H κρίση στα τρόφιμα και ο δομικός πληθωρισμός

«Θυμάμαι τον τρόπο που απάντησε μία πριγκίπισσα, όταν της είπαν ότι οι χωρικοί δεν είχαν να φάνει ψωμί. Είπε, λοιπόν, «ας φάνε παντεσπάνι». Jean-Jacques Rousseau, Εξομολογήσεις» Όταν βλέπω reports που αφορούν την κρίση των τροφίμων, μου θυμίζουν τα παραπάνω αθάνατα λόγια, τα οποία συνήθως αποδίδονται στην Marie Antoinette, αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι όντως τα είπε εκείνη. Το μοντέρνο αντίστοιχο του «ας φάνε παντεσπάνι», είναι το «ο δομικός πληθωρισμός είναι τιθασευμένος».
Δομικός πληθωρισμός είναι εκείνο το μακροοικονομικό στοιχείο από το οποίο «αποκλείονται» στην καταμέτρηση η πορεία της τιμής ενέργειας και τροφίμων – δηλαδή των δύο αγαθών που καταγράφουν ράλι.
Αποτελεί αγαπημένο θέμα μεταξύ αρκετών κεντρικών τραπεζιτών και ακαδημαϊκών και σαφώς ύβρη προς τους καταναλωτές: ας φάνε τα ψυγεία τους. Ο πληθωρισμός σε παγκόσμιο επίπεδο είναι 4,5% και συνεχώς ενισχύεται. Ορισμένοι οικονομολόγοι μας έκαναν να πιστέψουμε πριν από ένα έτος ότι η ενίσχυση του πληθωρισμού θα διακόπτονταν. Όμως συνέχισε να ενισχύεται. Τώρα προβλέπουν ότι η υποχώρηση θα ξεκινήσει το 2009. Δεν θα πρέπει να χάνουμε φαιά ουσία συζητώντας για τους μηχανισμούς που διέπουν την πετρελαϊκή αγορά ή για τους κερδοσκόπους. Ο «πεισματικός» πληθωρισμός δεν δημιουργείται από τους σεΐχηδες του πετρελαίου, από τους παραγωγούς αιθανόλης, αλλά από τις νομισματικές αρχές.
Σύμφωνα με τον Milton Friedman – κάτι το οποίο αποδέχθηκαν ακόμη και αυτοί που δεν συμφωνούσαν μαζί του – «ο πληθωρισμός είναι πάντα και παντού ένα νομισματικό φαινόμενο». Η αύξηση στις τιμές εμπορευμάτων αποτελεί συνέπεια τις στηριζόμενης στον δανεισμό οικονομικής ανάπτυξης, η οποία έπληξε τις φυσικές προμήθειες. Αυτή τη φορά είναι πραγματικά παγκόσμια. Σε πρόσφατη μελέτη τους, η οποία χρησιμοποίησε στοιχεία από τον ΟΟΣΑ, οι οικονομολόγοι Ansgar Belke, Walter Orth και Ralph Setser (“Global Liquidity drives House Prices, www.eurointelligence.com”), υποστηρίζουν ότι έχουν ανακαλύψει μία στατιστική σύνδεση μεταξύ της διεθνούς πιστωτικής αποστράγγισης, της εκρηκτικής πορείας του real estate και του πληθωρισμού.
Δίνουν έμφαση στην διεθνή πλευρά. Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι τόσο οι τιμές ακινήτων όσο και οι τιμές καταναλωτή καθορίζονται από τις παγκόσμιες νομισματικές συνθήκες, αλλά υπό διαφορετικές συνθήκες:
οι τιμές ακινήτων αντιδρούν πρώτες και ακολουθούν οι τιμές καταναλωτή.
Δεν συμφωνούν όλοι.
Υπάρχουν τέσσερα, όχι ιδιαίτερα πειστικά επιχειρήματα.
Πρώτον ο δομικός πληθωρισμός είναι υπό έλεγχο. Και, όμως, πολύ υποστηρίζουν αυτό το επιχείρημα. Υπάρχει μία οικονομική θεωρία που υποστηρίζει ότι ο δομικός πληθωρισμός καθορίζει και τον «γενικό» πληθωρισμό. Δυστυχώς, όμως, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Υψηλότερες τιμές πετρελαίου, καθιστούν ακριβότερο το τελικό προϊόν, οι εργαζόμενοι απαιτούν υψηλότερες αποδοχές καθώς δεν ενδιαφέρονται για τον δομικό πληθωρισμό.
Δεύτερον, οι μετοχικές αγορές δεν «δείχνουν» ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις αύξησης των μακροχρόνιων πληθωριστικών προσδοκιών. Σε αυτές τις ενδείξεις περιλαμβάνεται η «διαφορά» μεταξύ των yields των Treasury inflation-protected securities και τον «κλασσικών» Treasuries. Οι παραπάνω πορεία δεν αποτελεί εχέγγυο για το μέλλον. Η διαφορά στα yields μας λέει περισσότερα για την πορεία της ρευστότητας στις εν λόγω αγορές και πολύ λίγα για τον πληθωρισμό.
Τρίτον, η υποχώρηση της ανάπτυξης στις ΗΠΑ αλλά και διεθνώς θα «ρίξει» τον πληθωρισμό. Μία απογοητευτική διεθνή ύφεση θα μπορούσε να έχει αυτό το αποτέλεσμα. Δεν υπάρχει, όμως, ευτυχώς τέτοια προοπτική. Δεν υπάρχει περίπτωση η Ασία να βιώσει ύφεση, αλλά μία ήπια επιβράδυνση. Επιπρόσθετα η ευρωζώνη πιθανώς να είναι ελαφρώς σε καλύτερη κατάσταση από αυτήν που προβλέπει ο μέσος όρος των αναλυτών. Η ύφεση στις ΗΠΑ θα περιορίσει ελαφρά τον πληθωρισμό στη χώρα, αλλά μόλις ολοκληρωθεί αυτός θα ανακάμψει.
Τέλος, υπάρχει ένα επιχείρημα που ακούω όλο και περισσότερο το τελευταίο διάστημα: «Μα γιατί ασχολείσαι»; Ας ενισχυθεί λίγο ο πληθωρισμός. Θα «λαδώσει» ελαφρά τους τροχούς της ισορροπίας, ιδιαίτερα για τους ιδιοκτήτες κατοικιών. Το παραπάνω επιχείρημα μπορεί να είναι ορθό για όσους έχουν υψηλό επίπεδο στεγαστικών δανείων, αλλά δεν ισχύει για τους φτωχούς.
Σε ορισμένες περιοχές της Ευρώπης, οι άνθρωποι δεν έχουν χρήματα να πληρώσουν για ψωμί και δημητριακά. Από τη στιγμή που οι φτωχοί δαπανούν μεγαλύτερο μερίδιο των εισοδημάτων τους σε αγορά πετρελαίου και τροφίμων σε σύγκριση με τη μεσαία τάξη, η αύξηση στις τιμές τροφίμων τους πλήττει σκληρά.
Υψηλότερος πληθωρισμός σημαίνει μεταφορά πλούτου από τις φτωχές στη μεσαία τάξη. Βέβαια, μπορείς, να υποστηρίξει ότι: αφού δεν μπορείς να αγοράσεις ψωμί, τουλάχιστον άφησέ με να δοκιμάσω το…παντεσπάνι.
Πιστεύω ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζει η παγκόσμια οικονομία δεν είναι η πιστωτική κρίση, αλλά η υπερβολή με την οποία αντιδρούμε σε αυτήν. Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στην Ευρώπη η νομισματική πολιτική δεν συνάδει με την σταθεροποίηση των τιμών. Υποθέτω ότι η πριγκίπισσα του Rousseau, μάλλον θα έβρισκε τον 21ο αιώνα ιδιαίτερα συμπαθητικό.
http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/194/articles/313790/ArticleFTgr.aspx