Το ρίσκο του στασιμοπληθωρισμού

Ο Πόλσον με τον Μπερνάνκε «έσωσαν» τις τράπεζες και τις αγορές με το κρατικό πακέτο των 700 δισ. δολ., αλλά τώρα η νέα κερδοσκοπία στο πετρέλαιο επαναφέρει έναν άλλο, εξίσου άγριο, φόβο: το φάντασμα του στασιμοπληθωρισμού στην πραγματική οικονομία.
Ακούγονται συχνά προβλέψεις από τους οικονομολόγους για την επιστροφή του «στασιμοπληθωρισμού» (συνδυασμός στάσιμης ανάπτυξης και αυξανόμενου πληθωρισμού κι ανεργίας), της οικονομικής ασθένειας της δεκαετίας του '70. Αυτοί οι αντίθετοι φόβοι είναι χαρακτηριστικοί του πόσο εύθραυστα είναι τα πράγματα.
Ο πρώην πρόεδρος της Fed, Αλαν Γκρίνσπαν, κέρδισε τον τίτλο του ?μάγου των αγορών? το 1998, όταν κατάφερε να σταματήσει την εξάπλωση της κρίσης από την νοτιοανατολική Aσία. Tο υποπροϊόν αυτής της μαγικής συνταγής (των αρνητικών επιτοκίων) απειλεί τώρα, με την απογείωση της τιμής του πετρελαίου, να βυθίσει ολόκληρη την παγκόσμια οικονομία στο χάος.
Το πιο ορατό σημάδι αυτής της εξέλιξης είναι η αύξηση στη τιμή του πετρελαίου στα 112 δολάρια το βαρέλι, χθες, ύστερα από δίμηνη υποχώρηση από τα υψηλά των 147 δολ. Αυτό σημαίνει ότι ο πληθωρισμός έχει γίνει μια πολύ σοβαρή έγνοια.
Οι χρηματοοικονομικές αγορές φοβούνται ότι ο Μπεν Μπερνάνκε, είτε θα επιτρέψει στο πληθωρισμό να ξεφύγει από τον έλεγχο (μειώνοντας κι άλλο τα επιτόκια, από το 2%) είτε θα παρέμβει σκληρά (ανεβάζοντας το επιτόκιο) πυροδοτώντας όμως έτσι την ύφεση.

Τοξικό σενάριο
Από ό,τι φαίνεται όμως, θα χρειαστούν πολύ περισσότερα από τέτοιες χειρονομίες για να μη βουλιάξει η παγκόσμια οικονομία. Τα τεχνάσματα με τα "φθηνά" επιτόκια που χρησιμοποιούσαν οι διαχειριστές του συστήματος για να αποτρέψουν την ύφεση στα τέλη του 1990 και το 2001, επιστρέφουν τώρα ως εφιάλτες τους.
«Αυτό που ανέτρεψε την αισιοδοξία (τον περασμένο Μάιο μετά τη διάσωση της Bear Stearns) είναι κυρίως το ακριβό πετρέλαιο, που επιτρέφει... Θα έχει δυσμενείς οικονομικές συνέπειες εάν οι τιμές δεν διορθωθούν σύντομα», εξηγεί ο Τζον Όδερς στους Financial Times. «Επαναφέρει στην επιφάνεια την πιθανότητα του «στασιμοπληθωρισμού» (όπως το ’70), με το να επιβραδύνει την οικονομική δραστηριότητα και να ενισχύει τον πληθωρισμό. Επίσης επαναφέρει το ?τοξικό σενάριο?, πως η Fed ενδεχομένως να έκανε λάθος και τα επιτόκια θα αυξηθούν πάλι σύντομα».
Η κερδοσκοπία με τα εμπορεύματα (με αιχμή το πετρέλαιο) δείχνει πόσο τυφλά κινείται το χρηματοοικονομικό σύστημα. Οι κυνηγοί της οικονομίας της φούσκας, στην απληστία τους, νομίζουν ότι αγοράζοντας στις αγορές προθεσμιακά συμβόλαια προϊόντων που «ευθύνονται» για τον τιμάριθμο, αντισταθμίζουν το «πληθωριστικό επενδυτικό ρίσκο».
Για κάθε έναν ξεχωριστά μπορεί να έχει κάποιο αποτέλεσμα (έστω πρόσκαιρο), αλλά όταν το κάνουν όλοι μαζί ρίχνουν λάδι στη φωτιά. Κατασκευάζουν έναν φαύλο κύκλο, που στο τέλος καταλήγει σε αυτογκόλ.
Δυο αλληλένδετες δυνάμεις
Yπάρχουν δυο αλληλένδετες δυνάμεις που τραβάνε τις τιμές του πετρελαίου προς τα πάνω. H πρώτη είναι η απληστία του καρτέλ του πετρελαίου -των διαβόητων παλιών 7 αδελφών, που παρά τις αλλαγές και τις ανακατατάξεις εξακολουθούν να ελέγχουν το μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς του πετρελαίου.
Oι μεγάλες πολυεθνικές του πετρελαίου έχουν κυριολεκτικά θησαυρίσει από την αύξηση των τιμών -και δεν βιάζονται καθόλου να τις προσγειώσουν. Tο αντίθετο ακριβώς κάνουν: κάθε δυσκολία, κάθε καταστροφή, κάθε τραγωδία -από τον πόλεμο στο Iρακ μέχρι το πέρασμα του Tυφώνα από τη Nέα Oρλεάνη- είναι για αυτούς απλά μια ακόμα ευκαιρία να σπρώξουν τις τιμές, και μαζί και τα κέρδη τους και την αξία των μετοχών τους.
H δεύτερη αιτία που σπρώχνει τις τιμές του πετρελαίου προς τα πάνω είναι το άλλο καρτέλ των τυμβωρύχων, οι κερδοσκόποι. Kάθε μέρα διακινούνται στις διεθνείς αγορές ?ενέργειας? εκατομμύρια τόνοι πετρελαίου: μπροστά τους, τα 85 εκατομμύρια βαρέλια που παράγει κάθε μέρα ο πλανήτης μοιάζουν κυριολεκτικά ψίχουλα. Που βρίσκονται αυτά τα εκατομμύρια πρόσθετα βαρέλια;
H απάντηση είναι πολύ απλή: στα χαρτιά! Tο μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς είναι απλά εικονικό. Eδώ δεν αγοράζονται και πουλιούνται βαρέλια με πετρέλαιο αλλά ?συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης? (futures): ο πωλητής δεσμεύεται να παραδώσει στον αγοραστή μετά από 9 μήνες, για παράδειγμα, 100.000 τόνους πετρέλαιο στην τιμή των 100 δολαρίων ανά βαρέλι. O αγοραστής, όμως, δεν αγοράζει πραγματικά το πετρέλαιο: αγοράζει απλά ?το δικαίωμα αγοράς?, για την συγκεκριμένη ποσότητα, στην συμφωνημένη τιμή και στον συμφωνημένο χρόνο.
Συνήθως ο αγοραστής ούτε χρειάζεται το πετρέλαιο, ούτε έχει καν δεξαμενές για να το βάλει. Oύτε ο πωλητής έχει πετρέλαιο για να πουλήσει. O μοντέρνος καπιταλισμός του 21ου αιώνα έχει πια ξεπεράσει αυτούς τους «γελοίους» περιορισμούς του παρελθόντος...
Στοίχημα
Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται παρά για ένα τεράστιο στοίχημα: αν η τιμή του πετρελαίου έχει πέσει κάτω από τα 100 δολάρια το βαρέλι όταν περάσουν οι 9 μήνες και ?ωριμάσει? το συμβόλαιο, ο αγοραστής θα το πετάξει απλά στα σκουπίδια -όπως πετάμε στα σκουπίδια τα δελτία του ΠPO-ΠO που δεν έχουν κερδίσει τίποτα.
Aν είναι ακριβότερο, τότε θα το πουλήσει ξανά πίσω στον πωλητή σε μια τιμή ίση με τη διαφορά ανάμεσα στην τρέχουσα τιμή του πετρελαίου και την συμφωνημένη. Aν η τιμή αυτή είναι μεγαλύτερη από τα λεφτά που έδωσε για το συμβόλαιο βγαίνει κερδισμένος.
Oι ποσότητες του πετρελαίου που ?αγοράζονται? και ?πουλιούνται? στην εικονική αυτή αγορά ξεπερνάει κάθε φαντασία. ?O ημερήσιος όγκος των συναλλαγών στο Χρηματιστήριο Εμπορευμάτων της Nέας Yόρκης, τη μεγαλύτερη αγορά προϊόντων ενέργειας στον κόσμο?, έγραφε στα τέλη του Aυγούστου το Economist, ?έπιασε ρεκόρ στις αρχές του μήνα: με 1,2 εκατομμύρια συμβόλαια. H κυριότερη αιτία ήταν η φρενίτιδα γύρω από τα futures.
Aν υπήρχαν όλοι αυτοί οι τόνοι που ?διακινούνται? κάθε μέρα στη Nέα Yόρκη η ανθρωπότητα δεν επρόκειτο ούτε σε δέκα χιλιάδες χρόνια να κινδυνέψει να ξεμείνει από πετρέλαιο. Tο αποτέλεσμα, όμως, αυτής της ξέφρενης κερδοσκοπίας είναι το φούσκωμα των τιμών, που δεν επηρεάζει μόνο τις εικονικές πωλήσεις αλλά και τις πραγματικές.
http://www.imerisia.gr/article.asp?catid=13903&subid=2&tag=9418&pubid=3243173