Στο εδώλιο ο πρώην πρωθυπουργός της Ισλανδίας για την πτώχευση της χώρας

Κατηγορείται ότι δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να αποτρέψει τη χρεοκοπία

Reuters, AP, Bloomberg

Η Ισλανδία συνδέθηκε με την πρώτη χρεοκοπία χώρας στην προηγμένη Ευρώπη κατά το αποκορύφωμα της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008. Οπως είχε επισημάνει τότε η International Herald Tribune, συνήθως πτωχεύουν άνθρωποι, επιχειρήσεις και χώρες αναπτυσσόμενες - αλλά όχι πλέον. Εκτοτε, η Ισλανδία κατόρθωσε να ορθοποδήσει ξανά, ολοκληρώνοντας τη διαδικασία κάθαρσης. Αυτή εμπεριέχει και την απόδοση ευθυνών σε όσους με τους χειρισμούς τους την οδήγησαν στην πτώχευση.
Πριν από λίγες ημέρες ξεκίνησε η δίκη του πρώην πρωθυπουργού της χώρας Γκέιρ Χάαρντε, ο οποίος άσκησε την εξουσία την περίοδο 2006 - 2009. Κατηγορείται για βαρύτατη αμέλεια εκτέλεσης καθηκόντων, εφόσον δεν έλαβε τα κατάλληλα μέτρα, ώστε να αποτρέψει την οικονομική κρίση, σύμφωνα με το Reuters. Επιπλέον, κατηγορείται ότι δεν ήλεγξε εγκαίρως τις τράπεζες, προτού η επέκτασή τους απειλήσει όλο το οικονομικό οικοδόμημα. Ακόμα, στο πλαίσιο της απόδοσης ευθυνών, ο ειδικός εισαγγελέας της Ισλανδίας πιθανώς να παραπέμψει σε δίκη έως και 90 άτομα, ενώ περισσότεροι από 200 άνθρωποι, συμπεριλαβανομένων των προέδρων των τριών βασικών τραπεζών της χώρας Kaupthing, Landsbanki και Glitnir, αντιμετωπίζουν σοβαρές κατηγορίες, όπως επισημαίνει το Bloomberg.
Πριν από την πτώχευση της Ισλανδίας είχε προηγηθεί η διάλυση της Lehman Brothers τον Σεπτέμβριο του 2008. Οι στρόφιγγες ρευστού για τις τράπεζες είχαν κλείσει. Οι ισλανδικές τράπεζες έμειναν χωρίς χρηματοδότηση και στη συνέχεια εθνικοποιήθηκαν στα τέλη του 2008. Οι εγχώριες δραστηριότητές τους περιφρουρήθηκαν και κατέρρευσαν οι διεθνείς τους δραστηριότητες σε Βρετανία και Ολλανδία, αφήνοντας σε εκκρεμότητα εκατοντάδες χιλιάδες μικροκαταθέτες. Η Κεντρική Τράπεζα επέβαλε έλεγχο στην κίνηση των κεφαλαίων και η κορώνα καταβαραθρώθηκε.
Οι εξελίξεις γονάτισαν την Ισλανδία, η οποία κήρυξε πτώχευση και αναγκάστηκε να δανειστεί σχεδόν 10 δισ. δολάρια από το ΔΝΤ. Επανήλθε στις διεθνείς αγορές το 2010, ενώ μόλις τον περασμένο μήνα αναβιβάστηκε από τη βαθμίδα των «ομολόγων - σκουπιδιών» στην κατηγορία ΒΒΒ- από τον διεθνή οίκο αξιολόγησης Fitch. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η Ισλανδία θα εμφανίσει ανάπτυξη 2,5% το 2012, δηλαδή πολύ υψηλότερη από εκείνην των Ευρωπαίων γειτόνων της. Ο δε Fitch επισήμανε πως η χώρα ανέκοψε την άνοδο της ανεργίας και, συν τω χρόνω, θα μπορέσει τα ελλείμματά της να τα μετατρέψει σε πλεονάσματα.
Πρώτος στο εδώλιοΟ Γκέιρ Χάαρντε είναι ο πρώτος πολιτικός ηγέτης διεθνώς ο οποίος βρίσκεται στο εδώλιο και απολογείται για τους χειρισμούς του στην οικονομική κρίση. Την υπόθεσή του ανέλαβε το Ειδικό Δικαστήριο, το οποίο ιδρύθηκε το 1905 για να δικάζει μόνον υπουργούς και πρωθυπουργούς που κατηγορούνται για εγκληματικές πράξεις. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας που συγκαλείται. Εάν ο κ. Χάαρντε κριθεί ένοχος, αντιμετωπίζει ποινή φυλάκισης έως και δύο ετών.
Ο ίδιος, πάντως, ισχυρίστηκε πως όσα έκανε τα υπαγόρευσε η αίσθηση του καθήκοντος απέναντι στη χώρα του και απέρριψε τα περί αμέλειας. «Κανείς μας δεν είχε συνειδητοποιήσει πως υπήρχε κάτι προβληματικό στο τραπεζικό σύστημα, όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων», δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός. Εντούτοις, κάποιοι είχαν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου. Μεταξύ αυτών και ο τότε διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Ντέιβιντ Οντσον, ο οποίος κατέθεσε στη δίκη. Από τις αρχές Φεβρουαρίου του 2008 είχε ενημερώσει τον πρωθυπουργό και την κυβέρνηση συνολικά για τον ύψιστο κίνδυνο των τραπεζών, οι οποίες τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς φάνηκε πως δεν έχουν ελπίδα σωτηρίας. «Η ανακεφαλαιοποίησή τους είναι δυσχερέστατη, γιατί οι άλλες ευρωπαϊκές τράπεζες δεν τις θεωρούν βιώσιμες» τους είχε πει. Ωστόσο, όπως πρόσθεσε ο κ. Οντσον, «όλα τα διαθέσιμα στοιχεία αποτύπωναν μία πολύ θετική εικόνα για την κατάσταση των τραπεζών, ενώ η δική μου άποψη βασιζόταν σε ένα έντονο αίσθημα ανησυχίας που με κατείχε πολύ καιρό». Πάντως, κριτική ασκείται και στον Ντέιβιντ Οντσον, καθώς υπό την εποπτεία του προωθήθηκε η απορρύθμιση των τραπεζών, διευκολύνοντας τον γιγαντισμό τους.
Οι άνθρωποι υπεράνω των αγορώνΟι Ισλανδοί, οι οποίοι έριχναν πέτρες στο Κοινοβούλιό τους το 2009, απαιτώντας από τους πολιτικούς και τους τραπεζίτες να απαντήσουν γιατί κατέρρευσε η χώρα, τώρα δρέπουν τους καρπούς του θυμού τους. Από τα τέλη του 2008 οι τράπεζες έχουν παραγράψει δάνεια νοικοκυριών της τάξεως του 13% του ΑΕΠ, αποσείοντας ένα μεγάλο βάρος σε περισσότερο από το 25% του πληθυσμού. Τα νοικοκυριά ευνοήθηκαν από τη συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και τραπεζών, οι οποίες εν μέρει ελέγχονται από το κράτος. Η συμφωνία προβλέπει παραγραφή στεγαστικού δανείου υπεράνω του 110% της αξίας της κατοικίας, ενώ το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε πως τα εκπεφρασμένα σε ξένο νόμισμα δάνεια είναι παράνομα. Αυτό σημαίνει ότι οι ιδιώτες δεν χρειάζεται να καλύψουν τις ζημίες από την ισοτιμία της κορώνας. Εξ αρχής η Ισλανδία έθεσε τις ανάγκες των ανθρώπων υπεράνω των αγορών.

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_11/03/2012_475391