Οι απώλειες των τραπεζών με παρουσία στην Ανατολική Ευρώπη μπορεί να αντανακλούν ένα πολύ μικρό κομμάτι του συνολικού «λογαριασμού», αλλά η επίλυση των προβλημάτων αποδείχθηκε πολιτικά δυσκολότερη και οι συνέπειες πολύ χειρότερες. Ιδιαιτέρως για τις τράπεζες της Αυστρίας. Χθες, η κυβέρνηση της Αυστρίας εξαναγκάστηκε –για δεύτερη φορά– να παρέμβει, κρατικοποιώντας την έκτη σε μέγεθος τράπεζα της χώρας. Τον Νοέμβριο του 2008 εθνικοποίησε την Kommunalkredit και χθες την Hypo Group Alpe Adria. Από το 2004 μέχρι το 2008, η τραπεζική αγορά στην Ανατολική Ευρώπη δημιούργησε τη δική της τεράστια φούσκα δανείων. Για παράδειγμα, τα δάνεια των αυστριακών τραπεζών στην Ανατολική Ευρώπη αντιστοιχούν στο 70% του ΑΕΠ της χώρας. Ευτυχώς, όμως, οι τρεις μεγάλες τράπεζες της Αυστρίας –UniCredit Bank Austria, Raiffeisen Zentralbank and Erste Group– έχουν διασωθεί από την κρίση κι έχουν επανέλθει στην κερδοφορία!
Εξ αιτίας της κρίσης, οι τράπεζες της Δύσης έγιναν συντηρητικότερες και αυστηρότερες στη χορήγηση δανείων. Κατά συνέπεια, η ροή των κεφαλαίων στην Ανατολική Ευρώπη ανεκόπη απότομα. Σε πολλές περιπτώσεις, ακολούθησε αντίθετη κατεύθυνση. Η κρίση χτύπησε την περιοχή, όταν οι εξαγωγές προς τη Δυτική Ευρώπη ήλθαν σε τέλμα. Επιπροσθέτως, όλοι επιδίωκαν να αγοράσουν ξένο νόμισμα, δεδομένου ότι τα περισσότερα δάνεια είναι σε ξένο νόμισμα, οδηγώντας το τοπικό νόμισμα σε ελεύθερη πτώση. Το μεγαλύτερο ποσοστό του χρέους ανήκει σε τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης.
Οι οικονομίες της Ανατολικής Ευρώπης είναι αντιμέτωπες ακόμη με το σενάριο μιας σοβαρής χρηματοπιστωτικής κρίσης, που μπορεί να υποβαθμίσει την πορεία ανάκαμψής τους, έχουν προειδοποιήσει τρεις διεθνείς τραπεζικοί οργανισμοί. Σε κοινή ανακοίνωση της Παγκόσμιας Τράπεζας, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης (EBRD) και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ) τονίζεται ότι «υπάρχουν αυξανόμενοι κίνδυνοι μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης στην περιοχή» και καλούν τις τράπεζες να αυξήσουν τις προβλέψεις για επισφάλειες, την κεφαλαιοποίησή τους και να αναδιαρθρώσουν τα χρέη τους. Από τον Φεβρουάριο, η Παγκόσμια Τράπεζα, η ΕΤΕπ και η EBRD έχουν παραχωρήσει δάνεια 16,3 δισ. ευρώ σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά οι οικονομίες τους συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες.
Tο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά πως η ανάπτυξη των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης θα συρρικνωθεί φέτος κατά 5%, αλλά το 2010 θα ενισχυθεί 1,8%. Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ρόμπερτ Ζέλικ, δήλωσε ότι η διεθνής οικονομία βρίσκεται ακόμη σε κρίσιμη κατάσταση και προέβλεψε ότι μπορεί να δοθούν δάνεια έως και 40 δισ. δολ. σε αναπτυσσόμενες χώρες. Οι μητρικές τραπεζών στη Ρουμανία, στη Σερβία και στην Ουγγαρία έχουν δεσμευθεί ότι θα διατηρήσουν τη θέση τους στις συγκεκριμένες αγορές. Σε συνδυασμό με τα πακέτα βοήθειας που έχει παραχωρήσει το ΔΝΤ, έχει δημιουργηθεί ένα πολύτιμο κλίμα σταθερότητας, παρά το μέγεθος της οικονομικής κρίσης. Οικονομικοί αναλυτές έχουν κατ’ επανάληψιν τονίσει ότι οι γενικεύσεις για τις αντοχές των χρηματοπιστωτικών συστημάτων της ευρύτερης περιοχής είναι άστοχες. Σίγουρα, το μοντέλο δανεισμού σε ευρώ και ελβετικά φράγκα έχει παρέλθει, αλλά οι περισσότερες τράπεζες της Δυτικής Ευρώπης δεν έχουν αθετήσει τις δεσμεύσεις τους στην περιοχή.
Ο, τι κι αν κάνουν, κινδυνεύουν. Για τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης δεν υπάρχει ασφαλής διέξοδος από τη χρηματοπιστωτική κρίση. Είτε επιτρέψουν τη διακύμανση των νομισμάτων τους είτε τα συνδέσουν με το ευρώ, το μέλλον είναι αβέβαιο. Και η σκέψη να αλλάξεις πορεία στη μέση της καταιγίδας φαίνεται πολύ επικίνδυνη. Καθώς οι χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης από την Ανατολική Ευρώπη αντιμετωπίζουν τεράστια ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, πτώση της ζήτησης για εξαγωγές και πιστωτική κρίση, η πολιτική συναλλαγματικών ισοτιμιών που υιοθέτησαν πριν από μία δεκαετία έχει γίνει δίκοπο μαχαίρι για πολίτες, εταιρείες και κυβερνήσεις. Το αποτέλεσμα είναι βαθύτερη ύφεση και περικοπές πληρωμών στις χώρες με καθορισμένες συναλλαγματικές ισοτιμίες και καταβολή δυσθεώρητων δόσεων –από όσους έχουν πάρει στεγαστικά δάνεια σε ευρώ ή ελβετικά φράγκα- στις χώρες που επιτρέπουν ελεύθερη διακύμανση των νομισμάτων τους.
No comments:
Post a Comment