Η ελληνική κρίση οφείλεται στην πολυετή κακοδιαχείριση των οικονομικών της χώρας, στην έλλειψη διαφάνειας και στο τεράστιο δημόσιο χρέος, σε μια εποχή που κυριαρχούν τα ασφάλιστρα κινδύνου. Ο τρόπος που θα επιλυθεί η κρίση όμως (καθώς και άλλες παρόμοιες που απειλούν την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία, την Ιρλανδία και την Ισλανδία) θα επηρεάσει σημαντικά το μέλλον της Ευρώπης, αλλά και τη γεωπολιτική των ευρωατλαντικών σχέσεων. Αυτή η γεωπολιτική διάσταση θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη από τους πολιτικούς ηγέτες της ηπείρου, των οποίων οι κινήσεις οφείλουν να βασιστούν στα κοινά στρατηγικά τους συμφέροντα.
Κατ’ αρχάς, το ελληνικό οικονομικό πρόβλημα αναχρηματοδότησης του χρέους δεν πρόκειται να λυθεί γρήγορα. Η κυβέρνηση της Αθήνας εφαρμόζει ένα φιλόδοξο σχέδιο λιτότητας, το οποίο ενδεχομένως να έχει αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα σε μια κοινωνία με διογκωμένο δημόσιο τομέα και υπαλλήλους που έχουν συνηθίσει σε προνόμια. Επιπλέον, η Ελλάδα, όπως και οι άλλες χώρες του Εευρωπαϊκού Νότου, είναι λογικό να μπουν στον πειρασμό να αποφύγουν τα πλέον επώδυνα από τα μέτρα που οι ειδικοί θεωρούν απαραίτητα για την επιτυχία των προγραμμάτων σταθεροποίησης. Ορισμένες περικοπές θα παραπεμφθούν στις ελληνικές καλένδες, με την ελπίδα ότι ο κύκλος της ύφεσης θα κλείσει σύντομα.
Ενα δεύτερο στοιχείο που οφείλουμε να έχουμε κατά νου είναι ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται σήμερα ενδεχομένως να οδηγήσει σε μία Ευρώπη δύο ταχυτήτων, στην οποία τα κράτη–μέλη του Νότου, που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, θα αφεθούν στη μοίρα τους. Κάτι ανάλογο συνέβη και στις ΗΠΑ, όπου η Καλιφόρνια αντιμετωπίζεται ούτε λίγο ούτε πολύ ως «αποτυχημένη πολιτεία», ενώ ούτε και η Νέα Υόρκη βρίσκεται σε πολύ καλύτερη μοίρα. Αν συμβεί αυτό, οι βορειοευρωπαϊκές χώρες θα αποφύγουν τη διάσωση εταίρων τους, οι οποίοι μόνοι τους έσκαψαν το λάκκο τους. Σε ό, τι αφορά τα κράτη του Νότου, είναι σαφές ότι λόγω του μεγέθους τους και της περιφερειακής θέσης που κατέχουν στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα, δεν θα καταφέρουν να επιβιώσουν οικονομικά χωρίς τη στήριξη των Βορειοευρωπαίων. Στο παρελθόν, η στήριξη αυτή είχε εκφραστεί μέσω των Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης, τα οποία συνέβαλαν στην ευρωπαϊκή σύγκλιση. Αραγε, θα δούμε να ακυρώνεται όλη αυτή η προσπάθεια, μετά από τόσες δεκαετίες;
Ο τρίτος παράγοντας που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι η αποδυνάμωση του ευρωπαϊκού Νότου θα έχει άμεσες συνέπειες στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Είτε πρόκειται για θέματα ενέργειας είτε για το μεταναστευτικό, είναι σαφές πλέον πως ο Νότος είναι η πρώτη γραμμή της E.E. Η συμφωνία του Σένγκεν μετέθεσε άλλωστε το βάρος της φύλαξης των ευρωπαϊκών συνόρων στον Νότο. Υπό αυτήν την έννοια, οι σχέσεις Βορρά - Νότου θα είναι τόσο σημαντικές για την ασφάλεια και την ευημερία του συνόλου της ηπείρου, όσο ήταν οι σχέσεις μεταξύ Ανατολής και Δύσης μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μια αδύναμη νότια Ευρώπη θα είναι, με άλλα λόγια, ένας αναξιόπιστος εταίρος, τόσο στο πλαίσιο της E.E. όσο και του ΝΑΤΟ. Αν η Ελλάδα τώρα απομονωθεί από τους Eυρωπαίους εταίρους της, θα κινδυνεύσει και η ηρεμία που επικρατεί αυτήν τη στιγμή στο Αιγαίο. Η σταθερότητα στις σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, όμως, είναι επωφελής και για την Αμερική.
Με άλλα λόγια, οι πολιτικές ηγεσίες και στις δύο όχθες του Ατλαντικού έχουν καθήκον να υπερβούν το παραδοσιακό χάσμα μεταξύ Βορρά και Νότου και να αντιληφθούν ότι η νότια Ευρώπη είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής και μεσογειακής ασφάλειας.
* Ερευνητής Α΄ στο αμερικανικό ινστιτούτο «German Marshall Fund».
No comments:
Post a Comment