Η νομισματική πολιτική πρέπει να απαντήσει στα «ζωώδη ένστικτα»

Tου David G. Blanchflower* / Bloomberg

Η καταναλωτική εμπιστοσύνη είναι χαμηλή και συνεχίζει να υποχωρεί σε όλο τον κόσμο. Αυτό ειναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Σε συνέντευξη που έδωσε ο πρόεδρος της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, στην τηλεοπτική εκπομπή «60 Μinutes» το καλοκαίρι του 2009, δήλωνε τα εξής: «Η εμπιστοσύνη αποτελεί την ουσία. Οι άνθρωποι δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει. Και φοβούνται. Πιστεύω ότι ο μοναδικός τρόπος για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη είναι η πρόοδος».

Η βελτίωση των «ζωωδών ενστίκτων» της οικονομικής ζωής, όπως έγραψε κάποτε ο Τζον Μέιναρντ Κέινς αναφερόμενος στην «παρόρμηση για δράση αντί για αδράνεια», παίζει κρίσιμο ρόλο στην ανάκαμψη, ιδιαίτερα όταν έχει προηγηθεί χρηματοπιστωτικός κατακλυσμός. Οταν άρχισε να καταρρέει η αμερικανική αγορά στεγαστικής πίστης το 2006, «τα ζωώδη ένστικτα» των επιχειρήσεων και των καταναλωτών δέχτηκαν πλήγμα από τον Ιούλιο του ιδίου έτους. Εξι μήνες μετά, μια όμοια ιστορία άρχισε να εκτυλίσσεται στη Βρετανία. Η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής στην Τράπεζα της Αγγλίας πραγματοποιεί τακτικές συσκέψεις την πρώτη Τετάρτη και Πέμπτη κάθε μήνα. Κάθε Παρασκευή που προηγείται, οι οικονομολόγοι της κεντρικής τράπεζας ενημερώνουν την επιτροπή για τα τελευταία στοιχεία της οικονομίας. Θυμάμαι ότι όσες φορές είχα παρακολουθήσει αυτές τις ενημερώσεις, οι οικονομολόγοι τόνιζαν ότι κανένα συμπέρασμα δεν προκύπτει από την πτώση δεικτών που αφορούσαν τις επιχειρήσεις ή τα νοικοκυριά. Οι νεοπροσλαμβανόμενοι οικονομολόγοι, οι οποίοι μόλις είχαν ολοκληρώσει τις διδακτορικές μελέτες τους, προτιμούσαν να δίνουν μεγαλύτερη σημασία σε περίπλοκα μοντέλα παρά σε στοιχεία που απεικόνιζαν το πραγματικό «πρόσωπο» της οικονομίας. Τελικά, σε αυτά τα στοιχεία είναι που κρύβεται όλη η αλήθεια. Από τα μέσα του 2007, τα στοιχεία που αφορούσαν τις προσδοκίες πωλήσεων, παραγωγής, επενδύσεων και απασχόλησης σημείωναν ταχεία πτώση. Κανείς δεν έδινε την απαιτούμενη προσοχή σε αυτά, αν και τελικά αποδείχθηκε ότι έδιναν τη σωστή εικόνα.

Παράλληλα, ο δείκτης ναυτιλίας Baltic Dry κατέρρευσε στο χαμηλό των 663 μονάδων στις αρχές Δεκεμβρίου του 2008 από το ρεκόρ ανόδου των 11.793 μονάδων στις 29 Μαΐου του 2008. Το επόμενο έτος ανέκαμψε, αλλά έκτοτε απώλεσε περισσότερο από το 50% της αξίας του. Η πορεία του συγκεκριμένου δείκτη αντικατοπτρίζει υποχώρηση της παγκόσμιας παραγωγής χάλυβα και αυτοκινήτων. Τα «ζωώδη ένστικτα» ακολούθησαν λίγο έως πολύ το ίδιο μονοπάτι, ανακάμπτοντας δυναμικά το 2009. Τους τελευταίους μήνες έχουν μετριάσει την «ανοδική διάθεσή» τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η διάθεση έχει ανατραπεί πλήρως. Το φαινόμενο αυτό δεν περιορίζεται στις ΗΠΑ. Παρατηρείται, επίσης, στη Βρετανία. Οι καταναλωτές φοβούνται περαιτέρω άνοδο της ανεργίας, αλλά και πτώση των εισοδημάτων. Και η απομάκρυνση των δημοσιονομικών μέτρων στήριξης της οικονομίας θα επιδεινώσει την κατάσταση. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η κοινή λογική υπερισχύει. Η εμπιστοσύνη αποτελεί την ουσία των πραγμάτων. Το πρόβλημα είναι ότι δεν σημειώνουμε επαρκή πρόοδο.

* Ο David G. Blanchflower, πρώην μέλος της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής στην Τράπεζα της Αγγλίας, είναι καθηγητής οικονομικών στο Κολέγιο Ντάρτμουθ και στο Πανεπιστήμιο του Στέρλινγκ.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_30/07/2010_409722