Η περίπτωση της Πορτογαλίας

The Economist

Ε​​να δεκαπενθήμερο είναι πολύς καιρός στην εποχή της κρίσης της Ευρωζώνης. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες η Πορτογαλία ήταν το πρότυπο του καλού μαθητή και την εγκωμίαζαν οι Βρυξέλλες και η Φρανκφούρτη επειδή προωθούσε σταθερά το μεταρρυθμιστικό της πρόγραμμα. Σήμερα αποτελεί το παράδειγμα προς αποφυγήν των κινδύνων που αντιμετωπίζει μια κυβέρνηση αν επιχειρήσει να εφαρμόσει λιτότητα πέρα από τα όρια ανοχής των ψηφοφόρων που υποφέρουν επί καιρό.
Ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας, Πέδρο Πάσος Κοέλιο, αποφάσισε να καλύψει τη μείωση κόστους μιας επιχείρησης επιβάλλοντας δραστική μείωση στις αποδοχές των εργαζομένων. Φάνηκε, έτσι, να εφαρμόζει λιτότητα πέρα από τα όρια που θεωρεί αποδεκτά μεγάλο μέρος των ψηφοφόρων. Μέχρι εκείνη τη στιγμή οι ψηφοφόροι είχαν αποδεχθεί σχεδόν με στωικότητα να σφίξουν επανειλημμένως τη ζώνη τους. Πρόθεση του πρωθυπουργού είναι να μειώσει τις εισφορές των εργοδοτών στην κοινωνική ασφάλιση κατά 5,75 μονάδες περιορίζοντας τες στο 18% των μισθών. Μειώνοντας το κόστος της εργασίας κατ’ αυτόν τον τρόπο, ευελπιστεί να δώσει ώθηση στην απασχόληση, να μειώσει τις τιμές και να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα των πορτογαλικών εξαγωγών. Εκείνο, όμως, που καθιστά τη μεταρρύθμιση τόσο δύσπεπτη για τους εργαζομένους είναι πως θα πρέπει να αυξηθούν οι δικές τους εισφορές από το 11% στο 18% του μισθού τους ώστε να καλυφθεί το κόστος του μέτρου.
Τα 15 λεπτά που χρειάστηκε ο κ. Κοέλιο για να ανακοινώσει το μέτρο από τηλεοράσεως στάθηκαν αρκετά για να ενωθούν εναντίον του «απαράδεκτου» σχεδίου του όχι μόνον τα κόμματα της αντιπολίτευσης αλλά και τα εργατικά συνδικάτα, οι μεγάλες επιχειρήσεις και οι οικονομικοί αναλυτές. Με την κίνησή του αυτή προκάλεσε, άλλωστε, αγεφύρωτο ρήγμα ανάμεσα στα δύο κόμματα του κυβερνητικού συνασπισμού. Μέχρι το Σαββατοκύριακο που ακολούθησε, εκατοντάδες χιλιάδες ειρηνικών διαδηλωτών βρέθηκαν στους δρόμους της Πορτογαλίας πραγματοποιώντας τις μεγαλύτερες πορείες διαμαρτυρίας που έχουν ώς τώρα γίνει κατά της λιτότητας.
Ο πρόεδρος, Καβάκο Σίλβα, έσπευσε να συγκαλέσει έκτακτη συνάντηση του Συμβουλίου του Κράτους, του σώματος συμβούλων του. Κύριο μέλημά τους είναι να αποτρέψει τη μετεξέλιξη αυτής της απροσδόκητης ανατροπής σε πολιτική κρίση μείζονος κλίμακας που θα διαλύσει την εμπιστοσύνη την οποία κατέκτησε διεθνώς η Πορτογαλία στη διάρκεια του περασμένου έτους με επώδυνες θυσίες και σχολαστική προσήλωση στο τριετές πρόγραμμα προσαρμογής. Ο επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης του κεντροαριστερού κόμματος των Σοσιαλιστών, Αντόνιο Χοσέ Σεγούρο, χαρακτήρισε την πρόταση του πρωθυπουργού «ανήθικη και απαράδεκτη» μεταβίβαση των αποδοχών των εργαζομένων στους εργοδότες. Πρόκειται, τόνισε, για ένα «κοινωνικό πείραμα» που δεν έχει δοκιμαστεί ώς τώρα πουθενά στον κόσμο. Αν δεν αποσυρθεί η πρόταση, οι Σοσιαλιστές, που έχουν υπερψηφίσει το πακέτο στήριξης αλλά όχι και τις πολιτικές του πρωθυπουργού, θα υποβάλουν πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης. Μέχρι στιγμής ο πρωθυπουργός συγκεντρώνει άνετη πλειοψηφία στη βουλή. Εκείνο, όμως, που μπορεί να καταφέρει μεγαλύτερο πλήγμα στον κ. Πάσος Κοέλιο είναι ο κίνδυνος μιας ρήξης στον συμπαγή ώς τώρα κυβερνητικό συνασπισμό ανάμεσα στο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα και το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα, του οποίου ο επικεφαλής και υπουργός Εξωτερικών, Πάουλο Πόρτας, έχει ταχθεί κατά αυτής της μεταφοράς του κόστους κοινωνικής ασφάλισης.
Δεδομένου ότι αντιμετωπίζει ένα τόσο ενοποιημένο μέτωπο εναντίον του και διαβλέπει τον κίνδυνο μιας ανταρσίας από πλευράς των βουλευτών στην κρίσιμη ψηφοφορία που θα διεξαχθεί τον Οκτώβριο για τον προϋπολογισμό του 2013, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός αναμένεται να τροποποιήσει, αν όχι να αποσύρει πλήρως, το σχέδιό του. Με τον τρόπο αυτόν θα μπορούσε να απαλλάξει την Πορτογαλία από μια καταστρεπτική πολιτική κρίση. Θα είναι, ωστόσο, πολύ αργά για να σωθεί ο πρωθυπουργός από τη ζημιά που έχει ήδη προκαλέσει στον κυβερνητικό συνασπισμό και στην ίδια την εικόνα του στη συνείδηση των ψηφοφόρων που έχουν τόσο πολύ πιεστεί.
Ισως οι πολιτικές που έχει εφαρμόσει ο κ. Πάσος Κοέλιο να έχουν ώς τώρα κατορθώσει να υπογραμμίσουν τις διαφορές ανάμεσα στην Πορτογαλία και την Ελλάδα. Ωστόσο, ο Πορτογάλος πρωθυπουργός ανακαλύπτει πως η λιτότητα δεν μπορεί να υπερβεί το όριο εκείνο που έχουν καθορίσει οι ψηφοφόροι, ανεξάρτητα του αν αυτοί διαδηλώνουν με εκρηκτικό τρόπο στην Αθήνα ή ήρεμα και ειρηνικά στη Λισσαβώνα.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_23/09/2012_496451