Σε θολά νερά

Με παρακίνησε (και εμένα) το post του Greek Rider.
...είμαι σίγουρος ότι κάποιες βόμβες θα σκάσουν και στην οικονομία. Κάποιοι συζητάνε ότι τους επόμενους 48-56 μήνες θα κλείσει το 60% και πάνω των ελληνικών μικρών επιχειρήσεων και μαγαζιών. Τι κρύβουν ακριβώς στην οικονομία δεν μπορώ να ξέρω ακριβώς. Ακόμη όμως και να μην κρύβουν τίποτα τα πράγματα είναι ήδη πολύ τραγικά. Πιο τραγικά από όσο φαίνονται. Και επαναλαμβάνω ότι ακόμη και αν δεν τίθεται θέμα άμεσης χρεωκοπίας τα μέτρα που θα κληθούμε να πάρουμε θα είναι χειρότερα από αυτά που θα παίρναμε αν χρεοκοπούσαμε.

Εδώ που βρίσκονται οι ανεπτυγμένες οικονομίες και οι κεντρικές τράπεζες ΔΕΝ έχει προηγούμενο και βέβαια δεν συγκρίνεται ούτε με τη δεκαετία του '30.

Η παρακολούθηση της ανεργίας είναι πολύ σημαντική για να μετρηθεί η κατάσταση της οικονομικής δραστηριότητας αλλά δεν είναι το μόνο σημαντικό. Σημασία έχει επίσης η διάρκεια αλλά και ο ρυθμός που κινείται το ΑΕΠ. Σίγουρα το μέγεθος της ανεργίας δείχνει ότι έχουμε ξεπεράσει τις δεκαετίες του '70 αλλά και του '80.

Αυτό που κάνει τα πράγματα ξεχωριστά είναι τα επίπεδα χρέους που απολαμβάνουν οι ανεπτυγμένες κοινωνίες, κάτι που διαφοροποιεί τη τωρινή κατάσταση από κάθε προηγούμενη. Απόλυτα σχετική είναι η έννοια του αποπληθωρισμού, ο οποίος σχετίζεται κυρίως με μείωση στη προσφορά χρήματος ή, αλλοιώς, πτώση της ζήτησης δανείων.
Ο μηχανισμός έχει ως εξής: οι τραπεζίτες απόφάσισαν στα '70ς να προκρίνουν τη μείωση του πληθωρισμού έναντι της μείωσης της ανεργίας, έτσι οι κυβερνήσεις δεν έδιναν αυξήσεις που να υπερκαλύπτουν τον πληθωρισμό, με συνέπεια οι εργαζόμενοι - και με το "άνοιγμα του τραπεζικού τομέα" - να επιζητούν δανεισμό για να καλύψουν τις μικρότερες αυξήσεις που λάμβαναν. Τώρα, η οικονομική συγκυρία (υπερχρέωση νοικοκυριών και μη εξυπηρετούμενα δάνεια) έχει μειώσει τις χορηγήσεις με συνέπεια να έχουμε δανειακό αποπληθωρισμό.

Είμαστε σε θολά νερά καθώς η πολιτική μηδενικών επιτοκίων δεν πρόκειται να καταφέρει να μας βγάλει από τη υπάρχουσα κατάσταση, όπως ακριβώς δεν τα έχει καταφέρει εδώ και 20 χρόνια η Ιαπωνία.
Αντιθετα, μια αύξηση των επιτοκίων - όπως στη δεκαετία του '80 από τον Paul Volcker - θα διέλυε όλους τους αδύναμους κρίκους και θα ξεκαθάριζε το σύνολο της οικονομικής δραστηρίοτητας. Αυτό όμως δεν είναι πλέον αποδεκτό - θα πεθάνουν οι περισσότεροι, όπως συνήθως επιτάσσει το ΔΝΤ στην Αργεντινή για να σωθεί.
Βέβαια, τα κεντρικά επιτόκια σχετίζονται και με τον πληθωρισμό, που όμως δεν εμφανίζεται ιδιαίτερα από τα '80ς.

Η πολιτική του quantitative easing - κάτι πρωτόγνωρο - ενώ βοήθησε σε μια πρώτη φάση στην ανάταξη της οικονομίας (Μάρτιος 2009) δεν αναμένεται να βοηθήσει περισσότερο εφόσον τα φρέσκα χρήματα που διοχετεύονται δεν περάσουν στα χέρια των περισσότερων, αντί να κρατούνται για να βελτιωθούν οι χρηματο-οικονομικοί δείκτες των χρηματο-πιστωτικών ιδρυμάτων. Ακόμα και αν φτάσουν στα χέρια των περισσοτέρων θα πρέπει να ξοδευτούν (άνοδος πληθωρισμού - κάτι που όμως ΔΕΝ είναι επιθυμητό, βλέπε μηχανισμό παραπάνω) αντί να αποταμιευθούν ή απλά να αποπληρώσουν παλαιότερα χρέη.

Εάν η κατάσταση συνεχιστεί για 3η χρονιά (σημασία της διάρκειας), δηλαδή τόσο τα νοικοκυριά συνεχίζουν την αποταμίευση και την αποπληρωμή χρεών όσο και οι επιχειρήσεις προσπαθούν να μειώσουν κόστη-δαπάνες-έξοδα, κάτι που ίσως φανεί από τις λιανικές πωλήσεις την περίοδο των Χριστουγέννων 2009, τότε οι πτωχεύσεις ιδιωτών-επιχειρήσεων θα συνεχιστούν καθώς η αποδεκτή λύση του πακέτου stimulus θεωρείται ότι επιβαρρύνει υπερβολικά τα δημόσια οικονομικά.

Συμπερασματικά, τα επίπεδα χρέους είναι ίσως ο σημαντικότερος παράγοντας της παρούσας συγκυρίας μαζί με τη διάρκεια που ενδέχεται να έχει η ύφεση.

Η μόνη λύση που βλέπω - που επίσης ΔΕΝ είναι αποδεκτή από τους ιθύνοντες, οι οποίοι προκρίνουν μείωση των φόρων και τη μέγιστη ευελιξία στην αγορά εργασίας - είναι η επιπλέον φορολόγηση του πραγματικού εισοδήματος, κυρίως των υψηλόμισθων και των μετόχων, αλλά και της μεταβίβασης ακίνητης περιουσίας, ένα μοντέλο που ακολουθήθηκε ύστερα από το Β'ΠΠ μέχρι τα '70ς - βλέπε Krugman.
Ο Stiglitz - και άλλοι - μεταφέρουν το φόρο στις χρηματο-οικονομικές συναλλαγές, στα πρότυπα του Tobin Tax.
..φορολόγηση συμβολαίων, όπως τα παράγωγα, θα έπρεπε να βασίζεται στην ακαθάριστη αξία των περιουσιακών στοιχείων, ώστε να «αποθαρρύνεται η κρυμμένη μόχλευση που συνέβαλε στην πρόκληση της σημερινής κρίσης» και να περιοριστεί η «καταστρεπτική αναβάθμιση των τραπεζιτών».

Επιπλέον διάβασμα:
The Mystery of Japan's Private Debt Levels (Solved?)
It’s the debt, stupid