Πληθωρισμός και μαθήματα του '70

Του Wolfgang Munchau

O πληθωρισμός αυξάνεται και οι κεντρικές τράπεζες αστόχησαν στις εκτιμήσεις τους. Έως πριν από μερικούς μήνες αρκετοί εξέφραζαν φόβους για επανάληψη του μεγάλου κραχ. Όμως, η δεκαετία του 30 δεν έχει καμία σχέση με την τρέχουσα κατάσταση - εκτός βέβαια από την παρανοϊκή εμμονή ορισμένων οικονομολόγων στην ιδέα αυτή. Η μοναδική ιστορική περίοδος που έχει κοινές ρίζες με την παρούσα είναι αυτή της δεκαετίας του 70. Όπως τότε έτσι και τώρα οι τιμές του πετρελαίου προκαλούν αναταραχή. Οι κεντρικές τράπεζες προσαρμόζονται σε αυτήν την κατάσταση όπως και τότε, γεγονός που αποδείχτηκε λάθος και τότε και σήμερα. Σύμφωνα με υπολογισμούς του Γιοακίμ Φελς, κορυφαίου στελέχους στη Morgan Stanley, ο μέσος πληθωρισμός θα ανέλθει φέτος στο 5,4%, σε παγκόσμια κλίμακα. Τα επιτόκια στις διεθνείς αγορές είναι διαμορφωμένα στο 4,3%. Δηλαδή, τα μέσα βραχυπρόθεσμα πραγματικά επιτόκια είναι αρνητικά. Καθώς η νομισματική πολιτική ακολούθησε προσαρμοστικούς ρυθμούς για διάστημα μεγαλύτερο της 10ετίας, οι πληθωριστικές πιέσεις έγιναν εμφανείς στην παγκόσμια οικονομία. Αυτό συγκαλύφθηκε, αρχικά, από μια σειρά φούσκες στις τιμές των στοιχείων ενεργητικού.
Καθώς οι κεντρικές τράπεζες δείχνουν να εφησυχάζουν, ο πληθωρισμός συνεχίζει να αυξάνεται. Πρόσφατη έρευνα στις ΗΠΑ έδειξε πως οι πληθωριστικές προσδοκίες έχουν αυξηθεί κατά 5%.
Ο συνδυασμός
Η βασική διαφορά μεταξύ του σήμερα και της δεκαετίας του 70 είναι ότι δεν υπάρχει πληθωρισμός μισθών, γεγονός που εξηγεί γιατί, σε απόλυτους αριθμούς, ο πληθωρισμός είναι πιο μετριασμένος. Υποθέτω ότι αυτό συμβαίνει λόγω του συνδυασμού που δημιουργούν οι απελευθερωμένες αγορές εργασίας και η παγκοσμιοποίηση. Όμως, η έλλειψη πληθωριστικών πιέσεων που ασκούν οι μισθοί δεν είναι απαραίτητα και καλή είδηση. Η μείωση των πραγματικών μισθών σημαίνει υποχώρηση στο πραγματικό εισόδημα και σε συνδυασμό με τις σφιχτές πιστωτικές αγορές, συρρίκνωση της κατανάλωσης. Υπό αυτές τις συνθήκες θα πρέπει να αναμένουμε περαιτέρω προστατευτισμό στο διεθνές εμπόριο και μεγαλύτερη υποχώρηση της παγκόσμιας ανάπτυξης.
Είναι θέμα πολιτικών επιλογών. Δεν αμφισβητήθηκε ποτέ ότι η παγκοσμιοποίηση θα δημιουργούσε ηττημένους. Όμως ο αριθμός τους αυξάνεται, χωρίς να βελτιώνεται η ικανότητά τους να δημιουργούν αποτελεσματικές πολιτικές συμμαχίες. Προβλέπω ότι οι ενάντιοι στην παγκοσμιοποίηση θα ενισχύσουν τη δύναμή τους. Υπό αυτό το πρίσμα η κατάσταση σήμερα μπορεί να είναι χειρότερη από ό,τι τη δεκαετία του 70, μια περίοδο στην οποία το παγκόσμιο εμπόριο άρχισε, σταδιακά, να απελευθερώνεται. Ο επαναπροσδιορισμός της παγκόσμιας οικονομίας σημειώνεται υπό καθεστώς στασιμοπληθωρισμού και πιθανής ενίσχυσης του προστατευτισμού, δηλαδή δύο καθόλου θετικών συγκυριών. Ο πληθωρισμός θα έχει, επίσης, σημαντικές επιπτώσεις στις διεθνείς ροές κεφαλαίων.
Το τέλος του συστήματος συναλλαγματικών ισοτιμιών Bretton Woods 2 θα οδηγήσει σε μείωση των εισροών κεφαλαίων στις ΗΠΑ και σε αύξηση των πραγματικών επιτοκίων σε αυτές. Καθώς ούτε οι ΗΠΑ ούτε η Ευρώπη μπορούν να παίξουν το ρόλο του καταναλωτή του τελευταίου καταφυγίου, το όλο σχέδιο παύει να λειτουργεί. Όσο υψηλότερος είναι ο πληθωρισμός, τόσο πιο δύσκολο είναι να υπάρξει προσαρμογή. Φυσικά υπάρχουν αρκετοί που πιστεύουν ότι ο αποπληθωρισμός είναι χειρότερος από τον πληθωρισμό. Υποστηρίζουν ότι η ύφεση στις ΗΠΑ θα τακτοποιήσει το πρόβλημα του πληθωρισμού. Πρόκειται για άποψη που συνδέεται με εκείνη που υποστηρίζει ότι η χρηματοπιστωτική κρίση είναι ένα ανεξάρτητο άσχημο γεγονός και πως η καλύτερη αντίδραση είναι η εφαρμογή πολιτικών που θα στηρίξουν την ανάπτυξη. Δεν συμφωνώ.
Πάντα πίστευα ότι ο επαναπροσδιορισμός της παγκόσμιας οικονομίας και η κρίση είναι ταυτόσημες. Όλες οι κρίσεις κάποια στιγμή τελειώνουν. Αλλά η παρούσα θα χρειαστεί χρόνο και θυσίες. Νομίζω όμως ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιδράσαμε έκανε περισσότερο κακό από την κρίση καθεαυτή.
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=12478&subid=2&tag=9502&pubid=2043237