Η Αμερική θα χρειαστεί 1-2 τρισ. δολάρια

By Kenneth Rogoff*
Δημοσιεύθηκε: 12:59 - 18/09/08

Ένα από τα πιο εκπληκτικά στοιχεία των τελευταίων ημερών είναι το πόσο απρόσβλητο έχει μείνει το δολάριο σε αυτή την πρωτοφανή κρίση. Εάν οι ΗΠΑ ήταν αναδυόμενη αγορά, η συναλλαγματική της ισοτιμία θα βυθιζόταν και τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων θα εκτινάσσονταν στα ύψη. Όμως, το δολάριο έχει ενισχυθεί ελαφρώς, ενώ τα επιτόκια του τρίμηνου γραμματίου του αμερικανικού δημοσίου διαμορφώνονται σε χαμηλό 54 ετών. Λες και όσο μεγαλύτερο είναι το μπέρδεμα της Αμερικής, τόσο την αγαπάει ο κόσμος.
Θα διαρκέσει όμως αυτή η εμπιστοσύνη στο δολάριο;
Ίσως, αλλά καθώς οι επενδυτές κάνουν ένα βήμα πίσω και κοιτάζουν τις βαθιές πληγές των πάλαι ποτέ τραπεζικών κολοσσών των ΗΠΑ, τις τεράστιες ανάγκες δανεισμού του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα και την αβεβαιότητα για τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι το δολάριο θα κρατήσει τα εδάφη του, καθώς η κρίση θα βαθαίνει και θα εξελίσσεται.
Είναι γεγονός ότι το αμερικανικό δημόσιο έχει πολύ βαθιές τσέπες. Τα κρατικά ομόλογα σε χέρια ιδιωτών ήταν περίπου 4,4 τρισ. δολάρια στα τέλη του 2007, μέγεθος που αντιστοιχεί στο 32% του ΑΕΠ. Είναι σχεδόν μισό από τα χρέη που έχουν οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και ακόμη μικρότερο από το ιαπωνικό χρέος.
Είναι επίσης γεγονός ότι η χρηματοοικονομική κρίση έχει προσθέσει το πολύ 200 - 300 δισ. δολ. σε καθαρά χρέη, αν υπολογίσουμε τις πιθανές ζημίες από την εθνικοποίηση των στεγαστικών κολοσσών Freddie Mac και Fannie Mae, το κόστος 29 δισ. δολ. για τη διάσωση της Bear Stearns τον Μάρτιο, τις πιθανές επιπτώσεις από τα ποικίλα εγγυητικά χρεόγραφα που έχει μαζέψει στα βιβλία της η Federal Reserve τους τελευταίους μήνες και, τέλος, τα 85 δισ. δολ. για τη διάσωση του ασφαλιστικού κολοσσού AIG
Εάν η κρίση έληγε σήμερα, το κόστος θα ήταν μεγάλο αλλά διαχειρίσιμο - σχεδόν ίσο με το κόστος ενός ακόμη έτους παραμονής στο Ιράκ.

Δυστυχώς, η χρηματοοικονομική κρίση αργεί πολύ να τελειώσει και είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς θα κατορθώσει η αμερικανική κυβέρνηση να πετύχει στην κατασκευή των οχυρωματικών έργων που θα αποτρέψουν περαιτέρω μετάδοσή της, εάν δεν δαπανήσει 5 - 10 φορές περισσότερα απ’ όσα έχει δώσει σήμερα, δηλαδή ένα ποσό ανάμεσα στα 1 - 2 τρισ. δολάρια.
Είναι αλήθεια ότι το υπουργείο Οικονομικών και η Federal Reserve έκαναν πολύ καλή δουλειά τελευταία, υποχρεώνοντας τον ιδιωτικό τομέα να αναλάβει μεγάλο κομμάτι του βάρους, υποχρεώνοντας σε ρευστοποίηση την επενδυτική τράπεζα Lehman Brothers και σε εκποίηση τη Merrill Lynch. Σε αυτό το σημείο, όμως, είναι πολύ πιθανό η πιστωτική κρίση να μεταδοθεί στο εταιρικό χρέος, στο καταναλωτικό χρέος και στο χρέος της τοπικής αυτοδιοίκησης (…). Φοβούμαι επίσης ότι το αμερικανικό πολιτικό σύστημα εντέλει θα ωθήσει το κόστος διάσωσης του χρηματοοικονομικού συστήματος σε υψηλότερα επίπεδα.
Μια μεγάλη διεύρυνση του δημοσίου χρέους θα επιφέρει τεράστιο δημοσιονομικό κόστος, πλήττοντας τελικά την ανάπτυξη μέσα από υψηλούς φόρους και μειωμένες δαπάνες. Σίγουρα, θα δυσκολέψει τη διατήρηση της στρατιωτικής κυριαρχίας των ΗΠΑ, που είναι ένα από τα βασικά στηρίγματα του δολαρίου.
Η συρρίκνωση του χρηματοοικονομικού συστήματος θα υπονομεύσει ένα ακόμη κεντρικό θεμέλιο της αμερικανικής οικονομίας. Και θα είναι δύσκολο στην κεντρική τράπεζα να αντισταθεί και να μην επιτρέψει αυξημένα επίπεδα πληθωρισμού, καθώς αυτή είναι μια βολική μέθοδος για να ξεφουσκώσει το διογκούμενο κόστος του ιδιωτικού και δημόσιου χρέους. Θα ήταν πολύ καλό ο υπόλοιπος κόσμος να διατηρήσει την εμπιστοσύνη του απέναντι στη δυνατότητα της Αμερικής να χειριστεί τα προβλήματά της, αλλιώς η χρηματοοικονομική κρίση θα γίνει πολύ χειρότερη.
Ας ελπίσουμε ότι η θέση των πολιτικών και ρυθμιστικών αρχών θα συνεχίσει να εμπνέει αισιοδοξία, αλλιώς μια κατακόρυφη αύξηση στα επιτόκια και η ταχεία διολίσθηση του δολαρίου θα θέσουν τις ΗΠΑ στη δεινότατη θέση στην οποία έχουν βρεθεί πολλές φορές πολλές αναδυόμενες αγορές.
*Ο αρθρογράφος είναι καθηγητής οικονομίας στο Harvard University και πρώην επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/194/articles/369917/ArticleFTgr.aspx