Η οικονομία έπαψε να συρρικνώνεται πριν από έναν χρόνο, όμως το πρόβλημα της ανεργίας στις ΗΠΑ είναι οξύτερο από ποτέ. Ο επίσημος δείκτης έφθασε το 9,5% τον Ιούλιο και θα ήταν ακόμα υψηλότερος αν τόσοι άνθρωποι δεν είχαν παραιτηθεί από την αναζήτηση εργασίας. Περί το 45% των ανέργων βρίσκεται σε αυτή την κατάσταση περισσότερο από έξι μήνες, ποσοστό που είναι το υψηλότερο από τη δεκαετία του '30. Και κρίνοντας από την αύξηση των νέων αιτήσεων για επίδομα ανεργίας, η κατάσταση μάλλον θα επιδεινωθεί. Γιατί παραμένει τόσο υψηλή η ανεργία; Κυρίαρχη άποψη είναι πως ο δείκτης αντικατοπτρίζει με επώδυνο τρόπο την αδυναμία της οικονομίας. Οι Αμερικανοί δεν έχουν δουλειά γιατί η κάμψη ήταν βαθιά και η ανάκαμψη είναι αργή. Η ισχυρότερη ζήτηση, λένε, θα λύσει το πρόβλημα.
Βασικό σημείο τριβής είναι αν οι χαράσσοντες την πολιτική πρέπει να προσπαθήσουν να επισπεύσουν αυτή τη διαδικασία με νέα δημοσιονομικά ή νομισματικά κίνητρα. Στην εκστρατεία τους για τις ενδιάμεσες εκλογές στο Κογκρέσο, οι Ρεπουμπλικανοί χαρακτηρίζουν την υψηλή ανεργία απόδειξη ότι η στήριξη απέτυχε. Οι Δημοκρατικοί, παρότι δεν τολμούν να ψελλίσουν τίποτα περί επιτυχίας, υποστηρίζουν ότι πρέπει να γίνουν περισσότερα για να τονωθεί η ανάπτυξη. Στην ετήσια συγκέντρωσή τους αυτή την εβδομάδα, οι αξιωματούχοι της Fed διερωτώνται αδύναμα αν και πώς θα πρέπει να επιχειρήσουν να τονώσουν την ασθενούσα αγορά εργασίας, κόβοντας νέο χρήμα για την αγορά κρατικών ομολόγων.
Είναι κατανοητή η εμμονή με τη στήριξη. Η αμερικανική οικονομία λειτουργεί ακόμα με ρυθμούς κάτω της δυναμικής της και η αύξηση της ανεργίας οφείλεται ακριβώς σε αυτό. Ομως, η ανεργία είναι υψηλή και για άλλους λόγους, τους οποίους αμελούμε να αναφέρουμε στη σημερινή συζήτηση. Χάρις στην κλίμακα και τη φύση της κρίσης στην κατοικία και τις τράπεζες, η αγορά εργασίας σίγουρα κατέστη αδύνατο να αντισταθμίσει την προσφορά με τη ζήτηση θέσεων. Ατομα επωμισμένα με το βάρος στεγαστικών δανείων αξίας υψηλότερης από τη στέγη τους δεν μπορούν να αναζητήσουν αλλού εργασία. Η μικρή και μεσαία εξειδίκευση ίσως δεν είναι αυτό που χρειάζονται σήμερα οι εργοδότες. Η επέκταση των επιδομάτων ανεργίας από το Κογκρέσο ήταν αναγκαία, περιόρισε όμως τα κίνητρα αναζήτησης δουλειάς. Και η μακρά περίοδος ανεργίας μετρά κατά όσων αναζητούν εργασία.
Αν η αμερικανική αγορά εργασίας χάσει την αποτελεσματικότητά της, ο «δομικός» ή «φυσικός» δείκτης ανεργίας της χώρας θα αυξηθεί. Το ΔΝΤ παραδέχεται ότι ο δείκτης μπορεί να έχει αυξηθεί στο 6-6,75% έναντι 5% προ κρίσης. Αν είναι έτσι, το ένα τρίτο της αύξησης στην ανεργία μένει ανεπηρέαστο από τον επιχειρηματικό κύκλο και δεν θα αντιμετωπισθεί με τόνωση της ζήτησης. Αυτό δείχνει ότι η στήριξη είναι αναγκαία, αλλά ανεπαρκής. Τι πρέπει να γίνει; Πολλά από όσα γνωρίζουν οι οικονομολόγοι για τη δομική ανεργία τα έχουν αντλήσει από τη θλιβερή ιστορία της ηπειρωτικής Ευρώπης, όπου τα παχυλά επιδόματα και οι άκαμπτοι κανόνες για τις απολύσεις υπονόμευσαν την αποτελεσματικότητα της αγοράς εργασίας. Η εμπειρία αυτή δείχνει μάλλον τι «δεν» πρέπει να γίνει: από το να μην επιβληθούν πρόσθετα ρυθμιστικά εμπόδια στους εργοδότες ώς το να μην αφήσουν τους μακροχρόνια άνεργους να γίνουν ανίκανοι για εργασία.
No comments:
Post a Comment