Η παγκόσμια οικονομία αποφεύγει την ”βαθιά ύφεση”

του Wolfgang Munchau
Πόσο ισχυρός είναι ο κίνδυνος αποπληθωρισμού σε παγκόσμιο επίπεδο; Πριν από πέντε χρόνια, οι κεντρικές τράπεζες με ηγέτη την Fed προχωρούσαν σε εκτεταμένη μείωση επιτοκίων. Σήμερα η Fed ουσιαστικά μόνη ακολουθεί τον ίδιο δρόμο, προκειμένου να ”ασφαλίσει” την αμερικανική οικονομία έναντι ύφεσης και αποπληθωρισμού. Τόσο η ΕΚΤ όσο και η BoE πιθανώς να προχωρήσουν σε μειώσεις επιτοκίων. Αλλά καμιά τους δεν φαίνεται πρόθυμοι να ακολουθήσει την ”επιθετικότητα” της Fed.
Ο αποπληθωρισμός είναι η απόλυτη οικονομική καταστροφή – δεδομένης της μιζέριας που φέρνει μαζί του και των εμποδίων που θέτει στα οικονομικά επιτελεία. Φοβόμαστε τον αποπληθωρισμό λόγω της δύναμης που διαθέτει. Εάν οι άνθρωποι προβλέπουν ότι αύριο οι τιμές θα υποχωρήσουν, φροντίζουν, σήμερα, να περιορίσουν τις δαπάνες τους. Εάν οι επενδυτές προβλέπουν πτώση αποδόσεων, προχωρούν σε ρευστοποιήσεις. Αυτό, επίσης, χαρακτηρίζεται ως παγίδα ρευστότητας.
Στην θεωρία του περί αποπληθωρισμού χρέους, ο Αμερικανός οικονομολόγος Irving Fisher, περιγράφει ένα πραγματικά τοξικό μηχανικό, ο οποίος πιθανώς να είχε επιπτώσεις στον κόσμο μας πριν από το subprime. Εάν μία πιστωτική κρίση συμπέσει με ισχυρό αποπληθωρισμό, η αξία του υπάρχοντος χρέους αυξάνει, ακόμη και όταν το χρέος αποπληρώνεται. Όμως η πτώση στις τιμές δεν μπορεί να συμβεί εν μία νυκτί. Κατά την περίοδο της Μεγάλης Ύφεσης οι τιμές χονδρικής στις ΗΠΑ υποχώρησαν 33%. Μία τέτοια πτώση τιμών δεν είναι εύκολο να συμβεί στην νέα οικονομία της παγκοσμιοποίησης.
Εάν μία Μεγάλη Ύφεση αποκλείεται, τότε τι θα λέγατε για μία ”Μικρή Ύφεση”, ανάλογη με αυτή στην Ιαπωνία στη δεκαετία του ’90; Βάσει της κοινής λογικής ο συνδυασμός φούσκας και περιορισμένης νομισματικής πολιτικής ήταν αυτός που οδήγησε την Ιαπωνία σε ύφεση. Όμως ο αποπληθωρισμός στη χώρα ήταν αρκετά ήπιος, με τις τιμές να υποχωρούν σε ετήσια βάση λιγότερο από 1%. Πιθανώς μία καλύτερη εξήγηση για τη χαμένη δεκαετία της Ιαπωνίας να δίνεται από τους Fumio Hayashi και Edward Prescott, οι οποίοι την απέδωσαν στην συνεχιζόμενη υποχώρηση της βιομηχανικής παραγωγής. Όταν η παραγωγικότητα υποχωρεί, το ίδιο συμβαίνει και στα πραγματικά μακροχρόνια επιτόκια. Και όταν αυτό συμβαίνει η δυνατότητα παρέμβασης μέσω νομισματικής πολιτικής υποχωρεί.
Υπάρχει ο κίνδυνος οι ΗΠΑ να βιώσουν μία ανάλογη πορεία; Σαφώς, αλλά για εντελώς διαφορετικούς λόγους. Η ανάπτυξη των ΗΠΑ θα υποχωρήσει, καθώς τα επιτόκια καταθέσεων θα πρέπει να ενισχυθούν. Για μία χώρα με τόσο υψηλό έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, αυτό αποτελεί αναγκαίο κακό. Σε ό,τι αφορά τα θεμελιώδη οικονομικά δεδομένα η σημερινή αμερικανική οικονομία δεν έχει κοινά στοιχεία με αυτήν της Ιαπωνίας στη δεκαετία του ’90 ή την αντίστοιχη που υπήρχε στις ΗΠΑ στην δεκαετία του ’30. Στην ευρωζώνη δεν αναμένεται, επίσης, να υπάρξει αποπληθωρισμός. Δεν υπάρχουν προβλήματα υπερχρέωσης, εκτός ίσως από την Ισπανία, δεν υπάρχουν προβλήματα ”φούσκας” στην αγορά ακινήτων, εκτός ίσως από τις Ισπανία και Ιρλανδία, ενώ ο χρηματοοικονομικός κλάδος παραμένει υγιής. Σαφώς η οικονομία της ευρωζώνης δεν έχει αποσυνδεθεί από την παγκόσμια. Η Βρετανία είναι, πιθανώς, πιο ευαίσθητη, λόγω του υψηλού ποσοστού που κατέχει ο χρηματοοικονομικός κλάδος στην οικονομία αλλά και του γεγονός ότι ο κλάδος ακινήτων βρίσκεται σε διαδικασία αποπληθωρισμού.
Αν και ο κίνδυνος αποπληθωρισμού είναι μικρός, μήπως, θα έπρεπε παρά ταύτα να ”ασφαλιστούμε”; Το πρόβλημα είναι ότι μία τέτοια ”ασφάλεια” θα δημιουργούσε άλλα προβλήματα. Το ”τίμημα” για να ασφαλιστούμε έναντι του αποπληθωρισμού είναι να υπάρξει πραγματική κατάρρευση στις ομολογιακές αγορές.
(11/02/08 - 12:26)
ΠΗΓΗ: FT.com Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.