Τα επόμενα "χτυπήματα" της κρίσης

By Nouriel Roubini
Την περασμένη εβδομάδα παρακολουθήσαμε τον θάνατο του «γκρίζου» τραπεζικού συστήματος το οποίο είχε δημιουργηθεί πριν από δύο δεκαετίες. Λόγω της ενίσχυσης των κανόνων εποπτείας των τραπεζών, οι περισσότερες χρηματοοικονομικές μεσολαβήσεις αναπτύχθηκαν εντός του εν λόγω συστήματος, του οποίου μέλη είναι χρηματιστές, hedge funds, private equity groups, δομημένα επενδυτικά οχήματα, money market funds και μη τραπεζικοί όμιλοι παροχής στεγαστικών δανείων. Όπως ακριβώς οι τράπεζες έτσι και όλοι οι παραπάνω δανείζονται για βραχυχρόνιο διάστημα, διαθέτουν μεγαλύτερη μόχλευση από τις τράπεζες (με εξαίρεση τα money market funds)ενώ δανείζουν ή επενδύουν σε τοποθετήσεις με χαμηλή ρευστότητα και σε βάθος χρόνου. Αντιμετωπίζουν κινδύνους ανάλογους με τις τράπεζες. Αλλά σε αντίθεση με τις τράπεζες, οι οποίες διαθέτουν καταφύγια ενάντια στην κατάρρευση – μέσω ασφάλισης των καταθέσεων και των συστημάτων δανεισμού από τις Κεντρικές Τράπεζες – τα μέλη του «γκρίζου συστήματος» δεν έχουν πρόσβαση σε τέτοιες ασπίδες προστασίας. Τα προβλήματα γι’ αυτούς ξεκίνησαν όταν η υποχώρηση της μόχλευσης, μετά την έκρηξη της φούσκας οδήγησε στο ερωτηματικό και την αβεβαιότητα για το ποιες τράπεζες μπορούσαν να σωθούν. Η πρώτη φάση ήταν η κατάρρευση του συστήματος SIVs, καθώς οι επενδυτές ανακάλυψαν την τοξικότητα των τοποθετήσεών του και την εξαιρετικά βραχυχρόνια δυνατότητα χρηματοδότησής του.
Η δεύτερη φάση ήταν η κατάρρευση κορυφαίων αμερικανικών επενδυτικών ομίλων: η Bear Stearns «ξέμεινε» από μετρητά εντός ολίγων ημερών. Κατόπιν η Fed επέκτεινε το σύστημα «ενέσεων ρευστότητας» προκειμένου να στηρίξει με συστηματικό τρόπο τις επενδυτικές τράπεζες. Ακόμη, όμως, και αυτή η απόφαση δεν απέτρεψε την καταστροφή ενός άλλου επενδυτικού ομίλου: ήταν η σειρά της Lehman Brothers να καταρρεύσει. Η Merrill Lynch θα βίωνε την ίδια μοίρα εάν δεν εξαγοράζονταν. Η πίεση πέρασε στις Morgan Stanley και Goldman Sachs: και οι δύο δέχθηκαν τη συμβουλή να συγχωνευθούν – όπως η Merrill – με κάποια μεγάλη τράπεζα, η οποία έχει την ασφάλεια σταθερών και υψηλών καταθέσεων. Το τρίτο στάδιο ήταν η κατάρρευση άλλων μοχλευμένων ινστιτούτων, τα οποία δεν είχαν ικανοποιητική ρευστότητα λόγω της ανεξέλεγκτης παροχής δανείων: Freddie Mac, Fannie Mae, AIG και περισσότεροι από 300 όμιλοι παροχής στεγαστικών δανείων. Το τέταρτο στάδιο ήταν ο πανικός στις αγορές χρήματος. Τα funds ανταγωνίζονταν με μανία το ένα το άλλο για κάθε είδους πάγια, ενώ έχοντας ως στόχο την όσο το δυνατόν υψηλότερη απόδοση, πραγματοποίησαν τοποθετήσεις σε μη ασφαλής επιλογές. Μόλις οι επιλογές τους «έσκασαν», ο πανικός κατέλαβε τους επενδυτές, οδηγώντας σε άτακτη αποχώρηση από τέτοιου είδους funds. Εάν αυτό συνεχίζονταν θα ήταν καταστροφικό και ως εκ τούτου οι ΗΠΑ αποφάσισαν να «επεκτείνουν» την παροχή βοήθειας και σε αυτά τα funds.
Το επόμενο στάδιο θα είναι η κατάρρευση χιλιάδων, με υψηλή μόχλευση, hedge funds. Μετά από μία μικρή περίοδο lock-up, οι επενδυτές σε τέτοια funds θα θελήσουν να ρευστοποιήσουν τις τοποθετήσεις τους και μάλιστα σε τριμηνιαία βάση. Ως εκ τούτου καταρρεύσεις ανάλογες των τραπεζών είναι πιθανές και για τα hedge funds. Εκατοντάδες μικρότερα και σχετικά νέα funds, τα οποία έχουν αναλάβει εξαιρετικά υψηλό ρίσκο, λόγω υψηλής μόχλευσης, ενώ παράλληλα δεν διαθέτουν καλή διαχείριση, επίσης, θα καταρρεύσουν. Ομαδική αναμόρφωση της βιομηχανίας των hedge funds είναι πιθανή εντός της επόμενης διετίας. Ακόμη και τα private equity, με την εντυπωσιακή τους μόχλευση, δεν είναι άνοσα. Η «φούσκα» των private equity οδήγησε σε μοχλευμένες εξαγορές ύψους 1.000 δισ. δολαρίων, οι οποίες ποτέ δεν έπρεπε να συμβούν. Ακόμη και τα ισχυρότερα εξ αυτών, όπως GMAC και Chrysler, κινδυνεύουν.
Βρισκόμαστε μπροστά σε μία επιταχυνόμενη υποχώρηση του «γκρίζου» τραπεζικού συστήματος, το οποίο αποκαλύπτεται. Εάν η βοήθεια της τελευταίας στιγμής αλλά και η ασφάλιση των καταθέσεων επεκταθεί σε περισσότερα από τα μέλη του εν λόγω συστήματος, τότε και αυτό θα πρέπει να ενταχθεί σε καθεστώς εποπτείας ανάλογο με αυτόν τον τραπεζών. Διαφορετικά έχουμε σύγκρουση συμφερόντων και ηθικές παραβιάσεις. Φυσικά η οξύτατη πιστωτική κρίση συμπαρασύρει και τις παραδοσιακές τράπεζες: εκατοντάδες εξ αυτών δεν διαθέτουν την απαραίτητη ρευστότητα και θα καταρρεύσουν. Η πραγματική οικονομική συνέπεια αυτής της κρίσης θα είναι η είσοδος των ΗΠΑ σε «βαθειά» ύφεση.

Η μόλυνση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, το ισχυρό ευρώ, η υποχώρηση των αμερικανικών εισαγωγών, η «έκρηξη» της αντίστοιχης φούσκας που υπάρχει σε ευρωπαϊκές στεγαστικές αγορές, οι υψηλές τιμές πετρελαίου και η επιθετική ΕΚΤ θα οδηγήσουν σε ύφεση ευρωζώνη, Βρετανία και τις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες. Τα ευρωπαϊκά χρηματοοικονομικά ινστιτούτα βρίσκονται αντιμέτωπα με υψηλές ζημίες, λόγω των τοξικών, αμερικανικών, επενδύσεων που τους πωλήθηκαν. Εξαιτίας της κατακόρυφης αύξησης της μόχλευσης, η οποία ακολούθησε μία εξίσου οξεία ανάληψη ρίσκου, της έλλειψης δολαρίων, της έκρηξης στις τοπικές «φουσκωμένες» στεγαστικές αγορές, της διολίσθησης νοικοκυριών και επιχειρήσεων στην ύφεση, των ζημιών που δεν δημοσιοποιήθηκαν, της έκθεσης σουηδικών, αυστριακών και ιταλικών τραπεζών σε Βαλτική, Ισλανδία και νοτιοανατολική Ευρώπη, οδηγούν σε ανώμαλη προσγείωση. Ως εκ τούτου η χρηματοοικονομική κρίση του αιώνα θα συμπαρασύρει και τις ευρωπαϊκές τράπεζες.
http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/194/articles/371793/ArticleFTgr.aspx