Σε ασφυκτικό κλοιό βρίσκεται η κυβέρνηση σχετικά με τη διαχείριση του συνόλου του δημοσίου χρέους. Σύμφωνα με την εικόνα που δίνουν τα διεθνή ΜΜΕ, ολόκληρος ο πλανήτης ασχολείται με το ελληνικό χρέος και με το αν θα αναδιαρθρωθεί. Η κυβέρνηση επισήμως διαψεύδει αυτό το ενδεχόμενο. Και όμως... Στο παρασκήνιο η λύση της 5ετούς επιμήκυνσης έχει ήδη δρομολογηθεί.
Εγχώριοι και διεθνείς αναλυτές ασχολούνται όλο και περισσότερο με το ελληνικό χρέος, «σπρώχνοντας», ο καθένας για τους δικούς του λόγους, την ελληνική κυβέρνηση, διά λόγων και πράξεων, προς οτιδήποτε άλλο εκτός της παραμονής στη γνωστή κυβερνητική θέση: ότι δηλαδή η αναδιάρθρωση θα αποβεί σε βάρος της οικονομίας και της χώρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες από έγκυρες πηγές, το τελευταίο διάστημα στο εσωτερικό της κυβέρνησης ανεπίσημα συζητούναι ήδη προτάσεις για την αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος του χρέους. Μέχρι στιγμής αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί και οι συζητήσεις περιορίζονται σε προσωπικές επαφές. Και όπως έλεγαν οι ίδιες πηγές, «μέχρι σήμερα δεν έχει κατατεθεί σε κανένα τραπέζι καμία πρόταση για αναδιάρθρωση». Η επιβεβαίωση του ότι η κυβέρνηση συζητά διάφορα ενδεχόμενα, ήρθε από τη γερμανική εφημερίδα «Ντι Βελτ», η οποία επικαλείται δήλωση Έλληνα υπουργού που αναφέρει ότι «ήταν εξαρχής ξεκάθαρο ότι θα έπρεπε να προχωρήσουμε σε αναδιάρθρωση».
Η «Ι» γνωρίζει το όνομα του συγκεκριμένου υπουργού, αλλά για λόγους δεοντολογίας δεν μπορεί να το αποκαλύψει. Υπέρ της αναδιάρθρωσης τάσσεται και ο μοναδικός, παραμένων, οικονομικός σύμβουλος του κ. Παπανδρέου, πλην του κ. Παπακωνσταντίνου, Ηρακλής Πολεμαρχάκις, τον οποίο, ύστερα από πολλούς μήνες, δέχτηκε στο γραφείο του ο πρωθυπουργός και είχαν μακρά συζήτηση. Ο κ. Πολεμαρχάκις όχι μόνο θεωρεί αναγκαία την αναδιάρθρωση, αλλά πιστεύει ότι η κυβέρνηση έχει αργήσει να τη ζητήσει.
Πιστεύει επίσης ότι την κίνηση αυτή είναι προτιμότερο να τη ζητήσει η Ελλάδα, παρά να της επιβληθεί. Η θέση αυτή έχει αρχίσει να κερδίζει σημαντικό έδαφος στους κόλπους της κυβέρνησης, σε σημείο που η προχτεσινή δήλωση Παπακωνσταντίνου, σύμφωνα με την οποία «το χρέος της Ελλάδας είναι απολύτως διαχειρίσιμο», να γίνεται δεκτή με χαμόγελα συγκατάβασης. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται και οι δηλώσεις διάψευσης του κυβερνητικού εκπροσώπου. Αρμόδια κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι ο Γιώργος Πεταλωτής, όχι μόνο είναι υποχρεωμένος να διαψεύδει, αλλά και δεν μπορεί να αφήνει αναπάντητο οποιοδήποτε σενάριο κυκλοφορεί, γιατί θα ερμηνευτεί ως σιωπηρή αποδοχή του.
Προβληματισμός
Ο δεύτερος παράγων ο οποίος έχει επιδράσει ανασταλτικά, μέχρι τώρα, στη λήψη απόφασης για αναδιάρθρωση είναι οι ελληνικές τράπεζες και τα Ταμεία. Ένα «κούρεμα» θα αποδυνάμωνε σε μεγάλο βαθμό τα Ασφαλιστικά Ταμεία, ενώ θα έκανε ευάλωτες τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες θα μπορούσαν να αγοραστούν «για ένα κομμάτι ψωμί» από ξένες τράπεζες.
Στο «κούρεμα» αντιδρούν επίσης γερμανικές και γαλλικές (κυρίως) τράπεζες οι οποίες έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα πολλών δισ. ευρώ. Όλο αυτό το διάστημα που η κυβέρνηση δημοσίως αρνείται την αναδιάρθρωση, αναζητά, ταυτόχρονα, λύση η οποία δεν θα θίγει, σημαντικά τουλάχιστον, τους προαναφερθέντες παράγοντες. Πληροφορίες από απολύτως έγκυρες κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι σχετικά πρόσφατα, φάνηκε να ανοίγει ο δρόμος για την επιλογή μιας λύσης χωρίς «κούρεμα». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η λύση που προκρίνει η κυβέρνηση, έχοντας κάνει και σχετικές συζητήσεις, μέσω μη κυβερνητικών παραγόντων, κινείται σε δύο άξονες: Πρώτο, θα γίνει μικρή επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του συνολικού δανείου της χώρας, κατά 5 χρόνια (μέσο όρο) ύστερα από συνεννόηση με τους δανειστές-εθελοντικά, δηλαδή. Ευκταίο είναι αυτοί να συμφωνήσουν και σε μια έστω μικρή μείωση του επιτοκίου, αλλά κι αν δεν επιτευχθεί τέτοια συμφωνία, η ελληνική πλευρά δεν θα επιμείνει, αρκούμενη στη μικρή μείωση που θα επέλθει από την επιμήκυνση και τη διατήρηση του επιτοκίου στα ίδια επίπεδα. Η εκδοχή αυτή ενισχύεται και από πληροφορίες προερχόμενες από τη Γερμανία, σύμφωνα με τις οποίες, το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας, συζητά με τις τράπεζες που έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα, από τις οποίες ζητά να συναινέσουν στην επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, χωρίς να ζητήσουν αύξηση του επιτοκίου. Στην ίδια κατεύθυνση φέρεται να έχει συμφωνήσει και η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Νέα παζάρια
Ο δεύτερος άξονας αφορά στην επαναδιαπραγμάτευση όρων του μνημονίου: Θέμα-ταμπού μέχρι πρότινος για την κυβέρνηση, που όμως έχει αρχίσει ήδη να το συζητά, με βάση το ιρλανδικό προηγούμενο και όχι μόνο. Ο άξονας αυτός παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες, πολιτικού, κυρίως, χαρακτήρα, καθώς, εδώ και ένα χρόνο, η κυβέρνηση, προεξάρχοντος του υπουργού Οικονομικών επιμένει στην πιστή εφαρμογή όλων των όρων του μνημονίου. Αυτή η εμμονή, την ώρα που κάτι τέτοιο έχει, ουσιαστικά, προαναγγείλει ο Όλι Ρεν από τις Βρυξέλλες (και η ΝΔ το επαναφέρει με μεγαλύτερη ένταση), καθιστά δύσκολη την πολιτική διαχείριση του θέματος. Πάντως, αν η κυβέρνηση επιλέξει την προαναφερθείσα λύση, είναι απολύτως βέβαιο ότι θα τεθεί θέμα παραμονής του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο Υπουργείο Οικονομικών, δεδομένου ότι έχει ταυτιστεί απολύτως με τις αντίθετες επιλογές: μόλις προχτές ανακοίνωνε ότι είναι πολύ πιθανό η Ελλάδα να προσφύγει, το 2013, στον μόνιμο μηχανισμό στήριξης, κάτι που απέρριπτε μετά βδελυγμίας ο Γιώργος Παπανδρέου, πριν από ένα μήνα, μιλώντας στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ.
Σύμφωνα με πληροφορίες από έγκυρες πηγές, το τελευταίο διάστημα στο εσωτερικό της κυβέρνησης ανεπίσημα συζητούναι ήδη προτάσεις για την αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος του χρέους. Μέχρι στιγμής αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί και οι συζητήσεις περιορίζονται σε προσωπικές επαφές. Και όπως έλεγαν οι ίδιες πηγές, «μέχρι σήμερα δεν έχει κατατεθεί σε κανένα τραπέζι καμία πρόταση για αναδιάρθρωση». Η επιβεβαίωση του ότι η κυβέρνηση συζητά διάφορα ενδεχόμενα, ήρθε από τη γερμανική εφημερίδα «Ντι Βελτ», η οποία επικαλείται δήλωση Έλληνα υπουργού που αναφέρει ότι «ήταν εξαρχής ξεκάθαρο ότι θα έπρεπε να προχωρήσουμε σε αναδιάρθρωση».
Η «Ι» γνωρίζει το όνομα του συγκεκριμένου υπουργού, αλλά για λόγους δεοντολογίας δεν μπορεί να το αποκαλύψει. Υπέρ της αναδιάρθρωσης τάσσεται και ο μοναδικός, παραμένων, οικονομικός σύμβουλος του κ. Παπανδρέου, πλην του κ. Παπακωνσταντίνου, Ηρακλής Πολεμαρχάκις, τον οποίο, ύστερα από πολλούς μήνες, δέχτηκε στο γραφείο του ο πρωθυπουργός και είχαν μακρά συζήτηση. Ο κ. Πολεμαρχάκις όχι μόνο θεωρεί αναγκαία την αναδιάρθρωση, αλλά πιστεύει ότι η κυβέρνηση έχει αργήσει να τη ζητήσει.
Πιστεύει επίσης ότι την κίνηση αυτή είναι προτιμότερο να τη ζητήσει η Ελλάδα, παρά να της επιβληθεί. Η θέση αυτή έχει αρχίσει να κερδίζει σημαντικό έδαφος στους κόλπους της κυβέρνησης, σε σημείο που η προχτεσινή δήλωση Παπακωνσταντίνου, σύμφωνα με την οποία «το χρέος της Ελλάδας είναι απολύτως διαχειρίσιμο», να γίνεται δεκτή με χαμόγελα συγκατάβασης. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται και οι δηλώσεις διάψευσης του κυβερνητικού εκπροσώπου. Αρμόδια κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι ο Γιώργος Πεταλωτής, όχι μόνο είναι υποχρεωμένος να διαψεύδει, αλλά και δεν μπορεί να αφήνει αναπάντητο οποιοδήποτε σενάριο κυκλοφορεί, γιατί θα ερμηνευτεί ως σιωπηρή αποδοχή του.
Προβληματισμός
Ο δεύτερος παράγων ο οποίος έχει επιδράσει ανασταλτικά, μέχρι τώρα, στη λήψη απόφασης για αναδιάρθρωση είναι οι ελληνικές τράπεζες και τα Ταμεία. Ένα «κούρεμα» θα αποδυνάμωνε σε μεγάλο βαθμό τα Ασφαλιστικά Ταμεία, ενώ θα έκανε ευάλωτες τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες θα μπορούσαν να αγοραστούν «για ένα κομμάτι ψωμί» από ξένες τράπεζες.
Στο «κούρεμα» αντιδρούν επίσης γερμανικές και γαλλικές (κυρίως) τράπεζες οι οποίες έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα πολλών δισ. ευρώ. Όλο αυτό το διάστημα που η κυβέρνηση δημοσίως αρνείται την αναδιάρθρωση, αναζητά, ταυτόχρονα, λύση η οποία δεν θα θίγει, σημαντικά τουλάχιστον, τους προαναφερθέντες παράγοντες. Πληροφορίες από απολύτως έγκυρες κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι σχετικά πρόσφατα, φάνηκε να ανοίγει ο δρόμος για την επιλογή μιας λύσης χωρίς «κούρεμα». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η λύση που προκρίνει η κυβέρνηση, έχοντας κάνει και σχετικές συζητήσεις, μέσω μη κυβερνητικών παραγόντων, κινείται σε δύο άξονες: Πρώτο, θα γίνει μικρή επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του συνολικού δανείου της χώρας, κατά 5 χρόνια (μέσο όρο) ύστερα από συνεννόηση με τους δανειστές-εθελοντικά, δηλαδή. Ευκταίο είναι αυτοί να συμφωνήσουν και σε μια έστω μικρή μείωση του επιτοκίου, αλλά κι αν δεν επιτευχθεί τέτοια συμφωνία, η ελληνική πλευρά δεν θα επιμείνει, αρκούμενη στη μικρή μείωση που θα επέλθει από την επιμήκυνση και τη διατήρηση του επιτοκίου στα ίδια επίπεδα. Η εκδοχή αυτή ενισχύεται και από πληροφορίες προερχόμενες από τη Γερμανία, σύμφωνα με τις οποίες, το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας, συζητά με τις τράπεζες που έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα, από τις οποίες ζητά να συναινέσουν στην επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, χωρίς να ζητήσουν αύξηση του επιτοκίου. Στην ίδια κατεύθυνση φέρεται να έχει συμφωνήσει και η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Νέα παζάρια
Ο δεύτερος άξονας αφορά στην επαναδιαπραγμάτευση όρων του μνημονίου: Θέμα-ταμπού μέχρι πρότινος για την κυβέρνηση, που όμως έχει αρχίσει ήδη να το συζητά, με βάση το ιρλανδικό προηγούμενο και όχι μόνο. Ο άξονας αυτός παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες, πολιτικού, κυρίως, χαρακτήρα, καθώς, εδώ και ένα χρόνο, η κυβέρνηση, προεξάρχοντος του υπουργού Οικονομικών επιμένει στην πιστή εφαρμογή όλων των όρων του μνημονίου. Αυτή η εμμονή, την ώρα που κάτι τέτοιο έχει, ουσιαστικά, προαναγγείλει ο Όλι Ρεν από τις Βρυξέλλες (και η ΝΔ το επαναφέρει με μεγαλύτερη ένταση), καθιστά δύσκολη την πολιτική διαχείριση του θέματος. Πάντως, αν η κυβέρνηση επιλέξει την προαναφερθείσα λύση, είναι απολύτως βέβαιο ότι θα τεθεί θέμα παραμονής του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο Υπουργείο Οικονομικών, δεδομένου ότι έχει ταυτιστεί απολύτως με τις αντίθετες επιλογές: μόλις προχτές ανακοίνωνε ότι είναι πολύ πιθανό η Ελλάδα να προσφύγει, το 2013, στον μόνιμο μηχανισμό στήριξης, κάτι που απέρριπτε μετά βδελυγμίας ο Γιώργος Παπανδρέου, πριν από ένα μήνα, μιλώντας στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ.
Ο «νονός των κρατικών ομολόγων» θεωρεί σίγουρη την αναδιάρθρωση
Της Κορίνας Σαμάρκου
Ο Λι Μπουχάιτ, ο δικηγόρος που έχει διαπραγματευτεί αναδιαρθρώσεις γιαλογαριασμό δεκάδων κυβερνήσεων, αναλύει όλες τις επιλογές της Αθήνας
Ο Λι Μπουχάιτ είναι ο άνθρωπος στον οποίο τηλεφωνεί μία κυβέρνηση όταν θέλει να αναδιαρθρώσει το χρέος της. Ο Αμερικανός δικηγόρος έχει εκπροσωπήσει δεκάδες χώρες σε κρίσιμες διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές τους. Το Reuters τον αποκαλεί «νονό των κρατικών ομολόγων», αφού έχει φέρει σε πέρας τις πιο δύσκολες υποθέσεις όπως η αναδιάρθρωση του χρέους της Αργεντινής και τις πιο επιτυχημένες, όπως εκείνη της Ουρουγουάης.
Eν αναμονή του τηλεφωνήματος
Τελευταία, προσελήφθη από την κυβέρνηση της Ισλανδίας για να διαπραγματευτεί με τους Βρετανούς και τους Ολλανδούς πιστωτές της την αποπληρωμή των χρεών που άφησε πίσω της η παρ’ ολίγον χρεοκοπία της χώρας. Αυτό τον καιρό, ο Μπουχάιτ μάλλον προετοιμάζεται για το… τηλεφώνημα από την Αθήνα. Ο δικηγόρος εκπόνησε μελέτη στην οποία εξετάζει όλα τα πιθανά σενάρια και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να γίνει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
Η μελέτη την οποία συνέταξε σε συνεργασία με τον καθηγητή Νομικής του Πανεπιστημίου Duke, Μιτού Γκουλάτι, ξεκινά με τη διαπίστωση ότι το επίσημο σενάριο, που θέλει την Ελλάδα να ακολουθεί το πρόγραμμα λιτότητας για τρία χρόνια και στη συνέχεια να επιστρέφει επιτυχώς στις διεθνείς αγορές ομολόγων, δύσκολα θα επιβεβαιωθεί.
Στην περίπτωση που η Αθήνα δεν θα ανακτήσει την πρόσβασή της στις αγορές μετά το 2013, κάτι που οι ξένοι οικονομολόγοι θεωρούν σχεδόν βέβαιο, τότε η ελληνική κυβέρνηση έχει σύμφωνα με τον Μπουχάιτ τρεις επιλογές.
Η πρώτη θα ήταν μία αναδιάρθρωση των χρεών της προς την τρόικα. Εάν το ΔΝΤ και η Ε.Ε. συμφωνούσαν να διαγράψουν σημαντικό μέρος των δανείων που έδωσαν στην Ελλάδα, τότε, η χώρα θα είχε καλύτερες πιθανότητες να επιστρέψει στις αγορές ομολόγων. Βέβαια, όπως τονίζουν οι δύο νομικοί, θα ήταν πολιτικά πολύ δύσκολο για την Ε.Ε., την ΕΚΤ και πολύ περισσότερο το ΔΝΤ να δεχτούν να «θυσιάσουν» χρήματα των φορολογούμενων για να διασωθούν οι ιδιώτες επενδυτές, την ώρα μάλιστα που αυτοί βγάζουν αποδόσεις έως και 12% από τα ελληνικά ομόλογα.
Έτσι, η δεύτερη επιλογή για την Αθήνα θα ήταν να παρουσιάσει πρόταση αναδιάρθρωσης στους επενδυτές που έχουν στα χέρια τους τα κρατικά ομόλογα. Όπως επισημαίνουν οι Μπουχάιτ και Γκουλάτι, μία τέτοια λύση δεν θα ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική. Και αυτό γιατί στα μέσα του 2013, το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους θα είναι προς το ΔΝΤ και την Ε.Ε. και μόλις το 1/3 θα είναι προς τους ιδιώτες επενδυτές.
Ακόμα κι αν οι ομολογιούχοι αναγκάζονταν να χάσουν το σύνολο των χρημάτων τους -κάτι που μάλλον αποκλείεται εάν η Αθήνα θέλει να επιστρέψει κάποτε στις αγορές ομολόγων ή να προστατεύσει την Ευρωζώνη από τα χειρότερα- αυτό δεν θα ήταν αρκετό για να αποκατασταθεί η φερεγγυότητα του κράτους. Η τρίτη επιλογή της Αθήνας είναι να επιδιώξει το 2013 αναδιάρθρωση του συνόλου των χρεών της, δηλαδή τόσο εκείνων προς τους ιδιώτες επενδυτές όσο και εκείνων προς την Ε.Ε. και το ΔΝΤ, ενώ το τέταρτο σενάριο θέλει το φόβο της αναδιάρθρωσης να «σέρνεται» ακόμα και μετά το 2013, καθώς η Ελλάδα θα παίρνει ολοένα και περισσότερα δάνεια από την τρόικα για να αποπληρώσει τα ομόλογά της που λήγουν. Στην περίπτωση που η Αθήνα δεν μπορεί ή δεν θέλει να περιμένει έως το 2013 και επιδιώξει την αναδιάρθρωση του χρέους της νωρίτερα, τότε θα έχει δύο επιλογές.
Ακόμα κι αν οι ομολογιούχοι αναγκάζονταν να χάσουν το σύνολο των χρημάτων τους -κάτι που μάλλον αποκλείεται εάν η Αθήνα θέλει να επιστρέψει κάποτε στις αγορές ομολόγων ή να προστατεύσει την Ευρωζώνη από τα χειρότερα- αυτό δεν θα ήταν αρκετό για να αποκατασταθεί η φερεγγυότητα του κράτους. Η τρίτη επιλογή της Αθήνας είναι να επιδιώξει το 2013 αναδιάρθρωση του συνόλου των χρεών της, δηλαδή τόσο εκείνων προς τους ιδιώτες επενδυτές όσο και εκείνων προς την Ε.Ε. και το ΔΝΤ, ενώ το τέταρτο σενάριο θέλει το φόβο της αναδιάρθρωσης να «σέρνεται» ακόμα και μετά το 2013, καθώς η Ελλάδα θα παίρνει ολοένα και περισσότερα δάνεια από την τρόικα για να αποπληρώσει τα ομόλογά της που λήγουν. Στην περίπτωση που η Αθήνα δεν μπορεί ή δεν θέλει να περιμένει έως το 2013 και επιδιώξει την αναδιάρθρωση του χρέους της νωρίτερα, τότε θα έχει δύο επιλογές.
Ήπιος «ανασχεδιασμός» του χρέους
Η πρώτη είναι αυτό που ο Μπουχάιτ ονομάζει ένα «ελαφρύ ξεσκόνισμα» του χρέους, δηλαδή μία ήπια και φιλική προς τους ομολογιούχους διαδικασία, στο πρότυπο αυτής που ακολούθησε η Ουρουγουάη το 2003. Σε αυτή την περίπτωση, η Αθήνα θα μπορούσε να κάνει έναν ήπιο ανασχεδιασμό (το λεγόμενο «reprofiling») του χρέους, επιμηκύνοντας την περίοδο αποπληρωμής χωρίς όμως να επιβάλλει haircut στην ονομαστική του αξία.
Ωστόσο, όπως υπονοεί ο Μπουχάιτ, κάτι τέτοιο δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το πρόβλημα φερεγγυότητας της Ελλάδας, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σαν το πρώτο βήμα πριν από μία πιο επώδυνη για τους επενδυτές αναδιάρθρωση. Εναλλακτικά, η Αθήνα μπορεί να οδηγηθεί στη λύση του «FullMonty», δηλαδή της αναδιάρθρωσης του συνόλου του χρέους πριν από το 2013, με επιμήκυνση της ωρίμανσης και haircut στην ονομαστική αξία. Κάτι τέτοιο μπορεί να ενέχει σημαντικές δυσκολίες, όμως, θα καθιστούσε την οικονομία βιώσιμη, επιτρέποντας την επιστροφή στις διεθνείς αγορές σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα.Σε ασφυκτικό κλοιό βρίσκεται η κυβέρνηση σχετικά με τη διαχείριση του συνόλου του δημοσίου χρέους. Σύμφωνα με την εικόνα που δίνουν τα διεθνή ΜΜΕ, ολόκληρος ο πλανήτης ασχολείται με το ελληνικό χρέος και με το αν θα αναδιαρθρωθεί. Η κυβέρνηση επισήμως διαψεύδει αυτό το ενδεχόμενο. Και όμως... Στο παρασκήνιο η λύση της 5ετούς επιμήκυνσης έχει ήδη δρομολογηθεί.
Εγχώριοι και διεθνείς αναλυτές ασχολούνται όλο και περισσότερο με το ελληνικό χρέος, «σπρώχνοντας», ο καθένας για τους δικούς του λόγους, την ελληνική κυβέρνηση, διά λόγων και πράξεων, προς οτιδήποτε άλλο εκτός της παραμονής στη γνωστή κυβερνητική θέση: ότι δηλαδή η αναδιάρθρωση θα αποβεί σε βάρος της οικονομίας και της χώρας.
Σύμφωνα με πληροφορίες από έγκυρες πηγές, το τελευταίο διάστημα στο εσωτερικό της κυβέρνησης ανεπίσημα συζητούναι ήδη προτάσεις για την αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος του χρέους. Μέχρι στιγμής αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί και οι συζητήσεις περιορίζονται σε προσωπικές επαφές. Και όπως έλεγαν οι ίδιες πηγές, «μέχρι σήμερα δεν έχει κατατεθεί σε κανένα τραπέζι καμία πρόταση για αναδιάρθρωση». Η επιβεβαίωση του ότι η κυβέρνηση συζητά διάφορα ενδεχόμενα, ήρθε από τη γερμανική εφημερίδα «Ντι Βελτ», η οποία επικαλείται δήλωση Έλληνα υπουργού που αναφέρει ότι «ήταν εξαρχής ξεκάθαρο ότι θα έπρεπε να προχωρήσουμε σε αναδιάρθρωση».
Η «Ι» γνωρίζει το όνομα του συγκεκριμένου υπουργού, αλλά για λόγους δεοντολογίας δεν μπορεί να το αποκαλύψει. Υπέρ της αναδιάρθρωσης τάσσεται και ο μοναδικός, παραμένων, οικονομικός σύμβουλος του κ. Παπανδρέου, πλην του κ. Παπακωνσταντίνου, Ηρακλής Πολεμαρχάκις, τον οποίο, ύστερα από πολλούς μήνες, δέχτηκε στο γραφείο του ο πρωθυπουργός και είχαν μακρά συζήτηση. Ο κ. Πολεμαρχάκις όχι μόνο θεωρεί αναγκαία την αναδιάρθρωση, αλλά πιστεύει ότι η κυβέρνηση έχει αργήσει να τη ζητήσει.
Πιστεύει επίσης ότι την κίνηση αυτή είναι προτιμότερο να τη ζητήσει η Ελλάδα, παρά να της επιβληθεί. Η θέση αυτή έχει αρχίσει να κερδίζει σημαντικό έδαφος στους κόλπους της κυβέρνησης, σε σημείο που η προχτεσινή δήλωση Παπακωνσταντίνου, σύμφωνα με την οποία «το χρέος της Ελλάδας είναι απολύτως διαχειρίσιμο», να γίνεται δεκτή με χαμόγελα συγκατάβασης. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται και οι δηλώσεις διάψευσης του κυβερνητικού εκπροσώπου. Αρμόδια κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι ο Γιώργος Πεταλωτής, όχι μόνο είναι υποχρεωμένος να διαψεύδει, αλλά και δεν μπορεί να αφήνει αναπάντητο οποιοδήποτε σενάριο κυκλοφορεί, γιατί θα ερμηνευτεί ως σιωπηρή αποδοχή του.
Προβληματισμός
Ο δεύτερος παράγων ο οποίος έχει επιδράσει ανασταλτικά, μέχρι τώρα, στη λήψη απόφασης για αναδιάρθρωση είναι οι ελληνικές τράπεζες και τα Ταμεία. Ένα «κούρεμα» θα αποδυνάμωνε σε μεγάλο βαθμό τα Ασφαλιστικά Ταμεία, ενώ θα έκανε ευάλωτες τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες θα μπορούσαν να αγοραστούν «για ένα κομμάτι ψωμί» από ξένες τράπεζες.
Στο «κούρεμα» αντιδρούν επίσης γερμανικές και γαλλικές (κυρίως) τράπεζες οι οποίες έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα πολλών δισ. ευρώ. Όλο αυτό το διάστημα που η κυβέρνηση δημοσίως αρνείται την αναδιάρθρωση, αναζητά, ταυτόχρονα, λύση η οποία δεν θα θίγει, σημαντικά τουλάχιστον, τους προαναφερθέντες παράγοντες. Πληροφορίες από απολύτως έγκυρες κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι σχετικά πρόσφατα, φάνηκε να ανοίγει ο δρόμος για την επιλογή μιας λύσης χωρίς «κούρεμα». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η λύση που προκρίνει η κυβέρνηση, έχοντας κάνει και σχετικές συζητήσεις, μέσω μη κυβερνητικών παραγόντων, κινείται σε δύο άξονες: Πρώτο, θα γίνει μικρή επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του συνολικού δανείου της χώρας, κατά 5 χρόνια (μέσο όρο) ύστερα από συνεννόηση με τους δανειστές-εθελοντικά, δηλαδή. Ευκταίο είναι αυτοί να συμφωνήσουν και σε μια έστω μικρή μείωση του επιτοκίου, αλλά κι αν δεν επιτευχθεί τέτοια συμφωνία, η ελληνική πλευρά δεν θα επιμείνει, αρκούμενη στη μικρή μείωση που θα επέλθει από την επιμήκυνση και τη διατήρηση του επιτοκίου στα ίδια επίπεδα. Η εκδοχή αυτή ενισχύεται και από πληροφορίες προερχόμενες από τη Γερμανία, σύμφωνα με τις οποίες, το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας, συζητά με τις τράπεζες που έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα, από τις οποίες ζητά να συναινέσουν στην επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, χωρίς να ζητήσουν αύξηση του επιτοκίου. Στην ίδια κατεύθυνση φέρεται να έχει συμφωνήσει και η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Νέα παζάρια
Ο δεύτερος άξονας αφορά στην επαναδιαπραγμάτευση όρων του μνημονίου: Θέμα-ταμπού μέχρι πρότινος για την κυβέρνηση, που όμως έχει αρχίσει ήδη να το συζητά, με βάση το ιρλανδικό προηγούμενο και όχι μόνο. Ο άξονας αυτός παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες, πολιτικού, κυρίως, χαρακτήρα, καθώς, εδώ και ένα χρόνο, η κυβέρνηση, προεξάρχοντος του υπουργού Οικονομικών επιμένει στην πιστή εφαρμογή όλων των όρων του μνημονίου. Αυτή η εμμονή, την ώρα που κάτι τέτοιο έχει, ουσιαστικά, προαναγγείλει ο Όλι Ρεν από τις Βρυξέλλες (και η ΝΔ το επαναφέρει με μεγαλύτερη ένταση), καθιστά δύσκολη την πολιτική διαχείριση του θέματος. Πάντως, αν η κυβέρνηση επιλέξει την προαναφερθείσα λύση, είναι απολύτως βέβαιο ότι θα τεθεί θέμα παραμονής του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο Υπουργείο Οικονομικών, δεδομένου ότι έχει ταυτιστεί απολύτως με τις αντίθετες επιλογές: μόλις προχτές ανακοίνωνε ότι είναι πολύ πιθανό η Ελλάδα να προσφύγει, το 2013, στον μόνιμο μηχανισμό στήριξης, κάτι που απέρριπτε μετά βδελυγμίας ο Γιώργος Παπανδρέου, πριν από ένα μήνα, μιλώντας στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ.
Σύμφωνα με πληροφορίες από έγκυρες πηγές, το τελευταίο διάστημα στο εσωτερικό της κυβέρνησης ανεπίσημα συζητούναι ήδη προτάσεις για την αντιμετώπιση του μείζονος προβλήματος του χρέους. Μέχρι στιγμής αποφάσεις δεν έχουν ληφθεί και οι συζητήσεις περιορίζονται σε προσωπικές επαφές. Και όπως έλεγαν οι ίδιες πηγές, «μέχρι σήμερα δεν έχει κατατεθεί σε κανένα τραπέζι καμία πρόταση για αναδιάρθρωση». Η επιβεβαίωση του ότι η κυβέρνηση συζητά διάφορα ενδεχόμενα, ήρθε από τη γερμανική εφημερίδα «Ντι Βελτ», η οποία επικαλείται δήλωση Έλληνα υπουργού που αναφέρει ότι «ήταν εξαρχής ξεκάθαρο ότι θα έπρεπε να προχωρήσουμε σε αναδιάρθρωση».
Η «Ι» γνωρίζει το όνομα του συγκεκριμένου υπουργού, αλλά για λόγους δεοντολογίας δεν μπορεί να το αποκαλύψει. Υπέρ της αναδιάρθρωσης τάσσεται και ο μοναδικός, παραμένων, οικονομικός σύμβουλος του κ. Παπανδρέου, πλην του κ. Παπακωνσταντίνου, Ηρακλής Πολεμαρχάκις, τον οποίο, ύστερα από πολλούς μήνες, δέχτηκε στο γραφείο του ο πρωθυπουργός και είχαν μακρά συζήτηση. Ο κ. Πολεμαρχάκις όχι μόνο θεωρεί αναγκαία την αναδιάρθρωση, αλλά πιστεύει ότι η κυβέρνηση έχει αργήσει να τη ζητήσει.
Πιστεύει επίσης ότι την κίνηση αυτή είναι προτιμότερο να τη ζητήσει η Ελλάδα, παρά να της επιβληθεί. Η θέση αυτή έχει αρχίσει να κερδίζει σημαντικό έδαφος στους κόλπους της κυβέρνησης, σε σημείο που η προχτεσινή δήλωση Παπακωνσταντίνου, σύμφωνα με την οποία «το χρέος της Ελλάδας είναι απολύτως διαχειρίσιμο», να γίνεται δεκτή με χαμόγελα συγκατάβασης. Με τον ίδιο τρόπο αντιμετωπίζονται και οι δηλώσεις διάψευσης του κυβερνητικού εκπροσώπου. Αρμόδια κυβερνητικά στελέχη τονίζουν ότι ο Γιώργος Πεταλωτής, όχι μόνο είναι υποχρεωμένος να διαψεύδει, αλλά και δεν μπορεί να αφήνει αναπάντητο οποιοδήποτε σενάριο κυκλοφορεί, γιατί θα ερμηνευτεί ως σιωπηρή αποδοχή του.
Προβληματισμός
Ο δεύτερος παράγων ο οποίος έχει επιδράσει ανασταλτικά, μέχρι τώρα, στη λήψη απόφασης για αναδιάρθρωση είναι οι ελληνικές τράπεζες και τα Ταμεία. Ένα «κούρεμα» θα αποδυνάμωνε σε μεγάλο βαθμό τα Ασφαλιστικά Ταμεία, ενώ θα έκανε ευάλωτες τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες θα μπορούσαν να αγοραστούν «για ένα κομμάτι ψωμί» από ξένες τράπεζες.
Στο «κούρεμα» αντιδρούν επίσης γερμανικές και γαλλικές (κυρίως) τράπεζες οι οποίες έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα πολλών δισ. ευρώ. Όλο αυτό το διάστημα που η κυβέρνηση δημοσίως αρνείται την αναδιάρθρωση, αναζητά, ταυτόχρονα, λύση η οποία δεν θα θίγει, σημαντικά τουλάχιστον, τους προαναφερθέντες παράγοντες. Πληροφορίες από απολύτως έγκυρες κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι σχετικά πρόσφατα, φάνηκε να ανοίγει ο δρόμος για την επιλογή μιας λύσης χωρίς «κούρεμα». Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η λύση που προκρίνει η κυβέρνηση, έχοντας κάνει και σχετικές συζητήσεις, μέσω μη κυβερνητικών παραγόντων, κινείται σε δύο άξονες: Πρώτο, θα γίνει μικρή επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής του συνολικού δανείου της χώρας, κατά 5 χρόνια (μέσο όρο) ύστερα από συνεννόηση με τους δανειστές-εθελοντικά, δηλαδή. Ευκταίο είναι αυτοί να συμφωνήσουν και σε μια έστω μικρή μείωση του επιτοκίου, αλλά κι αν δεν επιτευχθεί τέτοια συμφωνία, η ελληνική πλευρά δεν θα επιμείνει, αρκούμενη στη μικρή μείωση που θα επέλθει από την επιμήκυνση και τη διατήρηση του επιτοκίου στα ίδια επίπεδα. Η εκδοχή αυτή ενισχύεται και από πληροφορίες προερχόμενες από τη Γερμανία, σύμφωνα με τις οποίες, το Υπουργείο Οικονομικών της χώρας, συζητά με τις τράπεζες που έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα, από τις οποίες ζητά να συναινέσουν στην επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής, χωρίς να ζητήσουν αύξηση του επιτοκίου. Στην ίδια κατεύθυνση φέρεται να έχει συμφωνήσει και η κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Νέα παζάρια
Ο δεύτερος άξονας αφορά στην επαναδιαπραγμάτευση όρων του μνημονίου: Θέμα-ταμπού μέχρι πρότινος για την κυβέρνηση, που όμως έχει αρχίσει ήδη να το συζητά, με βάση το ιρλανδικό προηγούμενο και όχι μόνο. Ο άξονας αυτός παρουσιάζει ορισμένες δυσκολίες, πολιτικού, κυρίως, χαρακτήρα, καθώς, εδώ και ένα χρόνο, η κυβέρνηση, προεξάρχοντος του υπουργού Οικονομικών επιμένει στην πιστή εφαρμογή όλων των όρων του μνημονίου. Αυτή η εμμονή, την ώρα που κάτι τέτοιο έχει, ουσιαστικά, προαναγγείλει ο Όλι Ρεν από τις Βρυξέλλες (και η ΝΔ το επαναφέρει με μεγαλύτερη ένταση), καθιστά δύσκολη την πολιτική διαχείριση του θέματος. Πάντως, αν η κυβέρνηση επιλέξει την προαναφερθείσα λύση, είναι απολύτως βέβαιο ότι θα τεθεί θέμα παραμονής του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο Υπουργείο Οικονομικών, δεδομένου ότι έχει ταυτιστεί απολύτως με τις αντίθετες επιλογές: μόλις προχτές ανακοίνωνε ότι είναι πολύ πιθανό η Ελλάδα να προσφύγει, το 2013, στον μόνιμο μηχανισμό στήριξης, κάτι που απέρριπτε μετά βδελυγμίας ο Γιώργος Παπανδρέου, πριν από ένα μήνα, μιλώντας στο Εθνικό Συμβούλιο του ΠΑΣΟΚ.
Ο «νονός των κρατικών ομολόγων» θεωρεί σίγουρη την αναδιάρθρωση
Της Κορίνας Σαμάρκου
Ο Λι Μπουχάιτ, ο δικηγόρος που έχει διαπραγματευτεί αναδιαρθρώσεις γιαλογαριασμό δεκάδων κυβερνήσεων, αναλύει όλες τις επιλογές της Αθήνας
Ο Λι Μπουχάιτ είναι ο άνθρωπος στον οποίο τηλεφωνεί μία κυβέρνηση όταν θέλει να αναδιαρθρώσει το χρέος της. Ο Αμερικανός δικηγόρος έχει εκπροσωπήσει δεκάδες χώρες σε κρίσιμες διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές τους. Το Reuters τον αποκαλεί «νονό των κρατικών ομολόγων», αφού έχει φέρει σε πέρας τις πιο δύσκολες υποθέσεις όπως η αναδιάρθρωση του χρέους της Αργεντινής και τις πιο επιτυχημένες, όπως εκείνη της Ουρουγουάης.
Eν αναμονή του τηλεφωνήματος
Τελευταία, προσελήφθη από την κυβέρνηση της Ισλανδίας για να διαπραγματευτεί με τους Βρετανούς και τους Ολλανδούς πιστωτές της την αποπληρωμή των χρεών που άφησε πίσω της η παρ’ ολίγον χρεοκοπία της χώρας. Αυτό τον καιρό, ο Μπουχάιτ μάλλον προετοιμάζεται για το… τηλεφώνημα από την Αθήνα. Ο δικηγόρος εκπόνησε μελέτη στην οποία εξετάζει όλα τα πιθανά σενάρια και τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να γίνει η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους.
Η μελέτη την οποία συνέταξε σε συνεργασία με τον καθηγητή Νομικής του Πανεπιστημίου Duke, Μιτού Γκουλάτι, ξεκινά με τη διαπίστωση ότι το επίσημο σενάριο, που θέλει την Ελλάδα να ακολουθεί το πρόγραμμα λιτότητας για τρία χρόνια και στη συνέχεια να επιστρέφει επιτυχώς στις διεθνείς αγορές ομολόγων, δύσκολα θα επιβεβαιωθεί.
Στην περίπτωση που η Αθήνα δεν θα ανακτήσει την πρόσβασή της στις αγορές μετά το 2013, κάτι που οι ξένοι οικονομολόγοι θεωρούν σχεδόν βέβαιο, τότε η ελληνική κυβέρνηση έχει σύμφωνα με τον Μπουχάιτ τρεις επιλογές.
Η πρώτη θα ήταν μία αναδιάρθρωση των χρεών της προς την τρόικα. Εάν το ΔΝΤ και η Ε.Ε. συμφωνούσαν να διαγράψουν σημαντικό μέρος των δανείων που έδωσαν στην Ελλάδα, τότε, η χώρα θα είχε καλύτερες πιθανότητες να επιστρέψει στις αγορές ομολόγων. Βέβαια, όπως τονίζουν οι δύο νομικοί, θα ήταν πολιτικά πολύ δύσκολο για την Ε.Ε., την ΕΚΤ και πολύ περισσότερο το ΔΝΤ να δεχτούν να «θυσιάσουν» χρήματα των φορολογούμενων για να διασωθούν οι ιδιώτες επενδυτές, την ώρα μάλιστα που αυτοί βγάζουν αποδόσεις έως και 12% από τα ελληνικά ομόλογα.
Έτσι, η δεύτερη επιλογή για την Αθήνα θα ήταν να παρουσιάσει πρόταση αναδιάρθρωσης στους επενδυτές που έχουν στα χέρια τους τα κρατικά ομόλογα. Όπως επισημαίνουν οι Μπουχάιτ και Γκουλάτι, μία τέτοια λύση δεν θα ήταν ιδιαίτερα αποτελεσματική. Και αυτό γιατί στα μέσα του 2013, το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους θα είναι προς το ΔΝΤ και την Ε.Ε. και μόλις το 1/3 θα είναι προς τους ιδιώτες επενδυτές.
Ακόμα κι αν οι ομολογιούχοι αναγκάζονταν να χάσουν το σύνολο των χρημάτων τους -κάτι που μάλλον αποκλείεται εάν η Αθήνα θέλει να επιστρέψει κάποτε στις αγορές ομολόγων ή να προστατεύσει την Ευρωζώνη από τα χειρότερα- αυτό δεν θα ήταν αρκετό για να αποκατασταθεί η φερεγγυότητα του κράτους.
Ακόμα κι αν οι ομολογιούχοι αναγκάζονταν να χάσουν το σύνολο των χρημάτων τους -κάτι που μάλλον αποκλείεται εάν η Αθήνα θέλει να επιστρέψει κάποτε στις αγορές ομολόγων ή να προστατεύσει την Ευρωζώνη από τα χειρότερα- αυτό δεν θα ήταν αρκετό για να αποκατασταθεί η φερεγγυότητα του κράτους.
Η τρίτη επιλογή της Αθήνας είναι να επιδιώξει το 2013 αναδιάρθρωση του συνόλου των χρεών της, δηλαδή τόσο εκείνων προς τους ιδιώτες επενδυτές όσο και εκείνων προς την Ε.Ε. και το ΔΝΤ,
ενώ το τέταρτο σενάριο θέλει το φόβο της αναδιάρθρωσης να «σέρνεται» ακόμα και μετά το 2013, καθώς η Ελλάδα θα παίρνει ολοένα και περισσότερα δάνεια από την τρόικα για να αποπληρώσει τα ομόλογά της που λήγουν. Στην περίπτωση που η Αθήνα δεν μπορεί ή δεν θέλει να περιμένει έως το 2013 και επιδιώξει την αναδιάρθρωση του χρέους της νωρίτερα, τότε θα έχει δύο επιλογές.
Ήπιος «ανασχεδιασμός» του χρέους
Η πρώτη είναι αυτό που ο Μπουχάιτ ονομάζει ένα «ελαφρύ ξεσκόνισμα» του χρέους, δηλαδή μία ήπια και φιλική προς τους ομολογιούχους διαδικασία, στο πρότυπο αυτής που ακολούθησε η Ουρουγουάη το 2003. Σε αυτή την περίπτωση, η Αθήνα θα μπορούσε να κάνει έναν ήπιο ανασχεδιασμό (το λεγόμενο «reprofiling») του χρέους, επιμηκύνοντας την περίοδο αποπληρωμής χωρίς όμως να επιβάλλει haircut στην ονομαστική του αξία.
Ωστόσο, όπως υπονοεί ο Μπουχάιτ, κάτι τέτοιο δεν αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το πρόβλημα φερεγγυότητας της Ελλάδας, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο σαν το πρώτο βήμα πριν από μία πιο επώδυνη για τους επενδυτές αναδιάρθρωση. Εναλλακτικά, η Αθήνα μπορεί να οδηγηθεί στη λύση του «FullMonty», δηλαδή της αναδιάρθρωσης του συνόλου του χρέους πριν από το 2013, με επιμήκυνση της ωρίμανσης και haircut στην ονομαστική αξία. Κάτι τέτοιο μπορεί να ενέχει σημαντικές δυσκολίες, όμως, θα καθιστούσε την οικονομία βιώσιμη, επιτρέποντας την επιστροφή στις διεθνείς αγορές σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα.http://www.isotimia.gr/default.asp?pid=24&ct=3&artid=95615
No comments:
Post a Comment