Από την κρίση στο κραχ; Φόβοι και ελπίδες

Του ΚΩΣΤΑ ΛΑΛΙΩΤΗ

1. Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες,μετά από μια πολύχρονη κυοφορία,γεννήθηκε και σιγά- σιγά κυριάρχησε σε παγκόσμια κλίμακα ως θρησκευτικό δόγματο ιδεολόγημα και η στρατηγική του Νεοφιλελευθερισμού,που συμπυκνώθηκε στις φράσεις«Ένας Κόσμος, Μία Αγορά,Μία Υπερδύναμη,Μία Σκέψη».
● Τους τελευταίους μήνες η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ αποκάλυψε μία βαθύτατη αλλά ανομολόγητη πολλαπλή κρίση και ταχύτατα επεκτεινόμενη στεγαστική, πιστωτική και χρηματο-οικονομική κρίση.
● Αυτή η κρίση, σε συνδυασμό με τον καταποντισμό του Δολαρίου, με την καθίζηση των Χρηματιστηρίων, με την ξέφρενη κούρσα των τιμών του Πετρελαίου και άλλων πρώτων υλών, με την καταστροφή του περιβάλλοντος και τις κλιματικές αλλαγές, με την αλματική άνοδο των αγροτικών προϊόντων και των βασικών ειδών διατροφής, σηματοδοτεί τον φαύλο κύκλο της χειρότερης κρίσης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέρα με τη μέρα πολλοί Οικονομολόγοι,Πολιτικοί και εκπρόσωποι Διεθνών Οργανισμών αξιολογούν την κρίση,άλλοι ως παγιωμένη και παρατεταμένη,άλλοι ως δομική κοινωνικο-οικονομική κρίση και προαναγγέλλουν ως αναπόφευκτο ένα «Κραχ» αντίστοιχο,ίσως και μεγαλύτερο,από εκείνο του 1929.
2. Μέσα σε αυτή τη δίνη η μία «Φούσκα» σκάει μετά την άλλη «Φούσκα» αφήνοντας πίσω τους τα ερείπια μιας εικονικής Οικονομίας και μιας Ανάπτυξης με πρωτόγνωρες και προκλητικές κοινωνικές ανισότητες,αφήνοντας πίσω τους όλα τα υλικά των οικονομικών συνταγών γνωστών ως «Ρηγκανόμικς» και των «Κλιντονόμικς». Τα θύματά τους, μία συντριπτική αλλά ανασφαλής και φοβισμένη κοινωνική πλειοψηφία, αναμένουν ως «από μηχανής Θεό» μία άλλη συνταγή, ίσως τα «Ομπαμανόμικς», ως ένα ΝΕW DΕΑL (ανάλογο με εκείνο της 10ετίας του ΄30) για την παραπαίουσα Αμερική του 21ου αιώνα.
● Μέρα με τη μέρα η Αυτοκρατορία των ΗΠΑ, αν και θα διατηρεί την τεχνολογική και τη στρατιωτική υπεροχή της, θα αναδεικνύεται ως ο αδύναμος κρίκος του Παγκοσμιοποιημένου συστήματος και ο «Μεγάλος Ασθενής» της Νέας Τάξης Πραγμάτων, που μεταδίδει τον «ιό» του από χώρα σε χώρα, από κοινωνία σε κοινωνία.
3. Με δεδομένη την ύφεση και την πολύμορφη κοινωνικο-οικονομική κρίση του ύστερου και παγκοσμιοποιημένου Καπιταλισμού,με δεδομένο το επίκεντρό της στις ΗΠΑ,με δεδομένη τη ραγδαία επιδημική εξάπλωσή της παντού,οι ανάγκες και οι αγωνίες των πολιτών σε κάθε χώρα γίνονται φόβοι.Οι φόβοι πυροδοτούν συγκρούσεις,ανασφάλεια και πανικό.Ο πανικός εγκυμονεί απειλές για χρεοκοπία,αποσταθεροποίηση και κατάρρευση.
● Η είδηση ότι 30 εκατομμύρια Αμερικανοί Πολίτες θα μπουν στην ουρά για να αποκτήσουν «Κουπόνια Σίτισης» για αγορά ειδών διατροφής είναι μία τρομακτική είδηση με τεράστιες αρνητικές συνέπειες. Η εικόνα εκατοντάδων εκατομμυρίων πεινασμένων ανθρώπων σε 36 χώρες στον Τρίτο Κόσμο, θυμάτων μιας προαναγγελθείσας επισιτιστικής κρίσης, προκαλεί ένα αξεπέραστο σοκ για τα «εφιαλτικά επιτεύγματα» του σύγχρονου κόσμου. Αυτά τα δύο ενδεικτικά παραδείγματα μαζί με τον παράλογο και παράνομο πόλεμο στο Ιράκ αποτελούν αλληλένδετες όψεις των τραγικών αδιεξόδων και της βαρβαρότητας του ίδιου συστήματος.
4. Οι μέχρι πρότινος ιδιοτελείς αλαζόνες Αρχιερείς,Ιερείς,Ιεροκήρυκες και οι αφελείς πιστοί του Νεοφιλελευθερισμού της Δεξιάς και του Σοσιαλ-Φιλελευθερισμού της «συνθηκολογημένης» Σοσιαλδημοκρατίας,που πίστεψαν και θεοποίησαν την ελεύθερη,ανταγωνιστική και αυτορρυθμιζόμενη Αγορά έχουν μείνει ενεοί και μετέωροι.Τώρα ανακαλύπτουν ότι το λεγόμενο «αόρατο χέρι της Αγοράς» ήταν μία αυταπάτη για τους ίδιους και ταυτοχρόνως μία μεγάλη απάτη για τους άλλους.
● Όλοι πια ανακαλύπτουν, έστω και καθυστερημένα, τη σοφία και την οξυδέρκεια τουΜαρξ,του Κέινς,του Γκαλμπρέιθ και άλλων επιφανών Οικονομολόγων, αλλά και το όραμα, το σχέδιο και το πρόγραμμα μεγάλων Πολιτικών Ηγετών του 20ού αιώνα. Με την ολική επαναφορά τους στο προσκήνιο παίρνουν, μέσα από τη δικαίωση των απόψεων, των θέσεων και των επιλογών τους, μία μορφή εκδίκησης από το κατεστημένο και για 30 χρόνια κυρίαρχο, σε πολλές εκδοχές, ρεύμα του Νεοφιλελευθερισμού.
● Τώρα έντρομοι και γονυπετείς προσκυνούν το Κράτος και ζητούν την εγγύησή του και την παρέμβασή του για να σωθούν οι Αγορές, όμως πιστοί πάντα στο δόγμα της ιδιοτέλειας και των συμφερόντων τους «να ιδιωτικοποιούν τα κέρδη και να κοινωνικοποιούν τις ζημιές». Αξίζει να σημειωθεί ότι για πολλά χρόνια είχαν αρνηθεί με τυφλό φανατισμό στο όνομα της ελευθερίας των Αγορών κάθε όρο, κάθε προϋπόθεση και κάθε φόρο, κάθε διαφάνεια, κάθε ρυθμιστικό κανόνα και κάθε θεσμικό δημόσιο έλεγχο στην πολύπλοκη ροή και την κερδοσκοπική ασυδοσία των δομημένων ομολόγων, των ιδιωτικών και των κρατικών επενδυτικών κεφαλαίων με συναλλαγές τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
5. Οι κάθε λογής θιασώτες του Νεοφιλελευθερισμού τώρα ηττημένοι,παραδομένοι και με τα χέρια ψηλά παραδέχονται πια ότι η μοναδική ελπίδα σωτηρίας των Οικονομιών και των Κοινωνιών ταυτίζεται με την κίνηση του Εκκρεμούς της Ιστορίας:
● Από την πάλαι ποτέ θεοποιημένη και σήμερα απαξιωμένη, αδιαφανή, λεηλατημένη και ρημαγμένη Αγορά, στην αναγκαιότητα και τη χρησιμότητα του εγγυητικού, διαφανούς, παρεμβατικού και λυτρωτικού Κράτους.
● Από την ασυδοσία και την κερδοσκοπία της άκρατης Αγοράς, στο επιθυμητό σύγχρονο Κοινωνικό Κράτος, στο δημοκρατικό, καινοτομικό και παραγωγικό «Κράτος- Στρατηγείο» για τη διασφάλιση της ανάπτυξης και της συνοχής με ρήτρα αναδιανομής των εισοδημάτων, με ρήτρα ανακατανομής των πόρων για την παιδεία, τον πολιτισμό, το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής, με ρήτρα προστασίας τόσο των δημοσίων αγαθών όσο και των ελευθεριών, των δικαιωμάτων, των ίσων ευκαιριών και των δυνατοτήτων των Πολιτών.
● Από την εικονική, «άναρχη» και «άυλη» Οικονομία, στην πραγματική και παραγωγική Οικονομία, με θέσεις απασχόλησης, με τεχνολογικές καινοτομίες, με κανόνες διαφάνειας, με αποτελεσματικούς Ελεγκτικούς Θεσμούς.
● Από την απατηλή Ανάπτυξη των εκρηκτικών κοινωνικών και περιφερειακών ανισοτήτων, από το συσσωρευμένο αμύθητο πλούτο και την απόλυτη εξουσία μιας πλανητικής ολιγαρχίας και από τη «συσσωρευμένη» φτώχεια, εκμετάλλευση και καταπίεση της συντριπτικής πλειοψηφίας σε έναν κόσμο δίκαιο και τεχνολογικά αναπτυγμένο, σε Κοινωνίες συνοχής, δικαιοσύνης, αλληλεγγύης και ανθρωπιάς, σε Κοινωνίες ανοιχτές, πολυπολιτισμικές, δημοκρατικές και ελεύθερες.
6. Όσοι πίστεψαν ιδεολογικά και όσοι επένδυσαν πολιτικά «στο Τέλος της Ιστορίας», «στο Τέλος των Ιδεολογιών», «στο Τέλος των Κοινωνικών αντιθέσεων,αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων», «στον άκρατο Αντικρατισμό» και «στο Τέλος της Πολιτικής» προς μεγάλη τους έκπληξη και απογοήτευση θα νιώθουν μέσα σε καταθλιπτική μοναξιά μεταμοντέρνοι ναυαγοί και ανιστόρητοι θεατές των εξελίξεων.
● Σε όλες τις χώρες και σε όλες τις κοινωνίες σε Δύση και Ανατολή, σε Βορρά και Νότο, σε Μητροπολιτικά Κέντρα και Περιφέρειες (με όλες τις ιδιαιτερότητες και τις διαβαθμίσεις τους), υπάρχει και αρχίζει να διογκώνεται ένα οριοθετημένο πολύμορφο ρεύμα πολιτικής αμφισβήτησης, μία «εκρηκτική ύλη» με κοινωνικούς, πολιτισμικούς, γενεαλογικούς (ηλικιακούς) προσδιορισμούς. Έχουν διαμορφωθεί πρωτόγνωρες συνθήκες, που μπορούν να τροφοδοτήσουν, συνολικά και σε κάθε χώρα χωριστά, Κινήματα συστημικής αμφισβήτησης της «κατεστημένης Νέας Τάξης Πραγμάτων», Κινήματα αλλαγής και ανατροπής των μύθων και των δογμάτων του Νεοφιλελευθερισμού με τη χωρίς όρους και όρια ασύδοτη Αγορά.
7. Μέσα σε κάθε κοινωνία υπάρχουν πολλά ηφαίστεια με κοινωνική λάβα και πολιτική ενέργεια,που μετά από μια περίοδο ύφεσης και «ύπνωσης» έχουν ενεργοποιηθεί και είναι θέμα χρόνου πότε,πού και πώς θα εκραγούν.
● Σε κάθε περίπτωση το εκκρεμές της Ιστορίας θα συνεχίσει να κινείται προς τη μια ή την άλλη κατεύθυνση σε συνάρτηση με τη συμμετοχή και τους αγώνες των Πολιτών και τα προτάγματά τους. Έχει σημασία προς τα πού κινείται το εκκρεμές, από ποιες Πολιτικές Δυνάμεις, για ποιες Κοινωνικές Δυνάμεις, με ποια προτάγματα, με ποιες ιδέες, αρχές και αξίες, με ποιους στόχους και σκοπούς.
8. Το Ρεύμα της κοινωνικής αντίδρασης και της πολιτικής συντήρησης αναζητά την υπέρβαση της κρίσης «από τα Πάνω,από τα Δεξιά και προς τα Δεξιά».
● Αυτό το Ρεύμα της Νεο-Δεξιάς στις πολλαπλές εκδοχές της θα αγωνίζεται να βρει απαντήσεις και να δώσει λύσεις για τα κεκτημένα και τα προνόμια μιας ολιγαρχίας. Θα προσπαθεί να συνδυάσει τη «δημιουργική καταστροφή» του καπιταλισμού με τη μετάλλαξή του σε «ολοκληρωτικό καπιταλισμό». Η μετάλλαξη αυτή θα συνδεθεί άρρηκτα με μια διαρκή συρρίκνωση της Δημοκρατίας, των Δικαιωμάτων και των Ελευθεριών, μέσα από ένα τεράστιο κόστος για τους ανθρώπους της εργασίας, για το περιβάλλον και την οικολογική ισορροπία, μέσα από ένα τεράστιο κόστος για τις χώρες και τους λαούς της Περιφέρειας.
9. Το Ρεύμα,της Κοινωνικής Προόδου και της Πολιτικής Αλλαγής αναζητά την υπέρβαση της κρίσης «από τα Κάτω,από τα Αριστερά και προς τα Αριστερά».
● Αυτό το Ρεύμα μιας Προοδευτικής, ριζοσπαστικής και πλειοψηφικής Κεντρο-Αριστεράς μαζί με το Ρεύμα της Δημοκρατικής Σοσιαλιστικής Αριστεράς οφείλει να αμφισβητεί τον «ΚαπιταλισμόΚαζίνο» με τις χίμαιρες και τη λαίλαπά του. Οφείλει να αρνηθεί τους μονόδρομους του Νεοφιλελευθερισμού με τα αδιέξοδα, τις αδικίες και τον αυταρχισμό, τη διάλυση του Κοινωνικού Κράτους και τις κοινωνικές ανισότητες. Οφείλει να προτείνει αξιόπιστες λύσεις με Δημοκρατικά και Σοσιαλιστικά Προτάγματα σηματοδοτημένα με τις αρχές της Ελευθερίας, της Ισότητας, της Δικαιοσύνης και της Αλληλεγγύης, με τις αξίες του Ουμανισμού και της Ειρήνης. Οφείλει να προτείνει σύγχρονες λύσεις με Δημοκρατικά και Σοσιαλιστικά Προτάγματα, με όρους ριζικών κοινωνικών αλλαγών και ουσιαστικών μεταρρυθμίσεων, με όρους οικολογικής εγρήγορσης και δράσης, με όρους Ειρήνης και Βιώσιμης ανάπτυξης, με όρους κοινωνικής χειραφέτησης και απελευθέρωσης.
10. Μπροστά σε αυτές τις διαφαινόμενες συγκλονιστικές εξελίξεις και τους «παγκοσμιοποιημένους» τεκτονικούς σεισμούς στην οικονομία και στην κοινωνία,σε όλες τις χώρες εκδηλώνεται εμφανώς μία αφύπνιση,ένας αναστοχασμός,ένας επαναπροσδιορισμός στη στρατηγική και στο πρόγραμμα των πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων.
● Μόνο στην Ελλάδαπαρατηρούμε μία αφασική μακαριότητα, μία παράδοξη εμμονή στα κελεύσματα του Νεοφιλελευθερισμού και της άκρατης Αγοράς, μία δογματική προσήλωση της ηγεσίας της Ν.Δ. στην ξεπερασμένη μόδα των αποτυχημένων συνταγών του «Βαλκανο-Θατσερισμού» της εποχής του Μητσοτάκη με στόχο το ξεπούλημα των Δημοσίων Επιχειρήσεων σε στρατηγικούς τομείς και κρίσιμες υποδομές.
● Μόνο στην Ελλάδα διαπιστώνουμε μία πεισματική άρνηση στην αναζήτηση και τη σύνθεση μιας πλουραλιστικής και ριζοσπαστικής Κεντρο-Αριστεράς,μιας πολυφωνικής,Δημοκρατικής και Σοσιαλιστικής Αριστεράς ως ελπιδοφόρα στρατηγική και νικηφόρα Λύση. Μια αξιόπιστη Λύση, για να εκφράσει με συνεκτικό πρόγραμμα και συγκλίσεις τη φωνή της Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης, για να αθροίσει και να πολλαπλασιάσει με όρους κοινωνικών Κινημάτων και ενεργού δράσης των Πολιτών τη δύναμη μιας υπαρκτής και μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Μια εναλλακτική Λύση με διακριτές οριοθετήσεις προγραμματικών στόχων και δεσμεύσεων για να σημάνει το τέλος της Νεοφιλελεύθερης και Νεοσυντηρητικής Δεξιάς «Διακυβέρνησης» και για να ανοίξουν άλλοι ορίζοντες για τη χώρα μας και άλλες προοπτικές για την κοινωνία μας.
● Οι προτάσεις του ΠΑΣΟΚ είναι ζωτική ανάγκη να παραμείνουν επίκαιρες και ανοιχτές σε γόνιμο διάλογο, με σαφείς στόχους και με δυναμική προοπτική. Γιατί κανένας δεν μπορεί χωρίς κόστος να αρνείται για πάντα το διάλογο, την κοινή δράση και τη μακρόπνοη συνεργασία.
http://www.tanea.gr//Article.aspx?d=20080419&nid=8248123&sn=&spid=876

H ανάλυση είναι πάρα πολύ καλή, ενός ενεργού πολιτικού οικονομολόγου.
Όμως, ο Κώστας Λαλιώτης είναι πολιτικός...
Κι από τους πολιτικούς περιμένουμε (πολιτικές) λύσεις, δράσεις κι δρόμους...
Δεν ξέρω αν μπορούμε να βρούμε τέτοια πια...