30.12.12

Τελείωσε η εποχή της ανάπτυξης όπως τη γνωρίζαμε

Του Paul Krugman / The New York Times

Το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής αρθρογραφίας επικεντρώνεται στο άμεσο μέλλον: στις επιπτώσεις που θα έχει ο «δημοσιονομικός γκρεμός» στην ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας, στις πιέσεις του ευρώ, στην τελευταία προσπάθεια της Ιαπωνίας να αναχαιτίσει τον αποπληθωρισμό. Είναι κατανοητό καθώς μια παγκόσμια ύφεση μπορεί να τα καταστρέψει όλα. Ωστόσο, τα δεινά που μας βασανίζουν τώρα θα παρέλθουν κάποια στιγμή. Τι γνωρίζουμε για τις προοπτικές μας για μακροπρόθεσμη ευημερία;
Η απάντηση είναι: λιγότερα από όσα νομίζουμε. Οι μακροπρόθεσμες προβλέψεις, όπως αυτές παρουσιάζονται από το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, βασίζονται σε δύο υποθέσεις: πως η οικονομική ανάπτυξη τις επόμενες δεκαετίες θα μοιάζει με την ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών και ιδιαιτέρως πως η παραγωγικότητα –ο σημαντικότερος μοχλός της ανάπτυξης– θα αυξηθεί με ρυθμό όχι πολύ διαφορετικό από τον μέσο όρο ανάπτυξης που είχαμε από τη δεκαετία του 1970. Ομως, οι προβλέψεις αυτές προϋποθέτουν γενικά πως η εισοδηματική ανισότητα, που διευρύνθηκε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, θα διευρυνθεί μόνο λίγο στο μέλλον.
Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε για ποιο λόγο κάνουν αυτές τις υποθέσεις οι αρμόδιες αρχές. Δεδομένου του πόσο λίγα γνωρίζουμε για τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, είναι φυσικό να υποθέτει κανείς ότι το μέλλον θα μοιάζει με το παρελθόν. Αφ’ ετέρου, αν εξακολουθήσει να διευρύνεται η εισοδηματική ανισότητα, οδεύουμε προς έναν ταξικό πόλεμο και όχι προς αυτό που ισχυρίζονται οι κρατικοί φορείς. Ωστόσο, αυτή η κοινή λογική είναι πολύ πιθανόν να είναι εσφαλμένη. Προσφάτως ο Ρόμπερτ Γκόρντον του πανεπιστημίου του Northwestern ισχυρίστηκε πως η οικονομική ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί σημαντικά και ότι η εποχή της ανάπτυξης, που άρχισε τον 18ο αιώνα, ίσως φθάνει στο τέλος της. Ο κ. Γκόρντον επισημαίνει ότι η μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη δεν υπήρξε μια σταθερή διαδικασία, αλλά έχει κινηθεί από διάφορες «βιομηχανικές επαναστάσεις», καθεμία από τις οποίες βασιζόταν σε έναν ιδιαίτερο συνδυασμό τεχνολογιών.
Η πρώτη βιομηχανική επανάσταση, που βασιζόταν κυρίως στην ατμομηχανή, ήταν η κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Η δεύτερη οφειλόταν κυρίως στην εφαρμογή της επιστήμης σε τεχνολογίες όπως ο ηλεκτρισμός, η εσωτερική καύση και η χημική μηχανική, και άρχισε περίπου το 1870 για να κινήσει την ανάπτυξη ώς τη δεκαετία του 1960.
Η τρίτη, που περιστρέφεται γύρω από την τεχνολογία της πληροφορίας, καθορίζει την εποχή μας. Και όπως εύστοχα επισημαίνει ο κ. Γκόρντον, μέχρι στιγμής οι απολαβές από την τρίτη βιομηχανική επανάσταση είναι πολύ μικρότερες από εκείνες της δεύτερης. Ο ηλεκτρισμός, για παράδειγμα, ήταν πολύ πιο σημαντική εξέλιξη από το Ιντερνετ.
Πρόκειται για μια πολύ ενδιαφέρουσα θέση, ενώ αποτελεί χρήσιμο αντίβαρο στην καταχρηστική θεοποίηση των τεχνολογικών εξελίξεων. Κι ενώ πιστεύω πως έχει δίκιο, μπορεί να έχει άδικο όσο και η συμβατική κοινή λογική. Η επιχειρηματολογία εναντίον του κ. Γκόρντον και της επίθεσής του στην τεχνολογία βασίζεται στην πεποίθηση πως τα μεγάλα οφέλη από την τεχνολογία της πληροφορίας, που μόλις έχει αρχίσει, θα προέλθουν από την εμφάνιση των έξυπνων μηχανών.
Οταν παρακολουθεί κανείς αυτές τις εξελίξεις, γνωρίζει ότι ο κλάδος της τεχνητής νοημοσύνης ήταν επί δεκαετίες αποκαρδιωτικά υποτονικός ως προς τα επιτεύγματά του. Ο λόγος ήταν πως απεδείχθη ασύλληπτα δύσκολο για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές να κάνουν πράγματα που είναι εύκολα για κάθε άνθρωπο όπως είναι η κατανόηση της απλής ομιλίας ή η αναγνώριση διαφορετικών αντικειμένων σε μια εικόνα. Τελευταία, όμως, μοιάζει να έχουν καταρριφθεί τα εμπόδια, όχι επειδή μάθαμε να αντιγράφουμε την ανθρώπινη αντίληψη, αλλά επειδή οι υπολογιστές μπορούν τώρα να αποδίδουν εξ ίσου έξυπνα αποτελέσματα μετά από αναζήτηση συγκεκριμένων μοντέλων σε τεράστιες βάσεις δεδομένων. Είναι αλήθεια, βέβαια, πως η κατανόηση της ομιλίας παραμένει ακόμη ατελής από τους υπολογιστές. Πάει, ωστόσο, πολύ καλύτερα σε σύγκριση με μόλις πριν από λίγα χρόνια και έχει ήδη εξελιχθεί σε ουσιαστικά χρήσιμο εργαλείο. Η αναγνώριση αντικειμένων έχει προχωρήσει λίγο περισσότερο: εξακολουθεί να μας ενθουσιάζει το γεγονός ότι ένα δίκτυο ηλεκτρονικών υπολογιστών στο οποίο είχαν διοχετευθεί εικόνες από το YouTube έμαθε αυθορμήτως να αναγνωρίζει και να εντοπίζει γάτες. Αλλά αυτό δεν απέχει πολύ από κάτι που θα επιφέρει οικονομικά σημαντικές εφαρμογές.
Ετσι λοιπόν οι μηχανές ενδέχεται να μπορούν σύντομα να εκτελούν καθήκοντα που απαιτούν πολύ ανθρώπινη εργασία. Κάτι τέτοιο συνεπάγεται ραγδαία αύξηση της παραγωγικότητας και, επομένως, συνολικά μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Το κρίσιμο ερώτημα, όμως, είναι πώς θα επωφεληθεί από αυτήν την ανάπτυξη. Δυστυχώς, είναι πολύ εύκολο να υποθέσει κανείς ότι οι περισσότεροι Αμερικανοί θα μείνουν απ’ έξω επειδή οι έξυπνες μηχανές θα επιφέρουν υποτίμηση της συνεισφοράς των εργαζομένων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με υψηλή εξειδίκευση, των οποίων οι δεξιότητες θα αχρηστευθούν ξαφνικά. Το θέμα είναι πως έχουμε σοβαρούς λόγους να πιστεύουμε ότι είναι εσφαλμένη η κοινή λογική όπως εκφράζεται στις μακροπρόθεσμες προβλέψεις, στις οποίες βασίζονται σχεδόν όλες οι πτυχές των πολιτικών συζητήσεων.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_30/12/2012_506386

____________________________________________________

καλύτερα να μην το διαβάσετε γιατί είναι krugman
καλύτερα διαβάστε Προβόπουλο

 

No comments: