Πώς η Ευρώπη ξεπλένει το βρώμικο χρήμα

ΟΤΑΝ κανείς πληκτρολογεί στο Ιnternet και στα αγγλικά «Ελλάδα, ξέπλυμα χρήματος» γρήγορα πέφτει πάνω σε μία λίστα με δικηγορικά γραφεία της χώρας μας, τα οποία εμφανίζονται ως ειδικά στο αντικείμενο. Μάλιστα το τηλέφωνο ενός εξ αυτών, το οποίο δηλώνει παράρτημα εταιρείας νομικών συμβούλων του Μεσογειακού Χώρου, συμπίπτει και με τα στοιχεία επικοινωνίας εταιρείας εισαγωγών- εξαγωγών. Τέτοιες περίεργες
συμπτώσεις απαντώνται σε ολόκληρη την κοινοτική επικράτεια και όχι μόνο. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που τις τελευταίες εβδομάδες τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο διεξάγεται ένας συνεχής διάλογος γύρω από το πόσο δαιδαλώδη και ευέλικτα είναι τελικώς τα πλοκάμια του οργανωμένου εγκλήματος και οι δυνατότητές του να εισάγει στην αγορά «εξαγνισμένο» χρήμα από παράνομες δραστηριότητες. Την αρχή έκανε η Εuropol, η οποία προσφάτως δημοσίευσε έκθεση που έδειχνε τον βαθμό διείσδυσης
του διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Στη συνέχεια η ίδια υπηρεσία «εντατικοποίησε» τους δεσμούς της με τη Εurojust προκειμένου να εκπονηθούν αλληλοσυμπληρούμενες στρατηγικές για το οργανωμένο έγκλημα, συνεπικουρούμενες από τον ΟLΑF, δηλαδή το «ΣΔΟΕ» της ΕΕ. Το επέβαλλε η πολυπλοκότητα των δραστηριοτήτων του οργανωμένου εγκλήματος, που δεν γνωρίζει ούτε σύνορα αλλά ούτε και κανόνες. Οι στρατηγικές των κρατών για αναχαίτιση των παραδοσιακών
μεθόδων «ξεπλύματος» έχουν ήδη ξεπεραστεί από τις νέες «τρύπες» του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Σε μια προσπάθεια διαλεύκανσης αυτών των νέων μεθόδων, η Ομάδα Διεθνούς Χρηματοοικονομικής Δράσης για το Ξέπλυμα του Βρώμικου Χρήματος (FΑΤF), δηλαδή το «ΣΔΟΕ» του ΟΟΣΑ, εκπόνησε σχετική μελέτη («Μoney Laundering and Τerrorist Financing in the Securities Sector») με τη συνεργασία 40 κρατών και διεθνών οργανισμών, την οποία και παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα».

Στην ειδική έκθεση του «ΣΔΟΕ» του ΟΟΣΑ αναλύονται μεθοδικά οι νέες μέθοδοι με τις οποίες νομιμοποιεί βρώμικο χρήμα το οργανωμένο έγκλημα, αλλά και με τις οποίες βρίσκουν πόρους οι τρομοκρατικές οργανώσεις, εξετάζοντας τις αδυναμίες, τις «μαύρες τρύπες» και τα κενά της αγοράς των κινητών αξιών. Ομόλογα, συναλλαγματικές, συνταξιοδοτικά προγράμματα, penny stocks (μετοχές που αγοράζονται σε πολύ χαμηλές τιμές) και options αποτελούν τα νέα «όπλα» της νομιμοποίησης παράνομων εσόδων σε μια παγκοσμιοποιημένη ανεξέλεγκτη αγορά. Η εμπειρογνώμονες της FΑΤF εστιάζουν στην αγορά των κινητών αξιών καθώς, όπως επισημαίνεται, «αποτελούν ίσως τον μοναδικό κλάδο, ο οποίος μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στο ξέπλυμα παράνομων εσόδων που αποκτήθηκαν σε διαφορετική δικαιοδοσία όσο και στην παραγωγή έκνομων πόρων στο πλαίσιο της λειτουργίας του, μέσω δολίων δραστηριοτήτων». Το πρώτο «πλεονέκτημα» του κλάδου είναι ότι, παρ΄ όλο που στο αρχικό στάδιο του ξεπλύματος («τοποθέτηση») τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, στα υπόλοιπα δύο («διαστρωμάτωση» και «ενσωμάτωση») παρέχεται εξαιρετική ευελιξία. Το δεύτερο και πιο βασικό είναι ότι σε πολλές χώρες πολλές επενδυτικές δραστηριότητες πραγματοποιούνται μακριά από τα ασφυκτικά τραπεζικά πλαίσια, καθιστώντας έτσι τον πιθανό εντοπισμό δυσκολότερο.

▅ Ανώνυμα ομόλογα
«Σε κάποιες χώρεςη μεταβίβαση της κυριότητας ανώνυμων ομολόγων μπορεί να επιτευχθεί εύκολα με ηλεκτρονικά μέσα, αποτρέποντας τον εντοπισμό της αλλαγής ιδιοκτησίας. Απαξ και εκδοθεί ένα ανώνυμο ομόλογο,οι επίδοξοι “καθαριστές” μπορούν να το κρατήσουν ή να το μεταβιβάσουν χωρίς κατ΄ ανάγκην να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν μέσα που θα μπορούσαν να κινητοποιήσουν τις Αρχές» σημειώνεται στην έρευνα. «Οι αποδέκτες του μπορούν να το καταθέσουν σε λογαριασμόούτως ώστε είτε να αγοράσουν άλλα επενδυτικά αγαθά είτε να το ρευστοποιήσουν και να αποσυρθούν ή ακόμη να αποσταλούν οι εισπράξεις με έμβασμα σε άλλη χώρα» αναφέρεται. Τα ίδια περίπου ισχύουν και για τις συναλλαγματικές.
▅ Συνταξιοδοτικά προγράμματα
«Είθισται να επιτρέπεται στον επενδυτή να διοχετεύει τους πόρους του σε σειρά επενδυτικών λύσεων, όπως τα αμοιβαία κεφάλαια» σημειώνεται. Τέτοια συμβόλαια έχουν συνήθως «χαλαρή» περίοδο 10 ή και περισσοτέρων ημερών, κατά τις οποίες ο επενδυτής μπορεί να «σπάσει» το συμβόλαιο δίχως να πληρώσει ρήτρες και να του επιστραφεί το αρχικό κεφάλαιο. Αυτή η «ελεύθερη περίοδος» συνεπάγεται ότι η επιταγή που θα λάβει από την ασφαλιστική εταιρεία ενδέχεται να μην προκαλέσει υποψίες όταν κατατεθεί στην τράπεζα. Και αν η τελευταία βρίσκεται σε άλλη χώρα, όπου υπάρχουν διαφορετικές εποπτικές αρχές για τις ασφάλειες και τις κινητές αξίες, υπάρχει «δυ νάμει κενό».
▅ Ρenny stocks
Οι penny stocks είναι μετοχές των οποίων η διαπραγμάτευση γίνεται σε πολύ χαμηλές τιμές. «Κάποιες από αυτές στην πραγματικότητα ανήκουν σε εταιρείες-βιτρίνες, που μπορεί να χρησιμοποιηθούν για μία αντίστροφη συγχώνευση» σημειώνεται.

Οι κίνδυνοι είναι δύο. «Τέτοιοι τύποι κινητών αξιών συχνά χρησιμοποιούνται για την παραγωγή παράνομων κερδών μέσω της χειραγώγησης της αγοράς, εμπορίου χρεογράφων μέσω εσωτερικής πληροφόρησης και απάτης. Εκνομοι παράγοντες μπορούν είτε να χρησιμοποιήσουν τις υπάρχουσες μετοχές είτε να δημιουργήσουν μία εταιρεία-βιτρίνα με στόχο να εμπλακούν σε αυτές τις παράνομες δραστηριότητες» αναφέρεται.

Οι penny stocks έχουν και άλλες χρησιμότητες. «Μπορούν να αγοραστούν με την επένδυση παράνομων κερδών σε μία εταιρεία που ετοιμάζεται να εισέλθει στο χρηματιστήριο. Οταν αυτό γίνει, οι “καθαριστές” μπορούν να πουλήσουν το μερίδιό τους και να εμφανίσουν τα κεφάλαιά τουςως προερχόμενα από μία νόμιμη συναλλαγή. Επιπλέον, εγκληματικές οργανώσεις μπορούν αρχικά να επενδύσουν σε μία εταιρείατην οποία δύνανται να χρησιμοποιήσουν ως βιτρίνα προκειμένου να αναμείξουν παράνομα και νόμιμα κέρδη» αναφέρεται χαρακτηριστικά.
▅ Οptions
Τα options (συμβόλαια δικαιώματος προαίρεσης) αποτελούν μια συμφωνία όπου ο πωλητής πουλάει δικαιώματα αγοράς σε συγκεκριμένη τιμή ανά μετοχή και σε ορισμένο χρονικό πλαίσιο. «Αν ο ένας αντισυμβαλλόμενος συμφωνήσει να εισέλθει στη συμφωνία με όρους χειρότερους από αυτούς που επικρατούν στην κανονική αγορά για να εγγυηθεί ότι ο έτερος αντισυμβαλλόμενος θα παραλάβει μια καθαρή πληρωμή» σημειώνει η έρευνα «τότε υπάρχει τρωτότητα». Και αυτό διότι οι «εμπλεκόμενοι» μπορούν να προχωρήσουν σε ένα deal-παρωδία, το οποίο θα νομιμοποιήσει το βρώμικο χρήμα αμέσως.

Ατελείωτες «μαύρες τρύπες»
Η ΕΚΘΕΣΗτης FΑΤF μνημονεύει αρκετές ακόμη «μαύρες τρύπες» της παγκόσμιας αγοράς κινητών αξιών, όπως οι αγορές Οver-the-Counter (μη οργανωμένη αγορά που δεν υπόκειται σε όλες τις κανονιστικές ρυθμίσεις), οι εναλλακτικές πλατφόρμες (ΑΤΡ) και οι διαδικτυακές συναλλαγές. «Θα ήταν δυνατό εγκληματίες να προσεγγίσουν άτομα και να τους προσφέρουν χρήματα για το χαρτοφυλάκιό τους. Ακολούθως αυτά θα τους μεταβίβαζαν τις κινητές αξίες τους, κάτι που θα έδινε πρόσβαση στους πρώτους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, παρακάμπτοντας όλα τα υπάρχοντα μέτρα προστασίας» σημειώνεται.

Αναφερόμενη στο Διαδίκτυο, η FΑΤF μιλάει για «μαύρο κουτί», και αυτό διότι η χρήση μιας ιντερνετικής εταιρείας εγγεγραμμένης σε χώρα με ελάχιστες χρηματοπιστωτικές ρυθμίσεις θα επέτρεπε σε εγκληματικές ομάδες να λειτουργούν ως dealers και να τη χρησιμοποιούν τόσο για ξέπλυμα χρήματος όσο και για εξαπάτηση.

Αλλη μέθοδος είναι η εξαγορά διαταγών πληρωμής ή ταξιδιωτικών επιταγών για μία χρονική περίοδο ή μέσα από διαδοχικές συναλλαγές, ούτως ώστε να μην πληρούνται οι προϋποθέσεις αναφοράς ύποπτης συναλλαγής. Ετσι, τοποθετούνται σε κάποιο χαρτοφυλάκιο ως τη συμπλήρωση του επιθυμητού ποσού και τη χρησιμοποίησή τους για αγορά άλλων κινητών αξιών, οι οποίες θα πωληθούν ή θα μεταβιβαστούν. «Εναλλακτικά, ένας “καθαριστής” μπορεί επίσης να στείλει με έμβασμα τα παράνομα κέρδη σε μη ελεγχόμενη δικαιοδοσία» συμπληρώνεται. «Πλεονέκτημα» των ανωτέρω είναι ότι ενδέχεται η δεύτερη τράπεζα να μην προχωρήσει σε έλεγχο στοιχείων, πιστεύοντας ότι το έκανε η πρώτη!

Η FΑΤF, αναφερόμενη στο πλήθος των επιλογώνγια το ξέπλυμα του χρήματος, μιλάει ακόμη και για δημιουργία τραπεζών, επενδυτικών οίκων και ασφαλιστικών εταιρειών από το οργανωμένο έγκλημα, ενώ αφιερώνει πολλές σελίδες σε ιδιόρρυθμους τύπους λογαριασμών (nominee, omnibus, trust), οι οποίοι διαθέτουν το υπέδαφος για την απόκρυψη της ταυτότητας του αληθινού δικαιούχου. «Κερασάκι» σε όλα αυτά η μνεία στη δημιουργία Μη Κερδοσκοπικών ή Φιλανθρωπικών Οργανώσεων, οι οποίες ενδέχεται να μένουν μακριά από το ενδιαφέρον του νόμου.

http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artId=299382&dt=15/11/2009