Οι χώρες της ευρωπαϊκής «περιφέρειας» είναι κεντρικές για την Ευρωζώνη

The Economist

Λέγεται πως οι «περιφερειακές» οικονομίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετωπίζουν όλες πρόβλημα. Πως οι οικονομίες του ευρωπαϊκού «πυρήνα» πρέπει ν’ αποφασίσουν πώς θα βοηθήσουν όσες παραπαίουν στο χείλος της πτώχευσης και του χάρτη, χωρίς να παραβιάσουν τη δημοσιονομική πειθαρχία που απαιτείται για να λειτουργήσει το ευρώ. Την περασμένη εβδομάδα, η Γερμανία βρέθηκε απέναντι στις κυβερνήσεις που πιστεύουν στη χάραξη ενός αξιόπιστου σχεδίου για τα υπερχρεωμένα μέλη – Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία και Ιταλία.

Με βάση τις συζητήσεις στην Ε.Ε., ένας έξωθεν παρατηρητής ίσως συμπέραινε πως η οικονομική ισχύς –και η βαθμολογία– μιας χώρας εξαρτώνται από την απόσταση που τη χωρίζει από τις Βρυξέλλες και τη Φρανκφούρτη. Λάθος. Η Φινλανδία είναι χώρα της Ευρωζώνης αρκετά μακριά από τις παραπάνω πόλεις, όμως μπορεί να διαθέτει 10ετή κρατικά ομόλογα πιο φθηνά από χώρες του «πυρήνα» όπως η Γαλλία και το Βέλγιο.

Στην πράξη, περιφερειακή Ευρώπη σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό. Αρχικά σήμαινε τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου με ανησυχητικά δημόσια οικονομικά και την Ιρλανδία, που επίσης βρίσκεται στην άκρη του χάρτη. Πρόσφατα, η Ιρλανδία έγινε ευνοούμενη χώρα, την οποία εξαίρουν άπαντες χάρη στον στωικό εναγκαλισμό της λιτότητας μετά το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων. Κάπως έτσι, η λέξη «περιφερειακός» έφθασε να σημαίνει «νότιος».

Το χάσμα Βορρά - Νότου δεν είναι κάτι καινούργιο στην Ε.Ε. Οταν σχεδιαζόταν το ευρώ, τη δεκαετία του ’90, πολλοί Γερμανοί πολιτικοί ζητούσαν μια νομισματική ζώνη που να περιλαμβάνει μόνο τη Γερμανία, τις χώρες του Benelux (Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο) και τη Γαλλία. Η τελευταία ζητούσε κάτι ευρύτερο, με τον φόβο ότι οι νότιες χώρες εκτός ζώνης θα υποτιμούσαν τα νομίσματά τους, όπως έκαναν οι Ιταλία και Ισπανία το 1992 - 93, καθιστώντας τις γαλλικές εξαγωγές λιγότερο ανταγωνιστικές. Οι Γερμανοί υποπτεύονταν ότι το Παρίσι είχε απώτερο στόχο: μια νομισματική ένωση ενδεχομένως πιο ανεκτική στη δημοσιονομική χαλαρότητα και πιο ανάμεικτη πολιτικά.

Η αλήθεια είναι ότι ο ευρωπαϊκός Νότος δεν είναι κάτι το συμπαγές. Ας πάρουμε την Πορτογαλία. Η χώρα έχει υψηλό δημοσιονομικό έλλειμμα και βαθιά διαρθρωτικά προβλήματα (περισσότεροι από το 50% των ενηλίκων Πορτογάλων εγκατέλειψαν το σχολείο με το πέρας της υποχρεωτικής εκπαίδευσης). Η Πορτογαλία υπέστη σοκ όταν οι πρώην κομμουνιστικές χώρες έγιναν μέλη της Ε.Ε. και προσείλκυσαν πολυεθνικές εταιρείες που αναζητούσαν φθηνά εργατικά χέρια. Για να το αποτρέψει, η χώρα έκανε περισσότερα από τις Ελλάδα και Ισπανία για να συρρικνώσει τον δημόσιο τομέα της, αλλά και από την Ιταλία για να μεταρρυθμίσει το συνταξιοδοτικό σύστημα. Πρόσφατα, πάγωσε τις δαπάνες πρόνοιας ώς το 2013.

Σήμερα, το χάσμα Βορρά - Νότου έχει διευρυνθεί. Κατανοούμε γιατί η καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ υιοθέτησε τόσο σκληρή στάση έναντι της Ελλάδας και άφησε να εννοηθεί ότι οι χώρες με τη χειρότερη συμπεριφορά πρέπει να εκδιώκονται από το ευρώ. Οι Γερμανοί ψηφοφόροι αντιδρούν στην προοπτική να πληρώσουν για την Ελλάδα, ενώ και το Σύνταγμά τους προβάλλει νομικά εμπόδια σε ό,τι μπορεί να απειλήσει τη σταθερότητα του ευρώ.

Στην πολιτική, τα επιχειρήματα έχουν ιδιαίτερη ισχύ όταν έρχονται εύκολα στα χείλη και αντικατοπτρίζουν μακρόχρονες προκαταλήψεις. Η γερμανική αντίδραση διαμορφώθηκε από το γεγονός ότι κάποιοι Ελληνες συνταξιοδοτούνται 10 χρόνια νωρίτερα από τους Γερμανούς, καθώς και από τη στατιστική απάτη προηγούμενων ελληνικών κυβερνήσεων. Από αυτό το σημείο, εύκολα φθάνει κανείς στα πρωτοσέλιδα που αποκαλούν τους Ελληνες «απατεώνες της Ευρωζώνης», και στις αντίστοιχες ελληνικές αντιδράσεις. Για τους Βόρειους, η μόνιμη απασχόληση των Νοτίων συνιστά προνόμιο. Για τους Νοτίους, οι δημόσιοι υπάλληλοι μοιάζουν περισσότερο με θύματα, των οποίων οι χαμηλοί μισθοί δεν αποζημιώνουν για προηγούμενα δεινά (το πορτογαλικό Δημόσιο διογκώθηκε εν μέρει για να απορροφήσει 800.000 πολίτες που κατέφθασαν το 1974, με την κατάρρευση της αυτοκρατορίας). Η Ευρώπη θα χρειαστεί μεγαλύτερη κατανόηση για να διατηρηθεί στη ζωή το ευρώ. Και δεν μπορεί να αντιμετωπίζει καμιά οικονομία, ούτε βόρεια ούτε νότια, ως «περιφερειακή».

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_31/03/2010_395977