Το 1931, η κατάρρευση της αυστριακής τράπεζας Creditanstalt προκάλεσε πανικό στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρώπης, πυροδοτώντας τη Μεγάλη Yφεση και στη Γηραιά Hπειρο. Μπορεί αυτή η τοποθέτηση να εκληφθεί ως καθυστερημένη, δεδομένης της κατάρρευσης της αγοράς στεγαστικών μειωμένης εξασφάλισης (subprime loans) τον Αύγουστο του 2007. Η χρηματοπιστωτική κρίση που προκλήθηκε έχει πολλά κοινά γνωρίσματα με την Yφεση του ’29. Αλλά, η κρίση που εκτυλίσσεται σήμερα στην Ευρώπη είναι πολύ πιο τρομακτική. Οι απώλειες των τραπεζών με παρουσία στην Ανατολική Ευρώπη μπορεί να αντανακλούν ένα πολύ μικρό κομμάτι του συνολικού «λογαριασμού», αλλά η επίλυση των προβλημάτων είναι πολιτικά δυσκολότερη, ενώ οι συνέπειες μπορεί να αποδειχθούν πολύ χειρότερες.
Από το 2004 μέχρι το 2008, η τραπεζική αγορά εκεί δημιούργησε τη δική της φούσκα δανείων. Τα τελευταία χρόνια, χώρες όπως είναι η Βουλγαρία και η Λεττονία χρεώθηκαν με δάνεια από το εξωτερικό ισάξια του 20% του ΑΕΠ τους. Μέχρι το 2008, οι 13 χώρες που ήταν κάποτε μέλη της Σοβιετικής Eνωσης συσσώρευσαν χρέη από ξένες τράπεζες ή δάνεια σε ξένο νόμισμα, υψηλότερα του ενός τρισ. δολαρίων. Ορισμένα από αυτά τα χρήματα επενδύθηκαν. Τα περισσότερα καταναλώθηκαν σε δαπάνες και στον κλάδο των ακινήτων.
Oταν η μουσική σταμάτησε πέρυσι, οι τράπεζες έγιναν συντηρητικότερες και αυστηρότερες στη χορήγηση δανείων. Κατά συνέπεια, η ροή των κεφαλαίων στην ανατολική Ευρώπη ανεκόπη απότομα. Σε πολλές περιπτώσεις, ακολούθησε αντίθετη κατεύθυνση. Η κρίση χτύπησε την περιοχή, όταν οι εξαγωγές προς τη δυτική Ευρώπη ήλθαν σε τέλμα. Επιπροσθέτως, όλοι επιδίωκαν να αγοράσουν ξένο νόμισμα, δεδομένου ότι τα περισσότερα δάνεια είναι σε ξένο νόμισμα, οδηγώντας το τοπικό νόμισμα σε ελεύθερη πτώση.
Το μεγαλύτερο ποσοστό αυτού του χρέους ανήκει σε τράπεζες της δυτικής Ευρώπης. Επιπλέον, κάποιες από τις μεγαλύτερες τράπεζες στην ανατολική Ευρώπη είναι αυστριακές και ιταλικές. Για παράδειγμα, τα δάνεια των αυστριακών τραπεζών στην ανατολική Ευρώπη αντιστοιχούν στο 70% του ΑΕΠ της χώρας. Σήμερα, οι κυβερνήσεις της Αυστρίας και της Ιταλίας δεν έχουν τα οικονομικά περιθώρια να σώσουν τις τράπεζές τους.
Μπορεί οι Αμερικανοί που έχουν χάσει τα σπίτια τους να μην έχουν βγει στους δρόμους να διαδηλώσουν. Αυτό κάνουν, όμως, οι εργάτες στην ανατολική Ευρώπη. Οι ρίζες ενός δημοκρατικού καθεστώτος στην περιοχή δεν είναι βαθιές και η επικράτηση ακροδεξιών τάσεων εθνικισμού είναι ορατή απειλή.
Οπότε, τι θα γίνει τελικά; Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παρείχε δάνεια. Κάποια από τα χρέη αυτών των χωρών, όμως, θα πρέπει να διαγραφούν. Ποιοι φορολογούμενοι θα επωμισθούν το βάρος αυτό; Καταλήγουμε στις πλούσιες χώρες της Ευρώπης, ιδιαίτερα τη Γερμανία και τη Γαλλία. Η καλύτερη επιλογή θα ήταν η δημιουργία ενός Tαμείου για την προστασία τραπεζών και χωρών, ακόμη και αυτών που δεν φαίνεται να τα χρειάζονται άμεσα. Oμως, η περίπτωση των ΗΠΑ μάς διδάσκει ότι μια τέτοια λύση, ίσως, τελικά να είναι αναπόφευκτη.
Η αντίδραση των ΗΠΑ στην κρίση θεωρήθηκε αργή και ανεπαρκής. Ωστόσο, η χώρα αυτή έχει έναν ενιαίο προϋπολογισμό και πολιτικό μηχανισμό που πείθει ορισμένους να πληρώσουν για τα λάθη κάποιων άλλων. Δεν υπάρχει αντίστοιχο σύστημα στην Ευρώπη. Θα πρέπει να υπάρξει ισχυρή πολιτική βούληση από τη Γερμανία και τη Γαλλία για να πεισθούν οι φορολογούμενοι αυτών των χωρών να πληρώσουν τις ζημίες των αυστριακών τραπεζών και των Ούγγρων δανειοληπτών.
Εν τέλει, η Yφεση του 29 προκλήθηκε από έλλειψη πνευματικής βούλησης. Σήμερα, ένα έλλειμμα πολιτικής βούλησης μπορεί να οδηγήσει σε οικονομικό κατακλυσμό. Πουθενά αλλού δεν είναι υπαρκτός ο κίνδυνος αυτός όσο στην Ευρώπη.
No comments:
Post a Comment