Η ώρα των μεγάλων επενδύσεων

Του Γκικα Χαρδουβελη*

Βρισκόμαστε στην αρχή ενός πολύ μακρινού δρόμου. Τίτλοι ξένων περιοδικών όπως: «Φοβού τους Δαναούς ομόλογα φέροντας» πρέπει να μας προβληματίζουν. Κι όμως, από τις αρχές Μαΐου, όταν η ελληνική κυβέρνηση υπέγραψε το Μνημόνιο Συνεργασίας με την Ε.Ε. και το ΔΝΤ, έχουν περάσει μόνο τέσσερις μήνες. Αυτοί οι μήνες αποτέλεσαν ένα μεγάλο ξεκίνημα. Η κρίση και η απειλή απόσυρσης των δανειακών κεφαλαίων από τους ξένους δανειστές μάς οδήγησαν αναγκαστικά σε μια νέα άνευ προηγουμένου πειθαρχία: Ασφαλιστικό, εργασιακό, δημοσιονομικό, «Καλλικράτης», ενώ έπονται η απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων και άλλες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που ποτέ δεν τολμήθηκαν στη διάρκεια δεκαετιών. Τώρα οι προσδοκίες στρέφονται στην άμεση οργάνωση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού. Η αποτελεσματική ανασυγκρότησή του επείγει για δύο λόγους, που ο καθένας τους είναι μια ξεχωριστή και καίρια πολιτική προτεραιότητα.

Πρώτον, για να καταφέρει να εισπράξει το Δημόσιο έσοδα από εκείνους που ποτέ στο παρελθόν δεν πλήρωσαν φόρους, και να παγιώσει έτσι στον πολίτη την αίσθηση μιας προϊούσας αποκατάστασης της στοιχειώδους φορολογικής δικαιοσύνης.

Και δεύτερον, για να αποδείξει το κράτος πως μπορεί να πατάξει τη διαφθορά σε κεντρικούς μηχανισμούς του και να λειτουργήσει αποτελεσματικά.

Θέλω να πιστεύω ότι ζούμε το νέο μεγάλο ξεκίνημα διαρκείας για τη χώρα μας. Χωρίς ανάπτυξη, ούτε τα έσοδα του κράτους μπορούν εύκολα να αυξηθούν ούτε οι αντοχές του κόσμου αναμένεται να διατηρηθούν στα επίπεδα που είδαμε μέχρι σήμερα. Γι’ αυτό και το ερώτημα που κυριαρχεί ανάμεσα στους ξένους θεσμικούς επενδυτές είναι το πώς θα μπορέσει η Ελλάδα να αντιστρέψει την πορεία καθόδου της οικονομίας της, πώς θα ξεφύγει από την αυτοτροφοδοτούμενη παγίδα της ύφεσης και των μειούμενων προσδοκιών. Το αντίστοιχο μακροπρόθεσμο ερώτημα που κυριαρχεί ανάμεσα σε στελέχη διεθνών οργανισμών και κεντρικών τραπεζών είναι αν θα μπορέσει ποτέ η Ελλάδα να επιτύχει τους ρυθμούς ανάπτυξης του παρελθόντος ώστε σταδιακά να μετριάσει το αβάσταχτο δημοσιονομικό χρέος της, που μέσα σε μια πενταετία μόλις μετά το 2008 θα έχει μεγαλώσει κατά 40%.

Η Ελλάδα μπορεί να τα καταφέρει. Υπάρχει όμως μια απαραίτητη προϋπόθεση: να επιμείνει στον δρόμο των μεταρρυθμίσεων. Να δει τις υποδείξεις του Μνημονίου όχι ως μια δυσάρεστη συνταγή μείωσης του βιοτικού επιπέδου, αλλά ως μια ευκαιρία αναδιοργάνωσης του κράτους σε υγιείς βάσεις. Η έξοδος από την ύφεση πιθανόν να έρθει στο δεύτερο εξάμηνο του 2011, αν οι εξαγωγές ανακάμψουν και οι επενδύσεις σταματήσουν τη συνεχιζόμενη έως τώρα πτωτική τους πορεία. Η μακροχρόνια ανάκαμψη θα έρθει αν η παραγωγικότητα σφυρηλατηθεί σε μια οργανωμένη οικονομία με ισότιμο ανταγωνισμό, αξιοκρατία, διαφάνεια και δικαιοσύνη.

Η πειθαρχία

Η αύξηση των εξαγωγών θα ευνοηθεί από την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη, τη μείωση των πραγματικών μισθών και την υποτίμηση του ευρώ, αλλά απαιτεί και σημαντική στροφή των ελληνικών επιχειρήσεων προς την ποιότητα των παραγόμενων αγαθών και υπηρεσιών. Η αντιστροφή στο επενδυτικό κλίμα είναι πιο δύσκολη. Δεν είναι όμως ακατόρθωτη. Ενα μεγάλο μέρος του ιδιωτικού τομέα είναι υγιές και χωρίς χρέη και ψάχνει επενδυτικές ευκαιρίες. Του λείπει η σιγουριά ότι τα χειρότερα πέρασαν. Αυτή τη σιγουριά πρέπει να εμπνεύσει το κράτος.

Ως γνωστόν, οι επενδύσεις αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος στην προηγούμενη επιτυχημένη πορεία της οικονομίας. Η προσέλκυσή τους πέτυχε χάρη στη μακροοικονομική σταθερότητα και το κλίμα ευφορίας που δημιουργήθηκε μέσα από την προσπάθεια εισόδου μας και τη μετέπειτα συμμετοχή μας στην Ευρωζώνη. Μια ανάλογη πειθαρχία χτίζεται σήμερα σε μικροοικονομικό επίπεδο με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η πειθαρχία θα φέρει τη σιγουριά και την ευφορία. Αν το κράτος πράγματι οργανωθεί, θα αυθαιρετεί λιγότερο, θα μπορεί να μειώσει τη γραφειοκρατία, θα μπορεί να σταθεροποιήσει τους όρους του ανταγωνισμού και του φορολογικού πλαισίου. Ο πολίτης θα το εμπιστεύεται περισσότερο και θα συμμορφώνεται στους νόμους. Ο ξένος επενδυτής θα πάψει να θεωρεί ότι η Ελλάδα είναι ένα κλειστό κύκλωμα εγχωρίων συμφερόντων και συμφωνιών κάτω από το τραπέζι και, έτσι, θα τολμήσει να επενδύσει. Γι’ αυτό και σήμερα, μια-δυο πολύ μεγάλες επενδύσεις από το εξωτερικό θα μετέδιδαν το σήμα ότι οι ξένοι άρχισαν πλέον να μας εμπιστεύονται, ότι το κλίμα στην Ελλάδα αλλάζει.

* Καθηγητής στο Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής Πανεπιστημίου Πειραιώς και οικονομικός σύμβουλος του ομίλου Eurobank.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_12/09/2010_414696