Διαρθρωτικό έλλειμμα και χρέος (κοινωνία του 1/3)

Του Θοδωρη Πελαγιδη*

Παρά τη μεγάλη μείωση των εισαγωγών και την «αντοχή» των εξαγωγών, που έστω και για λίγα ποσοστά αυξάνονται, το μεγάλο έλλειμμα που σχηματίζεται στο λεγόμενο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας δεν μπορεί να κρυφτεί. Αυτό υπολογίζεται ότι για το 2010 θα βρίσκεται μεταξύ 8-9% του ΑΕΠ. Σε περιόδους ισχυρής οικονομικής μεγέθυνσης, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι τουλάχιστον ένα μέρος αυτού του ελλείμματος δημιουργείται από την υπερβάλλουσα οικονομική μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας σε σύγκριση με τους εμπορικούς εταίρους.
Ομως, σε κάθε περίπτωση, η σημερινή εικόνα μάς δείχνει ένα «διαρθρωτικό έλλειμμα», το οποίο είναι ίσως πιο ανησυχητικό από τα γνωστά δημόσια ελλείμματα. Κι αυτό γιατί το εξωτερικό αυτό έλλειμμα «δημιουργεί» την ανάγκη για δανειστικές κεφαλαιακές εισροές.
Στο σημείο αυτό θα μπορούσε κανείς να αντιτείνει ότι οι κεφαλαιακές ροές «θα μπορούσε να είναι αυτόνομες κι όχι δανειακές. Δηλαδή, ξένες επενδύσεις. Ομως ούτε αυτό είναι εφικτό, κι όχι μόνο λόγω ύφεσης. Δεν είναι, για τον ίδιο λόγο που έχουμε και το τόσο μεγάλο έλλειμμα στο ισοζύγιο.
Πιο συγκεκριμένα, στην ελληνική αγορά κυριαρχούν διεθνείς κυρίως μεγάλες εταιρείες και συνήθως συγκροτούν στην ουσία ιδιότυπα μονοπώλια ή δυοπώλια. Ετσι οι τιμές κρατιούνται ψηλά, ενώ η εγχώρια παραγωγή παραμένει περιθωριακή και η απασχόληση περιορισμένη. Παρατηρούμε με έκπληξη αγαθά, κατά τα άλλα «εύκολα» και ώριμα να παραχθούν εγχωρίως στην Ελλάδα. Αλλά και ξένες επενδύσεις είναι δύσκολο να γίνουν σε ένα τέτοιο «κλειστό» περιβάλλον με την τεράστια γραφειοκρατία και τα ελεγχόμενα κανάλια παραγωγής και διανομής! Ποια είναι η επίπτωση της κατάστασης αυτής στα δημοσιονομικά; Οπως προαναφέρθηκε, ο αναπόφευκτος δανεισμός υπονομεύει τη βιωσιμότητα της ελληνικής οικονομίας. Ακόμη και σε φάση ισχυρών αναπτυξιακών ρυθμών, η διείσδυση των εισαγωγών αυξάνεται και δημιουργεί τις συνθήκες μιας οικονομικής επιδείνωσης σε δεύτερη φάση, όπως αυτή που βιώνουμε σήμερα. Προσθέστε τις εγχώριες κλειστότητες και αγκυλώσεις, τη διαφθορά, την ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος και τους αθρόους διορισμούς στο Δημόσιο, και θα έχετε ένα εκρηκτικό μείγμα.
Ομως, πέρα από τις δικές μας ευθύνες, το πάρτι των πολυεθνικών καταλήγει τελικώς σε εξωτερικό δανεισμό με -σήμερα- φοβερά επαχθείς όρους. Τα χρήματα του Μνημονίου, κατά τα άλλα απαραίτητα και οπωσδήποτε η μόνη λύση εδώ που φτάσαμε, «χρηματοδοτούν» ασφαλιστικά ταμεία και ευρωπαϊκές τράπεζες που το παράκαναν αγοράζοντας ελληνικά ομόλογα υψηλών αποδόσεων χωρίς φειδώ και περίσκεψη. Αλήθεια, όλοι αυτοί, δηλαδή οι αγορές, δεν έβλεπαν πριν από 10-12 μήνες πού οδηγείται αυτή η παράλογη κατάσταση;
Τη βδομάδα αυτή ανακοινώθηκε το αναπόφευκτο. Η Ελλάδα, αν και θα πετύχει τους περισσότερους στόχους του Μνημονίου, θα είναι αδύνατον να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις αποπληρωμής με το τέλος του προγράμματος του Μνημονίου. Ετσι η «επιμήκυνση» ως ιδιότυπη αναδιάρθρωση του χρέους θα αποτρέψει τη χρεοκοπία. Δεν είναι μόνο ότι εκτός από το χρέος που έτσι κι αλλιώς πρέπει να ανανεωθεί την περίοδο εκείνη (2013), πρέπει να αρχίσει και η αποπληρωμή των δανεικών του Μνημονίου (110 δισ.). Είναι κυρίως το γεγονός ότι για να μπορέσει να βγει η Ελλάδα στις αγορές, πρέπει να «αποκτήσει» έως τότε ρυθμούς μεγέθυνσης ονομαστικού ΑΕΠ υψηλότερους του ονομαστικού επιτοκίου για δάνεια που πληρώνει. Αυτό είναι φυσικά αδύνατο να γίνει. Κι όχι μόνο λόγω της αναπόφευκτης αφαίρεσης ρευστότητας από την οικονομία που ρίχνει το ΑΕΠ κάτω, δηλαδή αύξηση φόρων και μείωση δαπανών. Το ευρωπαϊκό περιβάλλον είναι και θα είναι στάσιμο προσεχώς, καθώς θα συνεχιστεί η «μετανάστευση» ρυθμών μεγέθυνσης και θέσεων εργασίας στις νέες οικονομικές υπερδυνάμεις, ενώ μόνο από την πρόσφατη ανατίμηση του ευρώ η γερμανική οικονομία αναμένεται να απολέσει 2% ΑΕΠ από τη μείωση των εξαγωγών της.
Σ’ αυτό το κλίμα, ως ανέκδοτο μόνο ακούγεται ότι από τα τέλη του 2011 θα αρχίσει η αποκλιμάκωση της ανεργίας εδώ στην Ελλάδα μαζί με την ταυτόχρονη έξοδό μας από το τούνελ της λιτότητας. Το πιθανότερο είναι, εάν δεν έχουμε προχωρήσει σε μια κάποια εγχώρια παραγωγική αναγέννηση, να έχουμε κι εμείς μια κάποια μορφή «αποπληθωριστικής μεγέθυνσης», όπου με περίπου 1% αύξηση του ΑΕΠ θα έχουμε την ανεργία να αυξάνεται συνεχώς μαζί με μια μικρή παραγωγική βάση που θα έχει επιζήσει μεν, αλλά θα είναι πολύ περιορισμένη για να περιλαμβάνει το σύνολο σχεδόν της ελληνικής οικονομίας. Δηλαδή οικονομία και κοινωνία του… 1/3.
* Καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης Πανεπιστημίου Πειραιώς.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economy_1_26/09/2010_416401

____________________

Έχω καλή γνώμη για τον Πελαγίδη και εάν και αυτός εκφράζεται έτσι...