12 βήματα προς τη ”Μητέρα όλων των Υφέσεων”

ΘΑ ΑΝΑΦΕΡΘΩ ΚΙ ΕΓΩ ΔΙΕΞΟΔΙΚΑ ΣΕ ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ...

του Martin Wolf”
Θα έλεγα ότι αντιμετωπίζουμε όχι μια φούσκα, αλλά φυσαλίδες –πολλές μικρές, τοπικές φούσκες που ποτέ δεν μεγάλωσαν σε κλίμακα που να απειλούν την υγεία του συνόλου της οικονομίας.” Alan Greenspan, ”The Age of Turbulence”.

Αυτή ήταν κάποτε η άποψη του κ. Greenspan για την φούσκα των ακινήτων στις ΗΠΑ. Αλίμονο, έκανε λάθος. Πόσο χειρότερη, οπότε, μπορεί να γίνει η τρέχουσα διολίσθηση. Για να απαντήσουμε σε αυτή την ερώτηση, θα πρέπει να ρωτήσουμε μια πραγματική ”αρκούδα.” Εκείνη που προτιμώ πάντα εγώ, είναι ο Nouriel Roubini του Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ιδρυτή του χρηματοοικονομικού βαρόμετρου RGE.
Τελευταία, τα σενάρια του Καθηγητή Roubini είναι τόσο ολέθρια, που σηκώνουν την τρίχα του αναγνώστη. Αλλά αξίζει να τον πάρουμε στα σοβαρά. Έκανε την πρώτη πρόβλεψη για ύφεση στις ΗΠΑ τον Ιούλιο 2006*. Τότε, η άποψή του αμφισβητήθηκε έντονα. Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Σήμερα δηλώνει ”αυξάνεται η πιθανότητα για μια καστροφική κατάληξη στην οικονομία και την αγορά.”** Τα χαρακτηριστικά αυυτού του σεναρίου είναι:
”Ενας φαύλος κύκλος όπου η βαθειά ύφεση επιτείνει τις χρηματοοικονομικές ζημίες και, με τη σειρά τους, οι μεγάλες χρηματοοικονομικές ζημίες και η οικονομική κατάρρευση επιτείνουν την ύφεση.”
Ο Καθ. Roubini λατρεύει τις λίστες -περισσότερο κι από μένα. Και ορίστε τα 12 βήματα που προβλεπει καθ’οδόν προς την οικονομική καταστροφή.
Πρώτο βήμα είναι η χειρότερη ύφεση στην αμερικανική ιστορία. Οι τιμές των σπιτιών θα πέσουν, πιστεύει, 20-30% από την αιχμή τους, αφαιρώντας μεταξύ 4.000 δισ. δολ. και 6.000 δισ. δολ. από το οικογενειακό εισόδημα των ΗΠΑ. Δέκα εκατομμύρια νοικοκυριά θα καταλήξουν χρεοκοπημένα και πολλοί περισσότεροι κατασκευαστές θα κλείσουν τα μαγαζιά τους.
Δεύτερο βήμα θα είναι περισσότερες ζημιές, πάνω από τα 250-300 δισ. δολ. που υπολογίζονται τώρα, στα ριψοκίνδυνα στεγαστικά δάνεια. Το 60% περίπου όλων των στεγαστικών δανείων που εγκρίθηκαν μεταξύ 2005 ή 2007 βγήκαν με ”απρόσεκτους ή επικίνδυνους όρους”, πιστεύει ο καθ. Roubini. Η Goldman Sachs υπολογίζει ότι η ζημιές στα στεγαστικά δάνεια θα ανέλθουν στα 400 δισ. δολ. Αν η πτώση στις τιμές ακινήτων είναι μεγαλύτερη του 20%, η ζημιά θα είναι μεγαλύτερη. Και θα δυσκολέψει ακόμη περισσότερο τις δυνατότητες των τραπεζών να δανείσουν.
Τρίτο βήμα θα είναι μεγάλες απώλειες σε μη ενυπόθηκα καταναλωτικά δάνεια: πιστωτικές κάρτες, δάνεια αγοράς αυτοκινήτου, φοιτητικά δάνεια και ούτω καθεξής. Το ”πιστωτικό κραχ” θα μεταδοθεί από την στεγαστική πίστη σε ευρύτερη κλίμακα καταναλωτικής πίστης.
Τέταρτο βήμα θα είναι η υποβάθμιση των ασφαλιστών χρεογράφων και ομολόγων, που δεν αξίζουν την βαθμολογία ΑΑΑ πάνω στην οποία βασίζονται οι δραστηριότητές τους. Εκεί θα σημειωθεί άλλη μια απομείωση ενυπόθηκων χρεογράφων της τάξης των 150 δισ. δολ.
Πέμπτο βήμα θα είναι η κατάρρευση στην αγορά εμπορικών ακινήτων και
έκτο βήμα θα είναι η χρεοκοπία μιας μεγάλης περιφερειακής ή πανεθνικής τράπεζας.
Εβδομο βήμα θα είναι οι ογκώδεις ζημιές σε απερίσκεπτες μοχλευμένες εξαγορές. Εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε δάνεια του είδους είναι σήμερα καθηλωμένα στους ισολογισμούς χρηματοοικονομικών οίκων.
Ογδοο βήμα θα είναι ένα κύμα από χρεοκοπίες επιχειρήσεων. Κατά μέσο όρο, οι αμερικανικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε καλή φόρμα, αλλά υπάρχει ένα μεγάλο κομμάτι με χαμηλή κερδοφορία και μεγάλο χρέος. Αυτές οι χρεοκοπίες θα διογκώσουν τις ζημιές στα ”credit default swaps” που εξασφαλίζουν τις πιστώστεις τους. Ορισμένοι ασφαλιστικοί οίκοι θα χρεοκοπήσουν.
Ενατο βήμα θα είναι η κατάρρευση στο ”σκαιώδες χρηματοοικονομικό σύστημα.” Η αντιμετώπιση των προβλημάτων των hedge funds, ειδικών επενδυτικών εργαλείων κλπ κλπ θα είναι δυσκολότερη, επειδή αυτός ο τομέας δεν έχει πρόσβαση στον δανεισμό από τις κεντρικές τράπεζες.
Δέκατο βήμα θα είναι η κατάρρευση του χρηματιστηρίου. Η διολίσθηση των τιμών θα λάβει διαστάσεις χιονοστιβάδας καθώς θα καταρρέουν hedge funds, ο εσωτερικός δανεισμός αγοράς μετοχών και το shorting.
Ενδέκατο βήμα θα είναι η αποστράγγιση της ρευστότητας σε μια σειρά χρηματοοικονομικές αγορές, μεταξύ των οποίων οι αγορές χρήματος και ο διατραπεζικός δανεισμός, που θα οφείλεται στην απουσία εγγύησης για την φερεγγυότητα.
Δωδέκατο βήμα θα είναι ”ένας φαύλος κύκλος από ζημιές, συρρίκνωση κεφαλαίου, ύφεση πιστώσεων, αναγκαστική ρευστοποίηση και απεγνωσμένες πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων σε χαμηλές τιμές.”
Αυτά, λοιπόν, είναι τα 12 βήματα προς την μητέρα όλων των υφέσεων. Συνοπτικά, κατά τον Καθ. Roubini: ”Οι συνολικές ζημιές στο χρηματοοικονομικό σύστημα θα ξεπεράσουν τα 1.000 δισ. δολ. και η οικονομική ύφεση θα είναι βαθιά, παρατεταμένη και σοβαρή.”
Αυτό είναι το ”εφιαλτικό σενάριο” που κρατά αφυπνισμένο τον Ben Bernanke και τους συναδέλφους του στην Federal Reserve. Κι εξηγεί γιατί, έχοντας αποτύχει στην ορθή αποτίμηση του κινδύνου επί μακρόν, η Fed μείωσε τα επιτόκια κατά 200 μονάδες βάσης.
Ειναι η υποθήκη της για να αποτραπεί το οικονομικό κραχ.
Είναι καθόλου πιθανό αυτό το σενάριο; Είναι.
Επιπλέον, να είστε σίγουροι ότι εάν επιβεβαιωθεί θα καταργήσει κάθε κουβέντα για ”decoupling”. Εάν κρατήσει έξι τρίμηνα, όπως προβλέπει ο Καθ. Roubini, η όποια δράση των κεντρικών τραπεζών στις υπόλοιπες οικονομίεις του πλανήτη θα είναι πολύ μικρή και πολύ καθυστερημένη. Οι κίνδυνοι είναι πράγματι μεγάλοι και η ικανότητα των αρχών να τους αντιμετωπίσουν, πιο περιορισμένοι απ’όσο ελπίζει ο κόσμος.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν διέξοδοι. Αλλά δυστυχώς είναι πολύ επίπονες. Στην τελική ανάλυση, οι κυβερνήσεις επιλύουν τις κρίσεις. Είναι νόμος. Η διάσωση γίνεται με την κυβέρνηση να επωμίζεται επισφαλή χρέη, πληθωρισμό ή και τα δύο.
Η Ιαπωνία επέλεξε την πρώτη λύση, προς δυσαρέσκεια του υπουργείου Οικονομικών. Αλλά η Ιαπωνία είναι πιστώτρια χώρα, όπου οι αποταμιευτές έχουν πλήρη εμπιστοσύνη στην επάρκεια της κυβέρνησής τους.
Οι ΗΠΑ, όμως, είναι δανειολήπτρια χώρα. Οφείλει να συντηρεί την εμπιστοσύνη των ξένων. Εάν δεν το καταφέρει, θα είναι πιθανή η λύση του πληθωρισμού. Κι αυτό εξηγεί γιατί ο χρυσός αξίζει 920 δολάρια η ουγγιά.
Η σχέση ανάμεσα στο σκάσιμο της φούσκας ακινήτων και τα τρωτά σημεία του χρηματοοικονομικού συστήματος έχει δημιουργήσει τεράστιους κινδύνους για τις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο πλανήτη. Ο δημόσιος τομέας των ΗΠΑ ετοιμάζεται για επιχείρηση διάσωσης, με οδηγό την Fed. Στο τέλος, θα πετύχει τον σκοπό του. Αλλά το ταξίδι θα είναι επίπονα άβολο.
* ”A Coming Recession in the US Economy?” 17 Ιουλίου 2006, http://www.rgemonitor.com/;
**”The Rising Risk of a Systemic Financial Meltdown,” 5 Φεβρουαρίου 2008.
(22/02/08 - 12:38)
http://www.euro2day.gr/articles/151961/