Βίοι αντίθετοι Ελλάδας και άλλων χωρών σε κρατικές παρεμβάσεις

Οι κινήσεις της Αμερικής θυμίζουν το ελληνικό δημόσιο μετά το 1983.

Της Ελένης Στεργίου
hstergiou@kathimerini.gr

Από το 1914, όταν έγινε η πρώτη κρατικοποίηση στην Ελλάδα (συμμετοχή του κράτους στο σιδηροδρομικό δίκτυο Αθηνών - Θεσσαλονίκης) έως σήμερα οι κρατικές επεμβάσεις στις ελληνικές επιχειρήσεις είναι ετεροχρονισμένες ή αντίθετες με την τακτική που εφάρμοζαν άλλες καπιταλιστικές ή μη χώρες.

Σχετικά Θέματα Οι κυβερνήσεις προσπαθούν να σώσουν τους ευρωπαϊκούς ομίλους Νέα τάξη πραγμάτων για τους τραπεζικούς κολοσσούς Το χρονικό αποκρατικοποιήσεων από το 1991 Κρατικοποιήσεις και ισοτιμίες

Σήμερα, ενώ στην αμερικανική καπιταλιστική οικονομία αλλά και στην Ευρώπη, εκδηλώνονται κρατικές παρεμβάσεις, που μοιάζουν με εκείνες του κ. Τσάβες, για να σώσουν μεγάλους επιχειρηματικούς οργανισμούς, στη χώρα μας συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό οι ιδιωτικοποιήσεις ή αποκρατικοποιήσεις, οι οποίες άρχισαν μετά το 1993 και κορυφώθηκαν μετά το 1996.

Οι διεθνείς αυτές εξελίξεις σηματοδοτούν προφανώς το τέλος της κυρίαρχης τάσης σε πολλές χώρες της Ευρώπης (Βρετανία κ.λ.π) και στις ΗΠΑ, κυρίως μετά το 1975, για τη δημιουργία μεγάλων και ισχυρότατων, ιδιωτικών κυρίως, ομίλων επιχειρήσεων.

Την ίδια περίοδο, όμως, στη χώρα μας γινόταν το ακριβώς αντίθετο: Στις 5 Δεκεμβρίου 1975 κρατικοποιήθηκε ο μεγάλος ιδιωτικός όμιλος τραπεζών, ασφαλιστικών επιχειρήσεων και βιομηχανιών της Εμπορικής Τράπεζας, ο όμιλος Ανδρεάδη. Η δημιουργία του ομίλου αυτού θυμίζει τις έως σήμερα τάσεις και εξελίξεις στο ελληνικό και διεθνές τραπεζικό σύστημα, με τις γνωστές αποκρατικοποιήσεις και τη μεγάλη προσπάθεια όλων για συγκρότηση ισχυρών ομίλων - συγκροτημάτων, που θα είναι έτοιμα να αντιμετωπίσουν τον ισχυρότατο ανταγωνισμό. Το ίδιο έτος έγινε και η κρατικοποίηση της Ολυμπιακής Αεροπορίας.

Οι κινήσεις της Αμερικής θυμίζουν το ελληνικό δημόσιο μετά το 1983

Οι συντονισμένες κινήσεις μαρτυρούν ότι πρόκειται για ένα σχέδιο διάσωσης με το οποίο τίθενται οι οργανισμοί υπό την κηδεμονία των κυβερνήσεων και σε καθεστώς αναδιάρθρωσης, ενώ προβλέπει και αντικατάσταση της διοίκησής τους.

Είναι μια ασυνήθης παρέμβαση του αμερικανικού κράτους στον ιδιωτικό τομέα, που θυμίζει εκείνη του ελληνικού Δημοσίου κυρίως μετά το 1983, όταν «στεγάστηκαν» υπό το νέο Οργανισμό Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων δεκάδες υπερχρεωμένες και ζημιογόνες ιδιωτικές επιχειρήσεις. Ίσως θα είναι η πλέον δαπανηρή κρατική ενίσχυση στην αμερικανική ιστορία, μολονότι δεν εμπλέκονται άμεσα χρήματα των φορολογουμένων, όπως έγινε στη χώρα μας με την ίδρυση του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων.

Το χρονικό των κρατικοποιήσεων

Η αρχή της συμμετοχής του κράτους στην επιχειρηματική δραστηριότητα έγινε, όπως προαναφέρθηκε, το 1914 με την εκμετάλλευση του σιδηροδρομικού δικτύου Πειραιώς -Αθηνών - Πελοποννήσου. Έως τότε, όπως επισημαίνει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος καθηγητής κ. Γιώργος Προβόπουλος στο βιβλίο του «Δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί» (έκδοση ΙΟΒΕ, 1982), η επιχειρηματική δραστηριότητα του κράτους, τόσο στην Ελλάδα όσο και σε διεθνές επίπεδο, ήταν περιορισμένη.

Από την κρατική αυτή συμμετοχή στην επιχειρηματική δραστηριότητα δημιουργήθηκε το 1920 η δημόσια επιχείρηση Σιδηρόδρομοι του Ελληνικού Κράτους (ΣΕΚ), ενώ λίγο πριν από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το κράτος ανέλαβε τη λειτουργία και του σιδηροδρομικού δικτύου της Πελοποννήσου με την ίδρυση των Σιδηροδρόμων Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ). Στη συνέχεια το 1970 ιδρύθηκε ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ), ο οποίος λειτουργεί έως σήμερα και αποτελεί συγχώνευση των ΣΕΚ και των ΣΠΑΠ.

Κατά τη διάρκεια των 104 αυτών ετών η κρατική επιχειρηματική δραστηριότητα με ίδρυση νέων δημόσιων οργανισμών ή κρατικοποίηση ιδιωτικών επιχειρήσεων εκδηλώθηκε με διαφορετική συχνότητα και σφοδρότητα. Με εξαίρεση, όπως επισημαίνει ο κ. Προβόπουλος, τις ταχυδρομικές και τις τηλεγραφικές υπηρεσίες, καθώς και την αγροτική πίστη, το κράτος απέφυγε να αναμειχθεί ενεργά στον επιχειρηματικό τομέα κατά τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα. Σταδιακά όμως πύκνωναν αυτές οι παρεμβάσεις στον επιχειρηματικό τομέα, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μια εντονότερη δραστηριότητα κυρίως μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με κορύφωση το 1975 (κρατικοποίηση του ομίλου τραπεζών και επιχειρήσεων του Ομίλου της Εμπορικής Τράπεζας ή του Ομίλου Ανδρεάδη) και μια αποθέωση του κρατισμού το 1983 με την ίδρυση του Οργανισμού Ανασυγκρότησης Επιχειρήσεων (ΟΑΕ), δηλαδή του οργανισμού, όπου εντάχθηκαν (κρατικοποιήθηκαν) δεκάδες ιδιωτικές προβληματικές επιχειρήσεις.

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_30/09/2008_250374