Πρόσφατα γεγονότα απέδειξαν ότι τόσο το πολιτικό και το επιχειρηματικό όσο και το ακαδημαϊκό κατεστημένο στις ΗΠΑ έκριναν λάθος την Κίνα. Οι διαφωνίες με την Κίνα έχουν πολλαπλασιαστεί. Ας δούμε το υποτιμημένο κινεζικό νόμισμα, το ρενμίμπι, και την επίδρασή του στις εμπορικές συναλλαγές. Ας δούμε επίσης την απόφαση της Google να εγκαταλείψει την Κίνα αντί να συνεχίσει να λειτουργεί εκεί υπό καθεστώς λογοκρισίας.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα βλέπουν τον κόσμο διαφορετικά. Το μάθημα που πήραν οι Αμερικανοί από τη Μεγάλη Υφεση και από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ότι η απομόνωση από τη διεθνή κοινότητα είναι αυτοκαταστροφική. Τη δοκίμασαν άλλωστε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και είδαν ότι οδηγεί σε αποτυχία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν ανάγκη τις διεθνείς σχέσεις και συναλλαγές για να προστατεύσουν την οικονομία και την εθνική ασφάλειά τους. Από τις ιδέες αυτές οι Αμερικανοί νιώθουν να νομιμοποιούνται όταν μετέχουν σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στο εξωτερικό και όταν προωθούν την ιδέα της ελεύθερης παγκόσμιας οικονομίας. Αυτό που επιθυμούν είναι η σταθερότητα και όχι η ανάπτυξη μιας αυτοκρατορίας.
Η Κίνα επιζητεί επίσης τη σταθερότητα. Ωστόσο, η ιστορία και η οπτική γωνία της διαφέρουν από τις αμερικανικές, όπως δείχνει και ο συγγραφέας Martin Jacques στο βιβλίο του που τιτλοφορείται «When China Rules the World». Αυτό καταδεικνύει τα βαθιά σημάδια που έχει αφήσει η ιστορική εμπειρία της Κίνας, όπως τον φόβο της έλλειψης τάξης και τις μνήμες εκμετάλλευσης από τους ξένους.
Από το 1978, τα μεγέθη της κινεζικής οικονομίας έχουν σχεδόν δεκαπλασιαστεί. Στις Ηνωμένες Πολιτείες επικρατούσε η άποψη ότι όσο περισσότερο θα ευημερούσε η Κίνα τόσο τα συμφέροντα και οι αξίες της θα συνέκλιναν με τα αμερικανικά. Η Κίνα θα εξαρτάτο ολοένα και περισσότερο από την ευημερία της παγκόσμιας οικονομίας. Η πιο ελεύθερη εγχώρια αγορά θα χαλάρωνε τα ηνία στα χέρια του κομμουνιστικού κόμματος.
Τα πράγματα δεν ήρθαν έτσι. Η πλουσιότερη σήμερα Κίνα έγινε πιο απαιτητική. Το κύρος των ΗΠΑ ετρώθη στο μεταξύ περαιτέρω και από τη χρηματοπιστωτική κρίση, που ξεκίνησε από εκεί. Ομως η ένταση έχει πιο βαθιές ρίζες, καθώς η Κίνα δεν αποδέχεται την παγκόσμια τάξη η οποία προέκυψε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο στηριζόμενη στην ιδέα της κοινής ευθύνης των μεγάλων δυνάμεων -πρωτοστατούντων των ΗΠΑ- για τη διαφύλαξη της οικονομικής σταθερότητας και της ειρήνης παγκοσμίως.
Οι πολιτικές της Κίνας δείχνουν ότι το Πεκίνο βάζει τη χώρα πάνω απ’ όλα. Αντίθετα δε με την αμερικανική πολιτική της δεκαετίας του ’30, η «απομόνωση» της Κίνας από τη διεθνή κοινότητα δεν σημαίνει την απομάκρυνση, αλλά τη συμμετοχή της στα διεθνή δρώμενα -με τους δικούς της όρους. Οπως συνέβη το 2001, όταν έγινε μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η Κίνα υποστηρίζει την παγκόσμια τάξη πραγμάτων όταν τη συμφέρει. Σε άλλη περίπτωση, θέτει τους δικούς τους όρους και κανόνες.
Η στάση της Κίνας απειλεί τα γεωπολιτικά και τα οικονομικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Πρόσφατα ο πρόεδρος Ομπάμα έλαβε μια επιστολή από 19 αμερικανικές εμπορικές οργανώσεις, που αναφέρουν ότι νέοι κινεζικοί νόμοι περί «λαμπρών καινοτομιών» απειλούν με αποκλεισμό πληθώρα αμερικανικών εταιρειών και τα προϊόντα τους από την κινεζική αγορά. Σε άλλη περίπτωση, θα πρέπει να αρχίσουν να μοιράζονται την τεχνολογία και τεχνογνωσία τους με κινεζικές εταιρείες του κλάδου τους.
Θα ήταν τραγωδία να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν οι δύο αυτές υπερδυνάμεις η μία την άλλη ως εχθρό. Ομως, εκεί μοιάζουν να οδεύουν. Η μακραίωνη ιστορία των Κινέζων και το γεγονός ότι η χώρα τους είναι η πολυπληθέστερη στον κόσμο τούς κάνουν να αισθάνονται ανώτεροι. Το αυτό συμβαίνει και με τους Αμερικανούς, που θεωρούν ότι οι αξίες τους και η δημοκρατική παράδοσή τους αντικατοπτρίζουν τις ελπίδες όλων των λαών του κόσμου. Ολα δείχνουν ότι είναι αναπόφευκτες οι διαφωνίες και οι αντιπαραθέσεις Κινέζων και Αμερικανών στο μέλλον.
No comments:
Post a Comment