BlackRock: Τι εκτιμά για μετοχές, ομόλογα το 2009

---Οι προβλέψεις για το 2009
Ιδού οι προβλέψεις του Bob Doll για το 2009, μαζί με ολοκληρωμένα σχόλια του ιδίου σχετικά με τις κυρίαρχες τάσεις.

1. Η αμερικανική οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη μείωση του ονομαστικού ΑΕΠ, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά τα τελευταία 50 χρόνια. Είναι πιθανό ότι η συρρίκνωση της οικονομίας που θα καταγραφεί το τέταρτο τρίμηνο του 2008 θα αποτελέσει την πιο απότομη υποχώρηση που θα έχει παρατηρηθεί στη διάρκεια της τελευταίας ύφεσης. Παρόλα αυτά, ο ρυθμός ανάπτυξης θα παραμείνει αρνητικός τουλάχιστον για το πρώτο εξάμηνο του 2009. Όσον αφορά στο δεύτερο εξάμηνο, η ανάπτυξη είναι εξίσου πιθανό να βρίσκεται είτε λίγο πάνω, είτε λίγο κάτω από το μηδέν. Τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν μεταξύ άλλων στη μείωση της περιουσίας φυσικών ή νομικών προσώπων, στα αυξημένα επιτόκια καταθέσεων, στη φειδωλή εκταμίευση νέων δανείων και στην αύξηση της ανεργίας. Επιπλέον, με τον πληθωρισμό να πέφτει σχεδόν στα επίπεδα του μηδενός, η ανάπτυξη σε τρέχουσες τιμές θα έχει καταγραφεί αρνητική για ένα διάστημα τεσσάρων τριμήνων, με το σχετικό γράφημα να αποτυπώνει την εκτενέστερη βύθιση από το τέταρτο τρίμηνο του 2008 πιθανόν έως και το τρίτο τρίμηνο του 2009. Κάτι παρόμοιο έχει να συμβεί από τις αρχές της δεκαετίας του 1950. Για την έξοδο από αυτή την τάφρο θα απαιτηθούν η επιτυχής έκβαση της επιθετικής δημοσιονομικής και οικονομικής πολιτικής, η σταθεροποίηση τηα αγοράς κατοικίας και των χρηματιστηρίων, καθώς και η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, των επιχειρηματιών και των επενδυτών.

2. Ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας πέφτει κάτω από το 2 % για πρώτη φορά από το 1991. Ενώ για το μεγαλύτερο διάστημα του 2008 ο ρυθμός ανάπτυξης σε ολόκληρο τον κόσμο φαινόταν να είναι από σταθερός έως ανοδικός, στη συνέχεια και μετά τη χρεωκοπία της Lehman το Σεπτέμβριο, κατακρημνίστηκε. Οι αρχικές υπόνοιες για μια μη συντονισμένη κίνηση του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος διαλύθηκαν αμέσως μόλις η επιβράδυνση της κατανάλωσης στις ΗΠΑ, σε συνδυασμό με τα παγκόσμια προβλήματα ρευστότητας, προξένησαν μια γενικευμένη υποχώρηση των ρυθμών ανάπτυξης. Η ύφεση στις οικονομίες της Ευρώπης και της Αμερικής είναι σοβαρή, δεδομένου ότι σχετίζεται με τη χρηματοπιστωτική κρίση για την ανατιμετώπιση της οποίας θα χρειαστεί καιρός. Η άποψή μας για την επιβράδυνση/ύφεση των οικονομιών των αναδυομένων χωρών δεν είναι παρά προϊόν μιας πιο τυπικής ανάλυσης των αντίστοιχων αποθεμάτων των παραγομένων προϊόντων. Η Ιαπωνία συνεχίζει να παλεύει να επιτύχει ανάπτυξη, παρά τη χαμηλή κατανάλωση και τη μείωση του πληθυσμού της. Ως αποτέλεσμα, η παγκόσμια ανάπτυξη είναι πιθανό να βρεθεί στο χαμηλότερο σημείο των τελευταίων είκοσι σχεδόν ετών. Ως τα μέσα του 2009, κάποια σημάδια ανάκαμψης θα πρέπει να φανούν στις αναδυόμενες οικονομίες, ενώ η σταθεροποίηση θα αρχίσει πιθανόν το δεύτερο εξάμηνο του 2009 για τις ΗΠΑ και στις αρχές του 2010 για την Ευρώπη.

3. Σε πολλές από τις ανεπτυγμένες χώρες, ο πληθωρισμός πέφτει σε επίπεδα κοντά στο μηδέν, αλλά αποφεύγεται μία γενικευμένη αποπληθωριστική κρίση. Η πτώση στις τιμές της κτηματαγοράς, στις τιμές των επενδυτικών προϊόντων και των εμπορευμάτων και γενικότερα οι χαμηλοί πραγματικοί ρυθμοί ανάπτυξης συνδυάστηκαν έτσι ώστε να επιβεβαιώνεται η εκτίμηση για πολύ χαμηλό πληθωρισμό το 2009. Στον ανεπτυγμένο κόσμο, αναμένουμε τον πληθωρισμό να πέσει στα επίπεδα του μηδενός για ολόκληρο τη χρονιά, ενώ οι αντίστοιχες εκτιμήσεις για τον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι στα επίπεδα του 5 %. Η επιθετική δημοσιονομική και οικονομική πολιτική και οι σχετικές πρωτοβουλίες περιμένουμε ότι τελικά θα αποδώσουν καρπούς και θα παρεμποδίσουν μια γενικευμένη υποχώρηση στις τιμές των αγαθών, η οποία επιτείνεται από τη συνεχιζόμενη απομόχλευση των καταναλωτών. Αυτές οι ενέργειες στοχεύουν στο να αποτρέψουν την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος, να συγκρατήσουν το ρυθμό συρρίκνωσης της οικονομίας, να διασφαλίσουν τη ροή κεφαλαίων προς τους αξιόπιστους δανειολήπτες, να διευκολύνουν την αναχρηματοδότηση ή την πτώχευση των λιγότερο ισχυρών δανειοληπτών και, τέλος, να ανακόψουν το ρυθμό μείωσης της ταχύτητας κυκλοφορίας του χρήματος. Οι όποιοι κίνδυνοι αναζωπύρωσης του πληθωρισμούπου που μπορεί τελικά να προκύψουν θα μετριαστούν εάν η Κεντρική Τράπεζα μειώσει τα αποθεματικά της και αυξήσει τα επιτόκια καθώς θα σταθεροποιείται και θα αυξάνεται η ταχύτητα κυκλοφορίας του χρήματος.

4. Η απόδοση των ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου στο τέλος του 2009 θα έχει αυξηθεί με ρυθμό υψηλότερο του αντίστοιχου για το 2008. Η απόδοση των ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου έχει κατέλθει σε επίπεδα τόσο χαμηλά που ελάχιστοι επενδυτές θα τολμούσαν να φανταστούν στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν. Τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν στην επιθετικότητα του πακέτου μέτρων για την καταπολέμηση του πληθωρισμού που υιοθέτησε η Κεντρική τράπεζα, καθώς και στην υποχώρηση του πραγματικού ρυθμού ανάπτυξης και του πληθωρισμού. Κατά την άποψή μας, οι προσπάθειες αναθέρμανσης της οικονομίας θα αποδειχτούν τελικά επιτυχείς, και μάλιστα θα υπάρξουν αρκετά στοιχεία που θα αποδεικνύουν την επιτυχία αυτή, έτσι ώστε μέχρι το τέλος του έτους η απόδοση των ομολόγων να βρίσκεται σε σημείο υψηλότερο αυτού που βρίσκεται τώρα. Για να συμβεί κάτι τέτοιο θα πρέπει να υποχωρήσει ο φόβος και να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη. Ένας από τους ενδεχόμενους κινδύνους αυτών των προσπαθειών θα είναι η μείωση της ισοτιμίας του δολαρίου και/ή η αύξηση των επιτοκίων, σε περίπτωση που οι ξένοι επενδυτές αποδειχτούν λιγότερο πρόθυμοι να διαθέσουν τα τεράστια κεφάλαια που απαιτούνται για να αγοράσουν τις νέες εκδόσεις των ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου.

5. Τα κέρδη των επιχειρήσεων θα συνεχίσουν να υποχωρούν με διψήφιο ποσοστό και στο 2009, γεγονός που θα αποτελέσει την πρώτη μείωση κερδών σε διαδοχικές χρήσεις από τη δεκαετία του 1930. Η κατάρρευση της κερδοφορίας ξεκίνησε το περασμένο φθινόπωρο, όταν και φάνηκαν τα πρώτα ισχυρά σημάδια συρρίκνωσης της οικονομίας. Τα έσοδα από χρηματοοικονομικά προϊόντα εξαφανίστηκαν τελείως. Οι επιχειρήσεις με κυκλική δραστηριότητα δέχτηκαν ένα ισχυρό πλήγμα – αρχικά ο κλάδος της κατανάλωσης και πιο πρόσφατα ο κλάδος των βιομηχανικών προϊόντων και των πολυεθνικών. Στις περιόδους οικονομικής ύφεσης από την εποχή του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου και μετά, η μέγιστη μείωση των κερδών μόλις που ξεπερνούσε το 20 % κατά μέσο όρο. Η πεποίθησή μας είναι ότι αυτή τη φορά η μέγιστη υποχώρηση των κερδών θα είναι τουλάχιστον διπλάσια της παραπάνω νόρμας. Αξίζει να αναφερθεί παρενθετικά, πως στην οικονομική κρίση του 1930 η μείωση της κερδοφορίας έφτασε το 70 % περίπου. Αυτή τη φορά, τα κέρδη θα μειωθούν τόσο εξαιτίας της υποχώρησης των μικτών περιθωρίων, όσο και λόγω της υστέρησης των εσόδων. Όλα αυτά θα έχουν ως αποτέλεσμα τα κέρδη τα οποία έπεσαν με διψήφιο ποσοστό το 2008, να συνεχίσουν πιθανόν να μειώνονται με τον ίδιο ρυθμό και κατά το 2009. Αυτή θα είναι η πρώτη φορά από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 που θα παρατηρηθεί μείωση της κερδοφορίας με διψήφιο ποσοστό σε δύο διαδοχικές χρήσεις. Από πλευράς κερδών, οι κλάδοι που θα πληγούν ιδιαίτερα έντονα το 2009 σε σχέση με το 2008 είναι αυτοί των βιομηχανικών υλικών, της ενέργειας και της πληροφορικής τεχνολογίας.

6. Η διαφορά ανάμεσα στην απόδοση των κρατικών και των μη κρατικών ομολόγων (εταιρικών, δημοτικών, υψηλής απόδοσης, σταθερού εισοδήματος) θα μικρύνει το 2009. Κατ’ αναλογία προς την εκτίμησή μας για την αύξηση της απόδοσης των ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου για το 2009, η άποψή μας σχετικά με τη διαφορά στην απόδοση μεταξύ των κρατικών και των άλλου τύπου ομολόγων υπαγορεύεται επίσης από την υπόθεση ότι η πολιτική της κεντρικής τράπεζας ‘λειτουργεί’. Με άλλα λόγια, καθώς υποχωρεί ο φόβος και αποκαθίσταται σταδιακά η εμπιστοσύνη στις αγορές, τα επισφαλή προϊόντα αρχίζουν για άλλη μια φορά να αποδίδουν καλύτερα από τα θεωρούμενα ασφαλή. Εάν αυτό αληθεύει, τότε σημαίνει ότι αρχίζει να μικραίνει το χάσμα που χωρίζει την απόδοση των κρατικών απο αυτή των εταιρικών ή των δημοτικών ομολόγων. Οι σημερινές διαφορές στις αποδόσεις υπονοούν καταστροφικά αποτελέσματα, χρεωκοπίες και κλείσιμο επιχειρήσεων. Ενώ δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως ο αριθμός των αναμενόμενων χρεοκοπιών θα αυξηθεί, η άποψή μας είναι ότι με τα τωρινά επίπεδα στα spreads έχουν προεξοφληθεί σε υπερβολικό βαθμό οι όποιοι κίνδυνοι, ή/και ότι οι συγκεκριμένες αγορές υποφέρουν από πραγματική έλλειψη ρευστότητας. Επειδή οι αποκλίσεις στις αποδόσεις των διαφόρων ομολόγων είναι τόσο μεγάλες και τα κέρδη από τα ομόλογα του δημοσίου τόσο χαμηλά, εκτιμούμε πως η συγκεκριμένη μας πρόγνωση έχει λογικά υψηλές πιθανότητες να καταστεί ακριβής.

7. Οι τιμές των αμερικανικών μετοχών θα καταγράψουν διψήφιο ποσοστό αύξησης μέσα στο 2009. Μετά από μία πτώση άνω του 50 % σε σχέση με τα υψηλά τους, οι τιμές των μετοχών έχουν πλέον προεξοφλήσει ένα μεγάλο αριθμό αρνητικών προοπτικών. Πιστεύουμε επίσης, ότι στις 10 Οκτωβρίου 2008 ξεκίνησε μια διαδικασία σταθεροποίησης στα χαμηλά των χρηματιστηριακών αγορών, διαδικασία η οποία επιβεβαιώθηκε περαιτέρω από μια δευτερεύουσα κίνηση σε ακόμη χαμηλότερα επίπεδα που παρατηρήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2008. Με δεδομένα την πρωτόγνωρη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική ενίσχυση, τις σημαντικά χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου, τις πολύ πιο φθηνές αποτιμήσεις, τα σοβαρά αρνητικά συναισθήματα καθώς και το ύψος των ρευστών διαθεσίμων που βρίσκονται ‘παρκαρισμένα΄ σε ασφαλή προϊόντα, είναι πιθανό να δούμε ένα αξιόλογο ράλλυ στις τιμές των μετοχών μέσα στο 2009. Όπως πολλές από τις προβλέψεις μας, έτσι και η συγκεκριμένη εξαρτάται από την νίκη των πληθωριστικών δυνάμεων σε βάρος των αντίστοιχων αποπληθωριστικών. Εάν ευσταθούν οι υποθέσεις μας ότι τα εταιρικά κέρδη είναι πιθανό να ανακάμψουν το 2010, ενδεχόμενο που αρχίζει να φαίνεται από το 2009, τότε ένας στόχος των 1000 - 1050 μονάδων για το δείκτη S&P 500 στο τέλος του χρόνου φαίνεται εφικτός.

8. Η απόδοση των αμερικανικών μετοχών είναι καλύτερη από αυτή των ευρωπαϊκών, ενώ οι αναδυόμενες αγορές αποδίδουν καλύτερα από τις ανεπτυγμένες. Το 2008 η απόδοση της αμερικανικής χρηματιστηριακής αγοράς ξεπέρασε την αντίστοιχη των περισσοτέρων χρηματιστηρίων εκτός Αμερικής, λόγω της επιθετικής νομισματικής και οικονομικής πολιτικής που εφαρμόστηκε, καθώς επίσης και λόγω του αμυντικού χαρακτήρα της αμερικανικής αγοράς (ασφαλέστερες προβλέψεις για την κερδοφορία των εταιρειών και μικρότερη μεταβλητότητα). Αυτοί οι παράγοντες, σε συνδυασμό με τις προγενέστερες ενδείξεις ότι η αγορά έχει εισέλθει σε διαδικασία σταθεροποίησης και αφομοίωσης των χαμηλών επιπέδων, θα πρέπει να βοηθήσουν τις αμερικανικές μετοχές να ξεπεράσουν και το 2009 τη μέση ευρωπαϊκή απόδοση. Η Ευρώπη επέδειξε καθυστέρηση στο να αναγνωρίσει τα οικονομικά της προβλήματα, κάτι το οποίο φαίνεται τόσο από τα επιτόκια, τα οποία παραμένουν ακόμη και σήμερα υψηλότερα των αμερικανικών, όσο και από την πιο βραδεία διαδικασία κάθαρσης του τραπεζικού συστήματος. Η διάσπαση στην ακολουθούμενη νομισματική πολιτική και η μείωση του πληθυσμού της Ευρώπης, ενισχύουν περαιτέρω το επιχείρημα για την καλύτερη απόδοση των αμερικανικών αγορών. Κατ’ αναλογία, πιστεύουμε ότι οι αναδυόμενες αγορές θα υπερκεράσουν την απόδοση των ανεπτυγμένων. Η οικονομική επιβράδυνση ή η ύφεση που παρατηρείται στις αναδυόμενες αγορές φαίνεται να έχει τα χαρακτηριστικά ενός παραδοσιακού κύκλου και δείχνει να οφείλεται στη δημιουργία μεγάλων αποθεμάτων και όχι στα δομικά υφεσιακά προβλήματα του ανεπτυγμένου κόσμου. Πιστεύουμε επίσης ότι η επιβεβαίωση του μακροπρόθεσμου αναπτυξιακού μοντέλου για τις αναδυόμενες αγορές – δηλαδή η αύξηση της μεσαίας τάξης και της κατανάλωσης, η αύξηση της παραγωγικότητας και η εν γένει ταχύτεροι ρυθμοί ανάπτυξης – θα πρέπει να βοηθήσει την ανάκαμψη των οικονομιών των συγκεκριμένων γεωγραφικών περιοχών.

9. Οι μετοχές των κλάδων της ενέργειας, των υπηρεσιών υγείας και της πληροφορικής ξεπερνούν σε απόδοση αυτές των βιομηχανικών υλικών, των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας και των τραπεζών. Σε γενικές γραμμές, παροτρύνουμε τους επενδυτές να διατηρήσουν στα χαρτοφυλάκιά τους μετοχές με ποιοτικά χαρακτηριστικά — μετοχές εταιρειών με ισχυρούς ισολογισμούς, με καλές χρηματικές ροές και με κάποια σχετική οικονομική ανεξαρτησία. Έχοντας υπογραμμίσει τα παραπάνω, σημειώνουμε ότι στη διάρκεια ενός ράλλυ, αλλά και τελικά κάποιες επιλεγμένες λιγότερο ποιοτικές εταιρείες θα παρουσιάσουν καλύτερη απόδοση. Για το λόγο αυτό, σε περιόδους αδυναμίας, συνιστάται η προσθήκη επιλεγμένων μετοχών. Από πλευράς κλάδου, οι προτιμήσεις μας στρέφονται στον κλάδο υπηρεσιών υγείας για τα αμυντικά του χαρακτηριστικά, στην τεχνολογία πληροφορικής για την σχετικά κυκλική και σταθερή συμπεριφορά, και στις εταιρείες ενέργειας για την κυκλική συμπεριφορά και τις χαμηλές τους αποτιμήσεις. Παραμένουμε επιφυλακτικοί απέναντι στις τραπεζικές/οικονομικές μετοχές, λόγω της δομικής και της πιστωτικής αβεβαιότητας που παρουσιάζουν, απέναντι στις μετοχές εταιρειών κοινής ωφέλειας, λόγω των ακριβών τους αποτιμήσεων και απέναντι στις εταιρείες βιομηχανικών προϊόντων, λόγω των σοβαρών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν σε σχέση με την κερδοφορία τους.

10. Η μεταβλητότητα των χρηματιστηρίων παραμένει σε υψηλά επίπεδα, καθώς παρατηρούνται κατά περιόδους απότομες άνοδοι ή πτώσεις των τιμών των μετοχών με διψήφιο ποσοστό. Η μεταβλητότητα (volatility) εκτοξεύτηκε σε πολύ υψηλά επίπεδα το 2008, λόγω της αυξημένης αβεβαιότητας και του έντονου φόβου. Την ίδια στιγμή, αυξήθηκε σημαντικά ο βαθμός συσχέτισης ανάμεσα σε διαφορετικές κατηγορίες επενδυτικών προϊόντων και σε διαφορετικές γεωγραφικές περιοχές και πολλές φορές πλησίασε τη μονάδα. Περιμένουμε ότι η αβεβαιότητα που σχετίζεται με τη διαπάλη ανάμεσα στον αποπληθωρισμό που γεννάται από το υψηλό χρέος και στην αναθέρμανση της οικονομίας, η οποία προσπαθεί να προκληθεί μέσω της εφαρμοζόμενης πολιτικής, θα έχει ως αποτέλεσμα τη διατήρηση των υψηλών επιπέδων μεταβλητότητας. Παρόλο που η μεταβλητότητα πιθανόν θα υποχωρήσει σε σχέση με τα επίπεδα ρεκόρ του 2008, δεν αποκλείεται το 2009 να καταγραφεί ως ένα έτος ιδιαίτερα υψηλής μεταβλητότητας. Μια πιθανή επιβεβαίωση του ενδεχομένου αυτού θα αποτελέσουν τα ράλλυ και οι δραματικές πτώσεις των τιμών με διψήφια ποσοστά καθόλη τη διάρκεια της χρονιάς.

11. Οι τιμές του πετρελαίου και άλλων εμπορευμάτων φτάνουν στο κατώτατο σημείο τους και ξεκινούν να κινούνται ανοδικά μέχρι το τέλος του έτους, καθώς οι οικονομίες των αναδυόμενων αγορών αρχίζουν να ανακάμπτουν. Τα εμπορεύματα συγκαταλέγονται ανάμεσα στις περιπτώσεις που σημείωσαν την υψηλότερη μεταβλητότητα κατά το 2008. Οι τιμές των περισσοτέρων εμπορευμάτων έφτασαν στο υψηλότερο σημείο τους μέσα στο 2008, καταγράφοντας κέρδη επί σειρά ετών και στη συνέχεια υπέστησαν μια βίαιη υποχώρηση. Όσο υπερβολικές ήταν οι τιμές ρεκόρ στην άνοδο, άλλο τόσο υπερβολική ίσως ήταν και η υποχώρησή τους στα σημερινά επίπεδα κατά την καθοδική τους κίνηση. Καθώς καθίσταται όλο και πιο ορατό το ενδεχόμενο μιας τελικής σταθεροποίησης της παγκόσμιας οικονομίας, περιμένουμε τις τιμές των εμπορευμάτων να πιάσουν πάτο και να αρχίσουν την ανοδική τους πορεία. Το πετρέλαιο μας συγκινεί ιδιαιτέρως αφού κατάφερε να φτάσει σχεδόν τα 150 δολάρια το βαρέλι στα μέσα του 2008, για να πέσει και να κλείσει σε τιμές κάτω από τα 40 δολάρια προς το τέλος του έτους. Η εκτίμησή μας είναι ότι οι τιμές θα ισορροπήσουν στην περιοχή ανάμεσα στα 60 και τα 80 δολάρια το βαρέλι. Η επιστροφή σε αυτά τα επίπεδα τιμών θα εξαρτηθεί εν μέρει από το πόσο ορατή θα είναι η έξοδος της οικονομίας των αναδυόμενων αγορών από τη φάση της επιβράδυνσης στην οποία έχουν εισέλθει.

12. Το έλλειμμα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού στις ΗΠΑ θα εκτοξευθεί πάνω από το ένα τρις δολάρια, καθώς οι κρατικές δαπάνες συνεχίζουν να αυξάνονται. Παρά το γεγονός ότι οι γενναίες παρεμβάσεις μέσω της νομισματικής πολιτικής είναι απαραίτητες για την απομάκρυνση της πληθωριστικής απειλής και για την αναθέρμανση της ανάπτυξης, έχουν ως συνέπεια την ταχύτατη αύξηση του δημοσίου ελλείμματος. Περιμένουμε το έλλειμμα του αμερικανικού δημοσίου (δηλ. το έλλειμμα στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό) να ξεπεράσει το κατώφλι του ενός τρις δολαρίων τόσο λόγω της δραστικής αύξησης των δαπανών, όσο και λόγω της υποχώρησης των φορολογικών εσόδων που θα προκαλέσει η οικονομική ύφεση. Επίσης, οποιαδήποτε αστοχία στον προϋπολογισμό είτε της τοπικής αυτοδιοίκησης, είτε της πολιτειακής κυβέρνησης θα καταστεί οξύτερη, λόγω των απαιτήσεων για αύξηση των δημοσίων δαπανών, καθώς σε τοπικό επίπεδο παύει να υφίσταται η δυνατότητα διαρκούς αναχρηματοδότησης και διαχείρισης των ελλειμμάτων στο διηνεκές. Ως επιπλέον συνέπειες του ελλείμματος του προϋπολογισμού θα πρέπει να θεωρηθούν τα όρια που θα τεθούν στις δυνατότητες της κυβέρνησης του Barack Obama να υλοποιήσει όσες πρωτοβουλίες υποσχέθηκε κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου καθώς και η γενναία αύξηση της φορολογίας στο τέλος. Ανάμεσα στους κινδύνους που πηγάζουν από το εκρηκτικό δημόσιο χρέος περιλαμβάνονται η αύξηση των επιτοκίων, η μείωση της ισοτιμίας του δολαρίου και, τελικά, ο πληθωρισμός.
http://www.euro2day.gr/news/world/125/articles/434012/ArticleNewsWorld.aspx