Roach: Λάθος η ανανέωση της θητείας Bernanke

Ο κ. Barack Obama κατέληξε σε μία από τις σημαντικότερες ετυμηγορίες του για την περίοδο μετά την κρίση: ο κ. Ben Bernanke θα παραμείνει για μία δεύτερη θητεία στην προεδρία της Fed. Πρόκειται για μία μονόπλευρη απόφαση. Αν και ο επικεφαλής της Fed αξίζει συγχαρητήρια για την δημιουργικότητά του και το κουράγιο του να οργανώσει μία ασυνήθιστα επιθετική νομισματική πολιτική χαλάρωσης, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι αποφάσεις που ελήφθησαν πριν από την κρίση, συνέβαλαν σημαντικά στο να φθάσουμε στην χειρότερη ύφεση από την δεκαετία του ’30 έως και σήμερα. Είναι το ίδιο εάν για έναν γιατρό που κατηγορήθηκε για καλή διάγνωση, κατόπιν δοθεί βραβείο γιατί ανακάλυψε μία θαυματουργή θεραπεία. Πιθανώς ο ασθενής να χρειάζεται έναν νέο γιατρό. Ο κ. Bernanke έκανε τρία βασικά λάθη την περίοδο προ της κατάρρευσης της Lehman: Πρώτον και κυριότερο παρέμεινε προσκολλημένος στην «φιλοσοφική αντίληψη» ότι οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να μην εξετάζουν οτιδήποτε έχει σχέση με τη δημιουργία «φούσκας». Σε αυτό το θέμα, ακολούθησε την στάση του προκατόχου του –δημιουργού μίας σειράς από «φούσκες», του κ. Alan Greenspan-ο οποίος υποστήριζε ότι οι κεντρικές τράπεζες οφείλουν να «καθαρίζουν» το χάος που δημιουργείται μετά από το «σκάσιμο» μίας «φούσκας» παρά να δρουν πριν αυτή δημιουργηθεί.
Με βάση αυτή την αντίληψη, τόσο ο κ. Bernanke όσο και ο κ. Greenspan, κατέληξαν σε λανθασμένα συμπεράσματα και εφαρμογή λανθασμένων πολιτικών. Εκ των υστέρων, η παροχή υψηλής ρευστότητας από την Fed στο διάστημα 2001-2003, απόφαση την οποία ο κ. Bernanke στήριξε με θέρμη, δημιούργησε τις κατάλληλες συνθήκες που δημιούργησαν την «φούσκα» στην αγορά ακινήτων αλλά και στις πιστωτικές αγορές. Δεύτερον, ο κ. Bernanke ήταν ο ιδεολογικός πρωταθλητής της αμυντικής τακτικής που έκανε λόγω για «διεθνή κορεσμό αποταμιεύσεων», γεγονός που «αθώωνε» τις ΗΠΑ από την εφαρμογή πολιτικών που οδηγούσαν σε «φούσκα» και «έδειχνε» ως υπαίτιους για όλα τα κακά τους Ασιάτες αποταμιευτές. Αν και κανείς δεν αρνείται την ύπαρξη ισχυρής ζήτησης για επένδυση σε αμερικανικές μετοχές από ξένους επενδυτές, είναι παράλογο να κατηγορούμε τους άλλους για την ασύδοτη συμπεριφορά των Αμερικανών. Οι Ασιάτες που αύξαναν τις αποταμιεύσεις τους δεν φταίνε σε καμία περίπτωση για την ανεύθυνη στάση των Αμερικανών να δημιουργούν υψηλή μόχλευση και να «φτιάχνουν φούσκα» στην αγορά ακινήτων και να χρησιμοποιούν τα κεφάλαια από αυτή την «φούσκα» για να αυξάνουν τις καταναλωτικές τους δαπάνες. Η στάση του κ. Bernanke αποτελεί απόδειξη της άρνησης των Αμερικανών να «κοιταχθούν στον καθρέφτη» και να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Τρίτον, ο κ. Bernanke αποτελεί «προϊόν» από το ίδιο «τόπι υφάσματος», των φιλελεύθερων των αγορών, που οδήγησε την Fed στο χάος. Στηριζόμενος στην άποψη του κ. Greenspan ότι οι αγορές ξέρουν περισσότερα από τις αρχές ελέγχου, ο κ. Bernanke ουσιαστικά ακύρωσε τη δυνατότητα της Fed να ασκεί καθήκοντα ελέγχου. Η έκρηξη στα εμπορεύματα, η υπερβολική μόχλευση και οι «σκιώδης» τράπεζες είναι φαινόμενα τα οποία θα μπορούσαν να αποφευχθούν εάν οι κ. Bernanke και Greenspan είχαν αποφασίσει να αντισταθούν. Όμως δεν το έπραξαν. Αποτέλεσμα ένα περίπλοκο και ασταθές σύστημα να αφεθεί χωρίς έλεγχο. Ξεχνώντας αυτά τα λάθη ο κ. Obama πιθανώς να αποφάσισε πρόωρα να δώσει στον κ. Bernanke τα εύσημα για την ανακάλυψη της «θαυματουργής θεραπείας». Κανείς δεν γνωρίζει εκ των προτέρων εάν η στρατηγική της Fed θα είναι επιτυχημένη. Το χειρότερο σημείο της κρίσης στις ΗΠΑ μοιάζει να έχει «περιοριστεί» προς το παρόν. Όμως η σταθερότητα κάθε ανάκαμψη μετά από μία φούσκα δεν είναι ποτέ βέβαιη. Αν δεν το πιστεύετε ρωτήστε τους Ιάπωνες 20 χρόνια μετά την δική τους «φούσκα». Αν και οι αγορές έχουν ζαλιστεί από την ελπίδα της οικονομικής ανάκαμψης –κατά ένα μέρος λόγω και της θετικής υποδοχής του κ. Bernanke στο συνέδριο του Jackson Hole- υπάρχουν ακόμη αρκετοί λόγοι για να πιστεύουμε ότι η ανάκαμψη των ΗΠΑ θα είναι αναιμική και εύθραυστη. Οι Αμερικανοί καταναλωτές βρίσκονται ακόμη στην αρχή της προσπάθειάς τους να «μαζέψουν» τα χρέη τους και να αποκαταστήσουν τις αποταμιεύσεις τους. Θα είναι το αποκορύφωμα του παραλογισμού να δώσουμε εύσημα στον κ. Bernanke για μία ανάκαμψη που δεν έχει φθάσει ακόμη. Όμως τα εύσημα στον κ. Bernanke αποτελούν μία ακόμη απόδειξη του «πρόχειρου» τρόπου με τους οποίους λαμβάνει αποφάσεις η Ουάσινγκτον. Την ίδια στιγμή κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει τη δήλωση του κ. Greenspan, σε ομιλία του το 2004, ότι: «η στρατηγική μας να «βρίσκουμε» τις συνέπειες μίας «φούσκας» και όχι την ίδια την «φούσκα» είναι απόλυτα επιτυχημένη». Ο ενθουσιασμός με τον οποίο ο κ. Obama υποστηρίζει ότι η ύφεση έχει περάσει, μάλλον θα αποδειχθεί το ίδιο πρόωρος. Η ανανέωση της θητείας Bernanke είναι μία καλή ευκαιρία να εξετασθεί ο ρόλος που ασκεί η νομισματική πολιτική των ΗΠΑ. Ο κ. Obama έχει προσφέρει νέες δυνάμεις στην διοίκηση της Fed, κυρίως για τη διαχείριση των κινδύνων. Πριν από 10 μήνες από την ίδια στήλη υποστήριζα ότι η Fed δεν θα πρέπει να έχει τόσο μεγάλη δύναμη. Ως «μαθητής» του Μεγάλου Κραχ, ο κ. Bernanke θα έπρεπε να γνωρίζει καλύτερα. Όμως απέφυγε να θέσει σε εφαρμογή ακόμη και πολιτικές τις οποίες ο ίδιος είχε υποδείξει ως ορθές σε μελέτες του. Η υφήλιος έχει ανάγκη από κεντρικούς τραπεζίτες που μπορούν να αποφύγουν τα προβλήματα, όχι από κεντρικούς τραπεζίτες που ειδικεύονται στην «γιατρειά» μετά την κρίση. Και μόνο γι’ αυτόν τον λόγο δεν θα έπρεπε να υπάρξει παράταση της θητείας του. Μάλλον θα πρέπει να αφήσουμε το debate για το όλο θέμα να «βγει» στην επιφάνεια. * Ο κ. Stephen Roach είναι πρόεδρος της Morgan Stanley Asia και συγγραφέας του βιβλίου "The Next Asia", το οποίο θα εκδοθεί τον επόμενο μήνα.
ΠΗΓΗ: FT.com