Του Κωστα Kαλλιτση
Την Τρίτη, συγκεντρωμένοι στην «τράπεζα των τραπεζών», την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, στη Βασιλεία, οι κεντρικοί τραπεζίτες άκουγαν τον πρόεδρο της Επιτροπής, κ. Ν. Βέλινκ, να περιγράφει με μελανά χρώματα την κατάσταση: Το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα ασθενεί σοβαρά. Η ανάταξή του δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Οι κρατικές ενέσεις κεφαλαίων το διέσωσαν από την κατάρρευση κατ' αρχήν, αλλά εξουδετερώνονται από τα όλο και νέα «τοξικά» και τις ζημιές που, λόγω ύφεσης, αυξάνονται - τους είπε.
Η κρίση δεν έχει προηγούμενο. Σε πρώτη φάση, τα subprimes πυροδότησαν την πιστωτική κρίση. Σε δεύτερη, οι τράπεζες έκλεισαν τους κρουνούς χρηματοδότησης και πυροδότησαν την ύφεση. Τώρα, η οικονομία επιστρέφει τα βέλη: Οι τράπεζες δέχονται κατά ριπάς τις επιπτώσεις της ύφεσης.
Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ και η Τράπεζα της Αγγλίας, από το φθινόπωρο επιχειρούν να σπάσουν τον φαύλο κύκλο, δανειοδοτώντας απευθείας τις επιχειρήσεις. Τώρα, αποφασίζει να κινηθεί στην ίδια κατεύθυνση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EKT). Καθώς το βασικό επιτόκιό της έπεσε στο 1,5% και σύντομα θα κατέβει στο 1%, η EKT αναζήτησε νέα εργαλεία διευκόλυνσης της ρευστότητας στην Ευρωζώνη. Σήμερα, βρίσκεται στο τελευταίο (αλλά δύσκολο...) στάδιο κατάληξης σε μια απόφαση-τομή στα χρονικά της: Να χορηγήσει δάνεια απευθείας, χωρίς μεσολάβηση των εμπορικών τραπεζών, σε επιχειρήσεις και, πιθανότατα, κράτη της Ευρωζώνης.
Η απόφαση θα επιτρέπει στην ΕΚΤ και τις κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης να χορηγούν:
- Βραχυπρόθεσμα δάνεια σε επιχειρήσεις, μέσω της αγοράς τίτλων τους διάρκειας έως 12 μηνών.
- Mεσο/μακροπρόθεσμα δάνεια σε επιχειρήσεις, μέσω αγοράς τίτλων τους διάρκειας έως 10 ετών.
- Δάνεια σε κράτη της Ευρωζώνης, μέσω της αγοράς τίτλων τους από τη δευτερογενή αγορά, τους οποίους έχουν αγοράσει και διαπραγματεύονται οι εμπορικές τράπεζες.
Η τελική απόφαση θα ληφθεί μέχρι τα τέλη Μαΐου. Στόχος της ΕΚΤ είναι να παρέμβει και στα τρία πεδία δανειοδότησης. Η απόφαση που επεξεργάζεται θα ορίζει επακριβώς κάθε πεδίο, την αναλογία των χορηγήσεων στο καθένα και, τέλος, το ύψος της συνολικής δανειοδότησης. Για να αποφευχθούν αρνητικοί συνειρμοί, η ΕΚΤ θα ξεκινήσει με σχετικά λίγα κεφάλαια, ένα πακέτο 100 δισ. ευρώ περίπου. Εφόσον αυτό επηρεάσει την αγορά τόσο ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, δεν θα υπάρξει άλλο. Αν όχι (όπερ πιθανότερο), θα ακολουθήσει δεύτερο πακέτο - και βλέπουμε.
Από το συνολικό πακέτο της ΕΚΤ, οι 15 κεντρικές τράπεζες της Ευρωζώνης θα μπορούν να χορηγήσουν δάνεια ανάλογα με το εθνικό ποσοστό τους (για την Τράπεζα της Ελλάδος είναι 2,7%).
Η ΕΚΤ θα επιχειρήσει με αυτό τον τρόπο να σπάσει τον φαύλο κύκλο των τραπεζών (κατά μία έννοια, το τραπεζικό καρτέλ) και να επιταχύνει τη μείωση των επιτοκίων. Η δανειοδότηση που θα παρέχει, δεν θα υποκαταστήσει τις εμπορικές τράπεζες. Επιδιώκει, όμως, να αλλάξει τη δομή των πιστώσεων, να μειώσει το κόστος τους (θα δοθούν δάνεια με μικρότερο επιτόκιο, διότι η ΕΚΤ έχει μικρότερο κόστος από τις εμπορικές τράπεζες) και, έτσι, να αναθερμάνει την οικονομική δραστηριότητα.
Αυξημένη 65% η ρευστότητα
Η άμεση χρηματοδότηση επιχειρήσεων και κρατών θα είναι το επόμενο βήμα της ΕΚΤ (ορισμένοι το χαρακτηρίζουν καθυστερημένο...) σε μια σειρά ενεργειών παροχής ρευστότητας στην πραγματική οικονομία, οι οποίες ήδη έχουν γίνει, χωρίς τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Εχει μειώσει το επιτόκιο με το οποίο παρέχει κεφάλαια στις εμπορικές τράπεζες από το 3,75% τον Οκτώβριο στο 1,5% από την περασμένη Τετάρτη, 11 Μαρτίου. Με αυτό παρέχει στις τράπεζες όση ρευστότητα θέλουν. Δεύτερον, έχει επεκτείνει τον χρόνο της παρεχόμενης ρευστότητας μέσω δημοπρασιών, από 3 σε 6 μήνες. Τέλος, δέχεται ως ενέχυρο (και) τίτλους μειωμένης αξιοπιστίας (ΒΒΒ). Από τον Ιούνιο 2008 έως σήμερα, έχει προσφέρει στις εμπορικές τράπεζες ρευστότητα ύφους 600 δισ. ευρώ (αύξηση 65%). Για να το πετύχει, η Φρανκφούρτη έχει προσφύγει και στο τύπωμα χρήματος - όπως κάνει η Fed και η Τράπεζα της Αγγλίας. Η διαφορά είναι ότι η ΕΚΤ, σε αντίθεση με τις άλλες δύο, δεν έχει ως εγγυητή ένα κράτος. Είναι μόνη της.
Τα μέτρα που έχουν ληφθεί έως σήμερα, αποδεικνύονται ανεπαρκή. Τραπεζικά κεφάλαια στην πραγματική οικονομία δεν διοχετεύονται, όχι μόνον επειδή έχει μειωθεί η ζήτησή τους λόγω ύφεσης, αλλά κυρίως επειδή οι τράπεζες μειώνουν την έκθεσή τους σε κινδύνους και περιορίζουν το ενεργητικό τους. Τον περασμένο Δεκέμβριο, για πρώτη φορά στην ιστορία, η ροή δανείων στην Ευρωζώνη σημείωσε απόλυτη μείωση. Τον Ιανουάριο, φέτος, ήταν ανεπαίσθητα θετική. «Αν επιτρέψουμε να γενικευτεί, αυτή η συμπεριφορά θα υπονομεύσει τον ίδιο τον λόγο ύπαρξης των τραπεζών», εκτιμά ο πρόεδρος της ΕΚΤ, κ. Ζαν Κλοντ Τρισέ.
Τυπώνει 75 δισ. στερλίνες ο κ. Κινγκ
Η FED και τα πολιτειακά καταστήματά της χορηγούν απευθείας δάνεια στις επιχειρήσεις παρακάμπτοντας τις εμπορικές τράπεζες, ήδη από το φθινόπωρο πέρυσι. Η Τράπεζα της Αγγλίας, επίσης, έχει κινηθεί στην ίδια κατεύθυνση. Την Τετάρτη, μάλιστα, έκανε ένα επιπλέον βήμα: Αγόρασε απευθείας ομόλογα του βρετανικού κράτους αξίας 2 δισ. στερλινών (2,8 δισ. ευρώ).
Ο διοικητής της κ. Μέρβιν Κινγκ, την Πέμπτη 5 Μαρτίου, μείωσε στο ιστορικά χαμηλό 0,5% το βασικό επιτόκιο της τράπεζας και αποφάσισε να χορηγήσει απευθείας στη βρετανική οικονομία 75 δισ. στερλίνες μέσα στο τρίμηνο.
Πού θα βρεθούν αυτά τα δισεκατομμύρια; Είναι απλό: Ο κ. Κινγκ θα τυπώσει νέο χρήμα, όπως κάνουν όλοι οι ομόλογοί του.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyepix_2_15/03/2009_307660
Τι σημαίνει για την Ελλάδα
Οταν ιδρύθηκε, το 1928, η Τράπεζα της Ελλάδος αγωνιζόταν να αποσπάσει το εκδοτικό προνόμιο από τις εμπορικές τράπεζες, που ήθελαν όλη την εξουσία. Ογδόντα ένα χρόνια μετά, αποκτά τη δυνατότητα παρέμβασης στο κατ’ εξοχήν πεδίο των εμπορικών τραπεζών, τη χορήγηση δανείων. Η κρίση φέρνει ανατροπές. Ο κ. Γ. Προβόπουλος, με την απόφαση της ΕΚΤ, θα αποκτήσει ένα πρόσθετο εργαλείο παρέμβασης σε μια πιστωτική αγορά που χαρακτηρίζεται από αγκυλώσεις.
Τον Ιανουάριο, το επιτόκιο υπερανάληψης για τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα ήταν 16,5% ακριβότερο από το μέσο ευρωπαϊκό. Τα επιτόκια επιχειρηματικών δανείων κάτω από 1 εκατ. ευρώ και πάνω απο 1 εκατ. ευρώ για ένα έτος, ήταν αντιστοίχως 15,5% και 21% ακριβότερα από το μέσο αντίστοιχο επιτόκιο της Ευρωζώνης.
Ενα ζήτημα είναι το κόστος του δανείου, ένα άλλο είναι αυτή καθαυτή η εξεύρεση δανείου. Τον Ιανουάριο, η ροή δανείων προς επιχειρήσεις στην Ευρωζώνη ήταν ελαφρά θετική, στην Ελλάδα ήταν αρνητική.
Από το πακέτο των 28 δισ. οι τράπεζες έχουν αξιοποιήσει τα 9 δισ. ευρώ, ήτοι το 33% μόνο. Από την ΕΚΤ, όμως, έχουν πάρει ρευστότητα άνω των 40 δισ. ευρώ (διπλάσιο ποσοστό από αυτό που τους αναλογεί). Τελικά, δάνεια χορηγούνται με το σταγονόμετρο. Οι ελληνικές τράπεζες λειτουργούσαν ως καλολαδωμένοι ταινιόδρομοι εισροής ξένων κεφαλαίων στους καλούς καιρούς, αλλά τώρα έχουν παγώσει. Η ελληνική οικονομία πληρώνει την ανεύθυνη πρακτική τους, των εύκολων δανείων, της απουσίας προβλέψεων, της άγνοιας κινδύνου.
Η κατάσταση επιδεινώνεται σε βάρος του ιδιωτικού τομέα, διότι στον ανταγωνισμό για κεφάλαια έχει μπει το (καταχρεωμένο) ελληνικό κράτος, το οποίο μέσα στους τελευταίους μήνες άντλησε από τις μεγάλες τράπεζες περίπου 6,5 δισ. ευρώ. Ο ανταγωνισμός είναι εξαιρετικά άνισος, σε βάρος των επιχειρήσεων: Αφενός, διότι το κράτος διαθέτει τρόπους να τις «πείσει». Αφετέρου, διότι οι κρατικοί τίτλοι έχουν καλύτερη βαθμολογία αξιοπιστίας (ουδείς χάνει από το κράτος, έστω και αν αργήσει να πληρωθεί...) και οι τράπεζες τους προτιμούν, ώστε να ενισχύουν την αξιοπιστία του χαρτοφυλακίου τους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει για την Ελλάδα η πρόθεση της ΕΚΤ να αγοράζει κρατικούς τίτλους στη δευτερογενή αγορά - να δανείζει δηλαδή κράτη της Ευρωζώνης. Εφόσον υπερκεραστούν οι αντιδράσεις των σκληρών τραπεζιτών των βόρειων χωρών της Ευρώπης, μία τέτοια κίνηση ασφαλώς δεν θα λύσει το πρόβλημα της Ελλάδας, αλλά θα έχει έναν συμβολισμό ο οποίος μπορεί να μειώσει το κόστος δανεισμού του ελληνικού κράτους. Η αγορά τίτλων του από την ΕΚΤ θα του προσφέρει ορισμένους πόντους αξιοπιστίας από αυτούς που δεν διαθέτει και θα αφαιρέσει κάποιους πόντους από το επιτόκιο που του χρεώνουν οι διεθνείς αγορές.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyepix_1_15/03/2009_307659
No comments:
Post a Comment