζει να μιλήσει και για την εκκαθάριση των τιμών στο τέλος της ημέρας, μετά από την επιβολή και των χρεώσεων. Μάλιστα, θεωρεί αρνητική εξέλιξη το γεγονός ότι ακόμη και στην επιτροπή εκκαθάρισης των συναλλαγών, οι εννέα τράπεζες έχουν λόγο μία φορά το μήνα στη διαμόρφωση των αποφάσεων της.
Πράγματι, η αγορά παραγώγων σήμερα μοιάζει πολύ με το πως λειτουργούσε η αγορά του Nasdaq την δεκαετία του 1990, παρατηρεί ο Gensler. Χρειάζεται μία ριζική μεταρρύθμιση στη λειτουργία της αγοράς, και ιδιαίτερα στο κομμάτι που αφορά τις χρεώσεις, ώστε να μην χάνουν οι μικροί επενδυτές τα περισσότερα των κερδών τους.
Την ίδια ώρα, ερωτήματα γεννόνται σχετικά με την εισδοχή νέων μελών στην εν λόγω αγορά. Πρόσφατα, η Bank of New York Mellon, η οποία διαχειρίζεται πάνω από 23 τρις. δολ. κεφάλαια, προσπάθησε να μπει στο κλειστό club των διαχειριστών στην αγορά ομολόγων, αλλά βρήκε την πόρτα κλειστή. Ο λόγος; Ότι τα κεφάλαια που διαχειρίζεται είναι πολύ λίγα(!) για να είναι «ομότιμο» μέλος των εκκαθαριστών, γεγονός που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τους επενδυτές (!).
Εκπρόσωποι της BNYM χαρακτήρισαν αδιανόητη αυτή την πρακτική, ενώ άφηναν αιχμές για τα περιθώρια κέρδους των εκκαθαριστών. Μάλιστα, επισήμαναν ότι πολλοί επενδυτές απευθύνονται σ’ αυτούς, επειδή οι άλλες μεγάλες τράπεζες έχουν εξαιρετικά μεγάλες χρεώσεις. Κάτι σαν καρτελ.
Πως όμως ξεκίνησε αυτή η πρακτική; Όταν ξέσπασε η κρίση του 2008, οι ρυθμιστικές αρχές υποχρέωσαν αρχικά πολλές εταιρείες να ενώσουν τις δυνάμεις τους στις επενδυτικές δραστηριότητες, ώστε να μην επανεμφανιστεί το φαινόμενο της AIG. Αυτό ήταν η αρχή της δημιουργίας ομάδων που ήλεγχαν μεγάλο μέρος της αγοράς. Αν και ο στόχος ήταν η σταθερότητα και η αποφυγή του ρίσκου στην αγορά, οι μεγάλες τράπεζες, είδαν ότι μέσω αυτοής της πρακτικής μπορούσαν να επηρεάζουν την αγορά και να βελτιώνουν διαρκώς το περιθώριο κέρδους τους. Μάλιστα, η δομή της αγοράς παραγώγων ευνοεί αδιαφανείς συναλλαγές. Για παράδειγμα, εάν ένας κάτοχος μίας οποιασδήποτε μετοχής θέλει να κάνει μία πώληση, δεν έχει παρά να εντοπίσει τον υποψήφιο αγοραστή. Η συναλλαγή είναι απλή. Δεν ισχύει όμως το ίδιο στην αγορά παραγώγων. Εάν ένας κάτοχος 3μηνου συμβολαίου θέλει να ρευστοποιήσει την επένδυση του, τότε πρέπει να εντοπίσει τον επενδυτή που να θέλει να αγοράσει το συμβόλαιο με τα ειδικά χαρακτηριστικά. Η συναλλαγή είναι εξαιρετικά περίπλοκή, και πρόσφορη για «κρυφές» χρεώσεις.
Οι δύο επιτροπές για την αγορά εμπορευμάτων και παραγώγων, η InterContinentalExchange, ή ICE, και η Chicago Mercantile Exchange, έπεισαν τους τραπεζίτες να βοηθήσουν προς αυτήν την κατέυθυνση. Μάλιστα, μεγάλο μέρος της μεταρρύθμισης των κανόνων λειτουργίας των αγορών, διαμορφώθηκε από κοινού των επιτροπών και των εκκαθαριστών!
Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν γίνει γνωστές, στην επιτροπή ICE συμμετέχουν και στελέχη από μεγάλες επενδυτικές τράπεζες, όπως οι: Thomas J. Benison της JPMorgan, James J. Hill της Morgan Stanley, Athanassios Diplas της Deutsche Bank, ο Paul Hamill της UBS, Paul Mitrokostas της Barclays, Andy Hubbard της Credit Suisse, Oliver Frankel της Goldman Sachs, Ali Balali της Bank of America, και Biswarup Chatterjee της Citigroup. Πολλοί από αυτούς τους συμμετέχοντες έχουν θέσεις κλειδιά στις εταιρείες τους αναφορικά με τους επενδυτικούς κλάδους, ή ακόμη συμμετέχουν και σε άλλες εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε διάφορους χώρους.