Το μεγάλο δίλημμα της Ευρώπης

The New York Times

Η Ευρώπη διανύει μια ενδιαφέρουσα περίοδο, τόσο στην ηλιόλουστη Ελλάδα απ’ όπου ξεκίνησε η ευρωπαϊκή ιδέα όσο και στη Βρετανία, εκεί που η ίδια ιδέα ξεθωριάζει στο ψιλόβροχο. Η Ελλάδα, όντας σήμερα αντιμέτωπη με τον λογαριασμό ενός «δωρεάν» δείπνου διαρκείας, έχει εξελιχθεί στο πλέον μισητό μέλος της λέσχης του ευρώ. Οι Γερμανοί ακυρώνουν τις καλοκαιρινές τους διακοπές στην Ελλάδα, για την οποία θεωρούν ότι θα έπρεπε να βάλει πωλητήριο στα νησιά της. Οι Ευρωπαίοι του Βορρά πιστεύουν ότι δεν έχουν κανένα λόγο να πληρώνουν για τη συνταξιοδότηση των Ελλήνων στα 53 τους.

Η Βρετανία, επλήγη από την ευρωπαϊκή κατάρα της πολιτικής των συνασπισμών. Οι ευρωσκεπτικιστές Συντηρητικοί του Ντέιβιντ Κάμερον βρίσκονται ένα βήμα πριν πλαγιάσουν στο ίδιο κρεβάτι με τους υπέρμαχους της ευρωπαϊκής ιδέας, Φιλελεύθερους Δημοκράτες του Νικ Κλεγκ.

Δύσκολο να πει κανείς αν η κατάσταση είναι για γέλια ή για κλάματα. Φυσικά, όμως, το γεγονός ότι άνθρωποι σκοτώνονται στην Ελλάδα είναι σοβαρό, όπως επίσης σοβαρή είναι και η ανησυχία των Αμερικανών που βλέπουν τα συνταξιοδοτικά τους προγράμματα να απειλούνται με εξαφάνιση από μια ενδεχόμενη μετάδοση της ελληνικής κρίσης. Σοβαρό είναι, ακόμα, και το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση -το σημαντικότερο πολιτικό πείραμα του περασμένου αιώνα- αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα.

Ας παίξουμε, λοιπόν, το παιχνίδι της απόδοσης ευθυνών που τόσο λατρεύουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες. Οι υπουργοί της Ευρώπης είναι τόσο απελπισμένοι που κατηγορούν τους οίκους αξιολόγησης, επειδή επισημαίνουν ότι η Ελλάδα δεν έχει δεκάρα -αυτή είναι η δουλειά τους- ενώ το 2008 κατηγορούσαν τους ίδιους οίκους ότι αγνόησαν το ρίσκο, κάτι το οποίο δεν είναι η δουλειά τους. Οχι. Τα αίτια του ελληνικού χάους είναι βαθύτερα. Βρίσκονται στην ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, το 2000, εν μέσω κλίματος ευφορίας και στη διάβρωση του Συμφώνου Σταθερότητας για χάρη της Γερμανίας και της Γαλλίας. Βρίσκονται στη σημερινή μετά-ευρωπαϊκή κατάσταση της Γερμανίας και στην απώλεια μιας ενιαίας ευρωπαϊκής φιλοδοξίας.

Η Ευρώπη βρίσκεται ενώπιον του διλήμματος στο οποίο βρέθηκαν πέρυσι οι ΗΠΑ: περιορισμός με μεγάλο κόστος ή κατάρρευση. Δεν βλέπω εναλλακτική πέραν της διάσωσης της Ελλάδας από τον μηχανισμό στήριξης Ε.Ε - ΔΝΤ. Ο νέος γιγαντιαίος μηχανισμός έκτακτης ανάγκης των Βρυξελλών θα συμβάλει στην ανάκτηση της αυτοπεποίθησης. Το θεμελιώδες, όμως, πρόβλημα ενός νομίσματος που ένωσε έθνη διαφορετικών αντιλήψεων δίχως μια ενιαία νομισματική και δημοσιονομική διεύθυνση παραμένει. Και θα παραμείνει πρόβλημα όσο οι Γερμανοί γυρνούν την πλάτη στην Ευρώπη. Η «αλληλεγγύη» υπήρξε κάποτε σήμα κατατεθέν της Γερμανίας, σήμερα όμως θεωρείται βρισιά. Δίχως αλληλεγγύη, ωστόσο, δεν υπάρχει ενωμένη Ευρώπη.

Οι Βρετανοί είδαν με ικανοποίηση μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου την ιδέα της ευρωπαϊκής εμβάθυνσης να μετατρέπεται σε «διεύρυνση». Με ή χωρίς τον κ. Κλεγκ, η κυβέρνηση Κάμερον δεν προτίθεται να αλλάξει στάση. Θα φανεί, λοιπόν, αν η στερλίνα θα καταποντιστεί από το δημοσιονομικό έλλειμμα της Βρετανίας ή αν θα επωφεληθεί διότι η χώρα δεν έμπλεξε με το ευρώ. Σίγουρα, η Βρετανία δεν έχει τα χρήματα, προκειμένου να αγοράσει τα ελληνικά νησιά και αν η Γερμανία τα είχε άπαντες θα ανησυχούσαν. Το πάρτι τελείωσε, αλλά δεν πειράζει. Ας κάνουμε μια πρόποση μ’ ένα ποτήρι ούζο για το ευρωπαϊκό πλοίο που βυθίζεται. Τα πράγματα θα μπορούσαν, άλλωστε, να είναι πολύ χειρότερα.