12.3.12

Βεργόπουλος: η πραγματική οικονομία έχει το πρόβλημα

Ο καθηγητής Κώστας Βεργόπουλος, από το Παρίσι πιστεύει πως με την έλευση του Φρανσουά Ολάντ στην γαλλική Προεδρία και των γερμανών σοσιαλδημοκρατών θα δοθεί μια ευκαιρία να ανοίξει ο δρόμος για μια περισσότερο ευρωπαϊκή διαχείριση των ευρωπαϊκών πραγμάτων, και μέσα σ' αυτήν την ευκαιρία πιθανόν να αλλάξει ανάλογα και η πορεία της Ελλάδας. Για τον καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας του Πανεπιστημίου του Παρισιού και της Παντείου η σημερινή κρίση έχει αναλογίες στη μεγάλη ύφεση του '30 και θεωρεί ότι ο "χρυσούς κανών" επαναφέρεται στην Ευρώπη με τη μορφή της συνταγματοποίησης της Συνθήκης που απαγορεύει τα δημόσια ελλείμματα.

Για τον Κώστα Βεργόπουλο "εάν το 1930, η Ευρώπη διασπάστηκε λόγω ανταγωνιστικών υποτιμήσεων, σήμερα εξωθείται επίσης σε διάσπαση, αλλά με την μορφή ανταγωνιστικών υφέσεων και αποπληθωριστικών επιλογών". Για την Ελλάδα πιστεύει ότι το δράμα μας έγκειται στο γεγονό οτί ενώ "το πολιτικό σύστημα εξάντλησε τα όριά του και έχει φτάσει σε αδιέξοδο, από την άλλη πλευρά, δεν εμφανίζεται στο πεδίο της πολιτικής αξιόπιστη εναλλακτική λύση". Τέλος τονίζει ότι για να επιβιώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση 'πρέπει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να λειτουργεί όπως όλες οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Να χρηματοδοτεί τα δημόσια χρέη και όχι να εξαναγκάζει τα κράτη-μέλη να προσφεύγουν ως ιδιώτες στις διεθνείς χρηματαγορές και μάλιστα με πρόσθετους επιβαρυντικούς ποσοτικούς περιορισμούς. Να λειτουργεί δηλαδή ως "τελικός πιστωτής" για όλα τα δημόσια χρέη εντός της νομισματικής περιοχής του ευρω".

Η ελληνική οικονομία, μετά τον τέταρτο χρόνο ύφεσης, δείχνει σαν μια μηχανή που παλεύει να μείνει ζωντανή. Όλοι οι δείκτες είναι απογοητευτικοί. Είναι σαφές ότι τα μνημόνια αποτυγχάνουν. Υπάρχει, όμως, εναλλακτική λύση για την Ελλάδα σ' αυτό το σημείο που βρισκόμαστε;

-Η ελληνική οικονομία έχει εγκατασταθεί σε ύφεση και κινείται με μια εντεινόμενη καθοδική δυναμική. Όμως, όχι τόσο επειδή ήταν υπερχρεωμένη, όσο κυρίως λήγω της ακολουθούμενης από την κυβέρνηση πολιτικής. Όταν αφαιρείται όλο και μεγαλύτερο μέρος του εθνικού εισοδήματος, με πρόσχημα είτε την ισοσκέλιση του κρατικού προϋπολογισμού είτε την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους, αυτονόητη συνέπεια είναι η αποξήρανση της οικονομίας από κάθε μορφή ρευστότητας, που θα ήταν αναγκαία για να την κινήσει. Η στενή σχέση μεταξύ λιτότητας και ύφεσης αποτελεί διεθνώς απλή κοινοτοπία και όπου η λιτότητα εφαρμόστηκε, μέσω των προγραμμάτων του ΔΝΤ, έδωσε ακριβώς το αυτό αποτέλεσμα, τον υφεσιακό φαύλο κύκλο. Στην ελληνική περίπτωση, η εφαρμοζόμενη λιτότητα έχει ακόμη πιο δραματικές συνέπειες, στο μέτρο που δεν επεκτείνει τη φορολογική βάση, της οποίας σοβαρό τμήμα παραμένει στην φοροδιαφυγή και στην αποταμίευση, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει με την φορολογική πολιτική στις χώρες των Ευρωπαίων εταίρων μας, αλλά εξαντλείται καθ' ολοκληρία εις βάρος μισθωτών και συνταξιούχων, με την δαπάνη των οποίων κινείται η αγορά και η οικονομία. Εάν το φορολογικό μας σύστημα ευθυγραμμιζόταν με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά, το Δημόσιο θα αποκόμιζε πρόσθετα έσοδα τουλάχιστον 6% του ΑΕΠ, πράγμα που θα άμβλυνε σοβαρά την οξύτητα με την οποία τίθεται σήμερα το πρόβλημα του δημοσιονομικού ελλείμματος. Παράλληλα, με αυτή την ευθυγράμμιση, θα θίγονταν κάποιες αφορολόγητες αποταμιεύσεις, αλλά τουλάχιστον όχι εισοδήματα από την ενεργό ζήτηση. Η σημερινή πολιτική λιτότητας όχι μόνον δεν αποτελεί μονόδρομο, αλλά δεν αποτελεί καν δρόμο προς οιονδήποτε στόχο. Για να οδηγηθεί κάπου, οπουδήποτε, η οικονομία, αυτονόητη προϋπόθεση είναι ότι πρέπει ο κινητήρας να παραμένει σε κίνηση και ο οικονομικός ιστός σε ευελιξία. Αντίθετα, με τη σημερινή δυναμική της κατολίσθησης, που εκ των άνω επιλέγεται, ο κινητήρας σβήνει, η οικονομία χάνει κάθε ευελιξία, αποβαίνει όλο και περισσότερο δύσκαμπτη, με όλο και μικρότερη ικανότητα μεταλλαγής και προσαρμογής στα νέα δεδομένα. Η κόκκινη γραμμή, που πρέπει πάση θυσία να τηρείται και να μην παραβιάζεται, είναι η μη εγκατάσταση της οικονομίας σε ύφεση. Όλα μπορούν να γίνουν κατανοητά για μια κυβέρνηση σε πανικό, όπως η σημερινή, εκτός από ένα: την εγκατάσταση στην ύφεση και μάλιστα στη μακροχρόνια ύφεση. Με αυτήν, δεν θεραπεύεται τίποτα απολύτως, ούτε μεταρρυθμίζεται, ούτε καν απλώς διορθώνεται. Αλλά όλα επιδεινώνονται χωρίς τέλος, όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα.

Η Ελλάδα βρίσκεται σε καθεστώς εσωτερικής υποτίμησης. Μισθοί και συντάξεις περικόπτονται, ενώ τα χρέη προς τις τράπεζες παραμένουν σταθερά (σε αντίθεση με μια κανονική υποτίμηση). Πιστεύετε ότι αυτή η πολιτική θα οδηγήσει στην ανταγωνιστικότητα;

- Υποτίθεται ότι με την εσωτερική υποτίμηση, οι ελληνικές τιμές θα πέσουν μέχρι να γίνουν ανταγωνιστικές. Ωστόσο, εφόσον τα χρέη παραμένουν σταθερά, η προσδοκώμενη μείωση τιμών θα έχει ως άμεση συνέπεια ότι θα χρειαστεί απείρως περισσότερος όγκος προϊόντος και εισοδήματος για να αποπληρωθούν τα ήδη ανειλημμένα χρέη. Δηλαδή σε συνθήκες εσωτερικής υποτίμησης, τα χρέη επιβαρύνονται ακόμη περισσότερο σε σχέση με το εθνικό προϊόν και εισόδημα. Από την άλλη πλευρά, η αφύσικη πολιτική ως θεραπευτική αγωγή δεν βελτιώνει καθόλου την ανταγωνιστικότητα, εφόσον για να επιτευχθεί παρόμοια βελτίωση, επιβάλλεται σοβαρή ροή πρόσθετων επενδύσεων, ώστε να βελτιωθεί πρώτα από όλα η παραγωγικότητα. Ανταγωνιστικότητα, βελτίωση της παραγωγικότητας δεν έχει νόημα. Όμως, όταν η οικονομία βρίσκεται υπό κατάρρευση, νέες επενδύσεις δεν προσέρχονται, οι δε προϋπάρχουσες αποσύρονται. Η ύφεση δεν βελτιώνει ποτέ την ανταγωνιστικότητα. Η καταστροφή της εσωτερικής αγοράς δεν προωθεί την ανταγωνιστικότητα, αλλά εξωθεί την οικονομία προς τεχνολογικά οπισθοδρομικές καιξεπερασμένες συναρτήσεις παραγωγής. Αντίθετα, το υψηλό κόστος εργασίας προσελκύει επενδύσεις ανώτερης τεχνολογικής σύνθεσης, με υψηλότερη παραγωγικότητα και συνεπώς με αυξημένη ανταγωνιστικότητα. Σήμερα, οι πιο ανταγωνιστικές χώρες είναι ταυτόχρονα και αυτές με τις υψηλότερες εργασιακές αμοιβές: ΗΠΑ, Γερμανία, Ελβετία, Σουηδία, Δανία. Ενώ αντίθετα, οι χώρες με το χαμηλότερο εργασιακό κόστος είναι ταυτόχρονα οι λιγότερο ανταγωνιστικές: Μπανγκλαντές. Η Κίνα, με χαμηλό εργασιακό κόστος, βρίσκεται μόλις στην 20ή θέση με κριτήριο την ανταγωνιστικότητα.

Το τελευταίο Μνημόνιο περιέχει 112 δράσεις απορρύθμισης του συστήματος μέχρι τέλος Μαρτίου. Ξαναχαράζεται ο χάρτης των εργασιακών σχέσεων απ' έξω, από τις Βρυξέλλες, αγνοώντας τις εσωτερικές διαδικασίες. Κάτι τέτοιο θα επιβιώσει και θα έχει διάρκεια;

- Η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων όχι μόνον δεν εξασφαλίζει ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, αλλά αντίθετα την ρίχνει πολλές δεκαετίες πίσω. Ωστόσο, επειδή η χώρα μας δεν είναι παρά το πειραματόζωο για αυτό που επέρχεται σε ολόκληρη την Ευρώπη, θα πρέπει να τονίσω ότι με την πολιτική της λιτότητας και των απορρυθμίσεων, επιχειρείται σε ολόκληρη την Ευρωζώνη περιστολή του εργασιακού κόστους, πράγμα που δυναμιτίζει τα θεμέλια της ευρωπαϊκής οικονομίας στο άμεσο μέλλον. Εφόσον 90% του ευρωπαϊκού προϊόντος καταναλώνεται στις ευρωπαϊκές αγορές, έπεται ότι κάθε περιστολή αυτών επεκτείνει την κρίση, αντί να συμβάλλει στην απεμπλοκή από αυτήν, αλλά και την επεκτείνει με οπισθοδρομικό τρόπο, όχι προς ενεργητική αναδιάρθρωση στα πλαίσια της διεθνούς οικονομίας, αλλά προς παθητική αναδίπλωση προς δομές του παρελθόντος που έχουν σήμερα ξεπεραστεί.

Η κρίση δείχνει ότι τα θεμέλια της Ευρωζώνης ήταν σαθρά από τη δημιουργία της. Ποια μορφή θα πρέπει να έχει η νομισματική Ένωση για να επιβιώσει;

-Η νομισματική ένωση δεν είναι σαθρή, απλώς είναι εξ αρχής σφραγισμένη με μοιραία κενά, που όμως σήμερα αποβαίνουν πασίδηλα. Αυτά τα κενά δεν είναι αθεράπευτα, αλλά μπορούν να αντιμετωπιστούν, παρότι μέχρι σήμερα οι ευρωπαϊκές συναντήσεις κορυφής προσποιούνται ότι τα αγνοούν. Δεν είναι κάτι το εξαιρετικό, αλλά αποτελούν κοινότοπες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση της ομαλής λειτουργίας οιουδήποτε ομοσπονδιακού νομίσματος. Βασικά, θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα να λειτουργεί όπως όλες οι κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Να χρηματοδοτεί τα δημόσια χρέη και όχι να εξαναγκάζει τα κράτη-μέλη να προσφεύγουν ως ιδιώτες στις διεθνείς χρηματαγορές και μάλιστα με πρόσθετους επιβαρυντικούς ποσοτικούς περιορισμούς. Να λειτουργεί δηλαδή ως "τελικός πιστωτής" για όλα τα δημόσια χρέη εντός της νομισματικής περιοχής, αφού μάλιστα λειτουργεί ήδη, υπό τη διεύθυνση του Μάριο Ντράγκι, ως τελικός πιστωτής για τα ιδιωτικά χρέη στη Ζώνη του ευρώ.

Ο Φλόκε Κοντέρ της γερμανικής Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης είπε ότι οι Ευρωπαίοι θα έπρεπε να "μάθουν γερμανικά", για να βγουν απ' αυτό το χάος, εννοώντας ότι πρέπει να υιοθετήσουν τη λιτότητα και τον εξαγωγικό προσανατολισμό εφ' όλης της ύλης. Είναι αυτή μια βιώσιμη στρατηγική για τον τερματισμό της κρίσης;

-Η άποψη αυτή είναι όχι μόνον αλαζονική, αλλά και εσφαλμένη. Δεδομένου ότι, παρά τον εξαγωγικό προσανατολισμό της, η Γερμανία αντλεί τα δυο τρίτα των πλεονασμάτων της από την Ευρώπη και αυτό λόγω του τρόπου λειτουργίας του ευρώ. Ο Μάρτιν Γουλφ έχει επισημάνει ότι εάν οι ευρωπαϊκές χώρες γίνουν Γερμανία, τότε η Γερμανία θα πάψει να είναι Γερμανία. Εάν η Γερμανία είναι πλεονασματική, το οφείλει στο ότι έχει "δέσει" τις άλλες χώρες-μέλη στο νόμισμα που την εξυπηρετεί. Ωστόσο, η συσσώρευση ανισορροπιών στην Ευρωζώνη προκαλεί αστάθεια, και αν η Γερμανία θέλει να διατηρήσει τα οφέλη της, είναι υποχρεωμένη να διασφαλίσει σταθεροποιητικές μεταφορές πόρων προς τις ελλειμματικές απέναντί της χώρες. Τελικά, μεγαλύτερη ανάγκη υπάρχει να μάθουν ευρωπαϊκά οι Γερμανοί, παρά γερμανικά οι Ευρωπαίοι.

Πιστεύετε ότι η μετατόπιση των πολιτικών ισορροπιών στην Ευρώπη, κυρίως με τη νίκη του Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία, μπορεί να αλλάξει την τύχη της Ελλάδας μέσα στην κρίση;

-Ίσως με τον Ολάντ, όπως και με τους Γερμανούς Σοσιαλδημοκράτες, δοθεί η ευκαιρία για μια περισσότερο ευρωπαϊκή διαχείριση των ευρωπαϊκών πραγμάτων, και μέσα σ' αυτήν πιθανόν να αλλάξει ανάλογα και η πορεία της Ελλάδας. Το ελληνικό πολιτικό προσωπικό έχει ασυγχώρητα παραιτηθεί από κάθε δυναμική πρωτοβουλία για το μέλλον της χώρας, ώστε οι προσδοκίες σήμερα να στρέφονται περισσότερο προς την Ευρώπη. Ωστόσο, μεταξύ των δυο υπάρχει πάντα ο άμεσα θιγόμενος, η ελληνική κοινωνία, που υπενθυμίζει τις κόκκινες γραμμές, οι οποίες θα έπρεπε να μην παραβιάζονται.

Τέθηκε ειδικό τέλος ακινήτων στους λογαριασμούς της ΔΕΗ. Η κοινωνία απειλήθηκε με διακοπές ρεύματος από τον υπουργό Οικονομικών, που ήταν καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου. Η διαδικασία κρίθηκε αντισυνταγματική από το ΣτΕ. Το Υπουργείο επιμένει. Ποιος μπορεί να προστατέψει τους πολίτες από τις αυθαιρεσίες του κράτους;

-Όπως και να γίνει, στη χώρα μας υπάρχουν κάποιοι θεσμοί που πρέπει να είναι σεβαστοί. Όποιος τους υποβαθμίζει, με τη λογική ότι στη χώρα μας οι θεσμοί είναι εικονικοί και ανύπαρκτοι, θα είναι ο πρώτος που θα πληρώσει τις συνέπειες γιατην εξαχρείωσή του αυτή.

Γινόμαστε μάρτυρες της απευθείας δόμησης σχέσεων της ελληνικής γραφειοκρατίας με την τρόικα. Παράδειγμα, το σκάνδαλο με τα email της ΕΛΣΤΑΤ. Η παρουσία της τρόικας και ο επερχόμενος επίτροπος τι αλλαγές πιστεύετε ότι θα φέρουν στη λειτουργία του κράτους;

-Σε πολλές περιπτώσεις, αποδεικνύεται ότι μεγαλύτερος υπονομευτής της κοινωνικής και έννομης τάξης στη χώρα μας είναι η ελληνική ιθύνουσα τάξη μάλλον, παρά οι ξένοι πιστωτές και εταίροι. Στη σημερινή απορρύθμιση και αποδόμηση πρωτοστατούν περισσότερο ελληνικοί κύκλοι, παρά ξένοι, ακόμη κι αν πρόκειται για τους πιστωτές μας. Εάν εφαρμοζόταν στη χώρα μας ευρωπαϊκό φορολογικό σύστημα και καταργούνταν οι ψηφισμένες ελληνικές φοροαπαλλαγές, δεν θα με ενοχλούσε μήπως αυτό ενδεχομένως παραβίαζε την αρχή της εθνικής κυριαρχίας. Όμως, φοβάμαι ότι οιοσδήποτε Ευρωπαίος επίτροπος δεν θα λειτουργήσει παρά σαν διεκπεραιωτής των απαιτήσεων της ελληνικής ιθύνουσας τάξης.

Είναι υπερβολή να πούμε ότι η κατάσταση στην Ε.Ε. θυμίζει όλο και περισσότερο τη Δημοκρατία της Βαϊμάρης του Μεσοπολέμου; Εισερχόμαστε σε δύσκολες ατραπούς; Είναι η σημερινή κρίση ανάλογη με εκείνη του '29 που μας οδήγησε σε έναν Παγκόσμιο Πόλεμο;

-Η σημερινή κρίση συγκρίνεται οπωσδήποτε με εκείνη. Και τότε, όπως και σήμερα, κυριάρχησαν τα προβλήματα του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημόσιου χρέους. Η σταθερή προτίμηση προς τη νομισματική δυσκαμψία είχε οδηγήσει σε αντιπαράθεση ανάμεσα στο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και τηνανεργία μεγάλης κλίμακας. Τελική κατάληξη ήταν η διάσπαση της ενότητας του παγκοσμίου νομισματικού συστήματος με βάση τον χρυσό και η προσφυγή σε ανταγωνιστικές νομισματικές υποτιμήσεις. Αυτό πυροδότησε τους οικονομικούς και πολιτικούς εθνικισμούς με συνέπεια τις συγκρούσεις που γνωρίσαμε. Σήμερα, ο "χρυσούς κανών" επαναφέρεται στην Ευρώπη με τη μορφή της συνταγματοποίησης της Συνθήκης που απαγορεύει τα δημόσια ελλείμματα. Εάν το 1930, η Ευρώπη διασπάστηκε λόγω ανταγωνιστικών υποτιμήσεων, σήμερα εξωθείται επίσης σε διάσπαση, αλλά με την μορφή ανταγωνιστικών υφέσεων και αποπληθωριστικών επιλογών. Διευρύνεται έτσι η ανεργία και η κοινωνική απείθεια, ώστε αναβιώνει στις μέρες μας ο κίνδυνος των ανταγωνιστικών εθνικισμών. Όσο η ευρωπαϊκή διαχείριση καθυστερεί να επιληφθεί των σημερινών προβλημάτων, τόσο περισσότερο επισπεύδονται οι εθνικές και μάλιστα εθνικιστικές "λύσεις", με συνέπεια τη διάσπαση και την όξυνση αντιπαραθέσεων σε βάθος χρόνου. Το πρόβλημα όλων των προβλημάτων παραμένει η ανεργία. Όσο αυτή διογκώνεται, τόσο οι κυβερνήσεις θα σαρώνονται. Όσο αυτή δεν αντιμετωπίζεται σε ευρωπαϊκό και εταιρικό πλαίσιο, με αλληλεγγύη και συνεργασία, τόσο ο κίνδυνος των ανταγωνιστικών και μη εταιρικών λύσεων θα επισπεύδεται.

Οι δημοσκοπήσεις φέρνουν την Αριστερά -προσθετικά- πρώτο κόμμα και την οδηγούν στο τραπέζι της εξουσίας. Η ελληνική Αριστερά που πάντοτε στεκόταν απέναντι στην εξουσία, μπορεί να χειριστεί την κρίση;

-Πιστεύω ότι η δημοσκοπική άνοδος της Αριστεράς οφείλεται περισσότερο στην εικόνα της, παρά στο ότι προσφέρει συγκεκριμένες εναλλακτικές λύσεις για τα προβλήματα, που σήμερα αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία και οικονομία. Στην ουσία, η στροφή προς τα αριστερά, στις σημερινές συνθήκες, είναι μάλλον ψήφος διαμαρτυρίας, παρά ψήφος για άσκηση κυβερνητικής ευθύνης. Το δράμα της εποχής είναι ότι ενώ είναι βέβαιο πως το πολιτικό σύστημα εξάντλησε τα όριά του και έχει φτάσει σε αδιέξοδο, από την άλλη πλευρά, δεν εμφανίζεται στο πεδίο της πολιτικής αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Ωστόσο, η ιστορία δεν τελειώνει εδώ: η δυστοπία του συγκεκριμένου πολιτικού συστήματος, που βαρύνεται με το αμαρτωλό παρελθόν, έχει περιέλθει σήμερα σε πρωτοφανή αναντιστοιχία με τις κοινωνικές προσδοκίες. Κι αυτό δεν σβήνει, αλλά δημιουργεί εργαστήρι για την ανάδειξη νέων κοινωνικών δυνάμεων.

Σήμερα στην Αριστερά, έχουμε δυο μεθόδους σκέψης, ενότητας και συσπείρωσης: μια εθνοπατριωτική και μια ταξική. Πώς μπορούμε να υπερβούμε τις αντιθέσεις και να συναντηθούν οι δύο τάσεις;

-Ο τόπος χρειάζεται εθνική ανάκαμψη. Συνεπώς, η λύση θα είναι αναγκαστικά μετωπική, με ποικιλία κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών δυνάμεων. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, η Αριστερά μπορεί να κρατήσει πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο παλαιός κόσμος έχει τελειώσει. Ο νέος βρίσκεται υπό διαμόρφωση.

Το σημερινό πολιτικό προσωπικό έχει κλείσει όλους τους δρόμους για την ανανέωσή του και αρνείται να παραδώσει την εξουσία. Υπάρχει περίπτωση να αναδυθούν νέα πολιτικά πρόσωπα που θα μας τραβήξουν μπροστά;

-Μην ανησυχείτε και μην αγχώνεστε: όταν το πολιτικό προσωπικό είναι ακατάλληλο να εκφράσει την κοινωνία, τότε αυτό εκπίπτει, όχι η κοινωνία. Μετά από τρεις δεκαετίες βερμπαλισμού και λογοδιάρροιας περί μεταμοντερνισμού, τέλους της Ιστορίας, τέλους των ιδεολογιών, τέλους του κράτους, περί παγκοσμιοποίησης, περί μεταβιομηχανικής κοινωνίας, περί του τέλους της εργασίας, των κοινωνικών τάξεων και των εθνών, περί νέας οικονομίας, σήμερα η εικονική φούσκα ξεφουσκώνει και εγκαταλείπεται υπό την ασφυκτική πίεση των προβλημάτων από τον χώρο της πραγματικής οικονομίας. Ζούμε σήμερα τη μεταβατική περίοδο από τη "δεοντολογική" και δήθεν "αναμορφωτική" διαχείριση, στη ρεαλιστική. Οι υποψήφιοι "αναμορφωτές" του κόσμου και οι δυστοπίες τους σαρώθηκαν προ εικοσαετίας στην Ανατολή. Σήμερα σαρώνονται και στη Δύση. Όσοι αρνούνται να το κατανοήσουν, περνάνε σύντομα στα αζήτητα της Ιστορίας.

http://www.isotimia.gr/default.asp?pid=24&ct=3&artid=109396

No comments: