Το αδιανόητο τίποτα...

ZZ
O τίτλος είναι δανεικός. Είναι ο τίτλος του σπουδαίου βιβλίου του Στέλιου Ράμφου. Μπορεί το βιβλίο να μην έχει (σε πρώτη ανάγνωση) καμία ορατή σχέση με την πολυσύνθετη κρίση που ζούμε και τις εξελίξεις του ανασχηματισμού, όμως τίποτε άλλο δεν έχει εκφράσει με τέτοια καθαρότητα το χάος μέσα από το οποίο διέρχεται αυτόν τον καιρό η Ελλάδα όσο αυτός ο τίτλος. Πρόκειται για δοκίμια φιλοσοφικής ανθρωπολογίας, αλλά προσωπικά μού εντυπώθηκε στο μυαλό. Αν δεν αλλάξουμε τα θεμελιώδη, δεν θα ξεφύγουμε ποτέ. Η ελληνική κρίση έχει επικίνδυνα συμπτώματα. Δυστυχώς, επαληθεύεται με τον πιο πικρό και επώδυνο τρόπο...
Η παρουσία του κ. Χρυσοχοΐδη στους «Νέους Φακέλους» και στον Αλέξη Παπαχελά επιβεβαίωσε την υποκρισία του πολιτικού λόγου. Το mea culpa του πρωτοκλασάτου υπουργού της νυν και της πρώην κυβέρνησης δεν πείθει. Αν ο βασικός διεκδικητής της αρχηγίας του ΠΑΣΟΚ αντιλαμβάνεται με καθυστέρηση πολλών μηνών τη σημασία του Μνημονίου, τότε είναι απλώς ακατάλληλος. Θα μου πείτε πως υπάρχουν αρκετοί ακόμη που υποστηρίζουν το Μνημόνιο... Κάλιο αργά παρά ποτέ, λοιπόν; Ωστόσο, δεν είναι τυχαίο που (σχεδόν) κανείς πολίτης δεν πιστεύει κανέναν και τίποτα. Και κανένας δεν ελπίζει σε τίποτα.
Οι λεκτικές φούσκες του υπουργού: Είπε ότι κακώς η Ελλάδα μπήκε στο Μνημόνιο. Οτι δεν έπρεπε να μπει. Και όχι μόνον ότι κακώς μπήκε, αλλά, αφού μπήκε, εξίσου κακώς έκτοτε κυβερνήθηκε και πορεύθηκε εντός του Μνημονίου. Είπε ακόμα ότι «δεν έγινε καμία διαπραγμάτευση με την τρόικα, ενώ θα έπρεπε να είχε γίνει». Είπε επίσης πως «ήταν τεράστιο λάθος ότι πάγωσε το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και αυτό ήταν καταστροφικό, ότι έτσι πήγε η κυβέρνηση στην εύκολη λύση που οδήγησε στη φοβερή ύφεση». Και «ομολόγησε» πως έκανε λάθη που τώρα τα παραδέχεται από τηλεοράσεως… Αστεία λόγια..
Κόντρα σε όλες αυτές τις βαρύγδουπες δηλώσεις, οφείλουμε να βλέπουμε την πραγματικότητα μιας οικονομίας που παραμένει σε βαθιά κρίση, με οδυνηρό κόστος για τους σημερινούς εργαζομένους, αλλά και για το μέλλον του έθνους μας. Τα επιχειρήματα που επιστρατεύονται για να δικαιολογήσουν τα βάσανα και τον πόνο που επιβάλλουν στον κόσμο αλλάζουν από μέρα σε μέρα. Ενα πράγμα παραμένει κοινό: η προστασία των συμφερόντων των πιστωτών, ανεξαρτήτως κόστους. Ομως η πραγματικότητα είναι εντελώς αντίθετη: οι «φιλικές προς τους πιστωτές» πολιτικές σακατεύουν την οικονομία. Είναι ένα παιχνίδι αρνητικού αθροίσματος, στο οποίο η προσπάθεια να προστατευτούν οι ραντιέρηδες από την οποιαδήποτε ζημιά προκαλεί πολλαπλάσιες βλάβες σε όλους τους άλλους. Και ο μόνος δρόμος που οδηγεί σε μια πραγματική ανάκαμψη της οικονομίας είναι να σταματήσουμε να παίζουμε αυτό το παιχνίδι.
Οντως, ο «μηχανισμός διάσωσης», όπως κατ’ ευφημισμόν αποκαλείται το Μνημόνιο, στήθηκε με πανούργο τρόπο σαν να ήταν κάτι απαραίτητο για την επιβίωση της οικονομίας και της εργασίας. Ομως, στη θεωρία, μια χώρα μπορεί να μειώσει το χρέος της μέσω της ανάπτυξης. Στην πράξη ελάχιστες χώρες τα κατάφεραν έτσι.
Επειδή οι μηχανισμοί των δανειστών, προκειμένου να σιγουρέψουν πως θα πάρουν πίσω τα λεφτά τους, επιβάλλουν τόση λιτότητα που καταπνίγει κάθε ελπίδα για ανάπτυξη. Ο Κένεθ Ρογκόφ και η Κάρμεν Ράινχαρτ, ειδικοί στις χρηματοπιστωτικές κρίσεις και συγγραφείς του βιβλίου «Αυτή τη φορά είναι αλλιώς», λένε πως από τις 22 χώρες που απομείωσαν τα χρέη τους από το 1970 έως το 2000, μόνο τέσσερις το κατάφεραν μέσω της ανάπτυξης. Ιστορικά, από το 1990 οι απώλειες που υπέστησαν οι δανειστές από διάφορες αναδιαρθρώσεις χρεών ανέρχονται σε 25 - 35% κατά μέσο όρο, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Εκεί που έπαθαν μεγάλη ζημιά ήταν στην Αργεντινή το 2005, όπου υπέστησαν «κούρεμα» 73% (και 66% το 2010).
Επισημαίνεται όμως πως η Αργεντινή είναι μια κυρίαρχη χώρα που καθόρισε η ίδια τους όρους του παιχνιδιού. Ενώ στις περιφερειακές χώρες της Ευρωζώνης, που έχουν εκχωρήσει τη νομισματική και μεγάλο μέρος της οικονομικής κυριαρχίας τους, οι όροι οποιασδήποτε απόπειρας να μειωθούν τα χρέη τίθενται από τις Βρυξέλλες και το Βερολίνο, που επιβάλλουν απάνθρωπα μέτρα. Η ανακούφιση για τις κυβερνήσεις είναι προσωρινή, ενώ η αγωνία των λαών τους δεν έχει τέλος. Η κάθε μορφής αναδιάρθρωση -όπως το γαλλικό rollover ή επαναγορά χρέους ή... - μπορεί να επιτευχθεί μόνο στον βαθμό που θα διασφαλίζει τα συμφέροντα των δανειστών...