Αν ζούσατε στη Φινλανδία δεν θα σας έκανε εντύπωση αν σας έστελνε η εφορία τη φορολογική σας δήλωση συμπληρωμένη με την παραμικρή λεπτομέρεια για τα έσοδα, τις δαπάνες, τα περιουσικά στοιχεία και τις εκπτώσεις δαπανών από ασφαλιστικά προγράμματα κ. λπ. Οι εφορίες στη Φινλανδία συλλέγουν ηλεκτρονικά (oline ή μέσω cd) δεδομένα από τρίτες πηγές (εργοδότες, ασφαλιστικά ταμεία, ασφαλιστικές επιχειρήσεις, καταστήματα, τράπεζες, χρηματιστηριακές εταιρείες κ. λπ.) και συμπληρώνουν τη φορολογική δήλωση του κάθε φορολογουμένου. Αν ο τελευταίος έχει αντίρρηση με όσα αναγράφονται, τότε έχει δικαίωμα να την αμφισβητήσει και να παρουσιάσει τα αποδεικτικά στοιχεία. Αποτέλεσμα; Μικρή φοροδιαφυγή, αυξημένα φορολογικά έσοδα και μικρό κόστος είσπραξης φόρων. Και η Φινλανδία δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα.
Σε κάποιες χώρες, όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία, η παραοικονομία είναι πολύ περιορισμένη και οι ετήσιοι προϋπολογισμοί πετυχαίνουν με μεγάλη ακρίβεια τους στόχους για τα έσοδα και τις δαπάνες.
Προφανώς, οι πολίτες δεν είναι περισσότερο έντιμοι ούτε οι εφοριακοί και οι ελεγκτές είναι πιο ικανοί από τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Οπως επισημαίνουν στελέχη ελεγκτικών εταιρειών και εκθέσεις διεθνών οργανισμών, αλλά και πανεπιστημιακές μελέτες, η διαφορά έγκειται στο σύστημα και όχι στους ανθρώπους.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ, τα μικρότερα ποσοστά παραοικονομίας, που κυμαίνονται μεταξύ 7,5% και 10%, εμφανίζονται στις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, την Ελβετία και την Αυστρία. Αντίθετα, στην κορυφή βρίσκεται η Ελλάδα με (επίσημο) ποσοστό 25% του ΑΕΠ και την ακολουθούν η Ιταλία (22%) και η Ισπανία (20%).
Γιατί συμβαίνει αυτό; Η «Κ» ζήτησε από στελέχη ελεγκτικών εταιρειών με διεθνή εμπειρία να παρουσιάσουν τα πιο επιτυχημένα φορολογικά συστήματα, αλλά και τις χώρες με τους πιο συνεπείς προϋπολογισμούς προκειμένου να εντοπίσουμε τη «συνταγή της επιτυχίας».
Η «συνταγή» έχει τρία βασικά συστατικά:
Πρώτον, δημιουργία φορολογικής συνείδησης με κίνητρα και αυστηρή τιμωρία.
Δεύτερον, ξεκάθαρο και απλό φορολογικό σύστημα που δεν αφήνει περιθώριο για παρανοήσεις ή για «παραθυράκια». Οι όροι «λογιστικές διαφορές», «συμβιβασμός», «ρυθμίσεις», «περαιώσεις» που στην Ελλάδα αποτελούν καθημερινή πρακτική, στις χώρες με συνεπείς προϋπολογισμούς και χαμηλή φοροδιαφυγή είναι άγνωστοι.
Τρίτον, ηλεκτρονικές διασταυρώσεις σε όλα και για όλους.
Στις ΗΠΑ τα πράγματα, ίσως, έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Εκεί οι αρμόδιες αρχές κινούνται σε δύο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο ελέγχει συνεχώς την πορεία του προϋπολογισμού βάσει των στόχων και εντοπίζει τις αποκλίσεις και στη συνέχεια τις αιτίες. Στη συνέχεια καταρτίζει νέους ποσοτικούς και ποιοτικούς στόχους. Για παράδειγμα, το 2008 είχε τεθεί ως στόχος η μείωση στις αποκλίσεις των δαπανών κάτω του 3%, η αύξηση του ποσοστού υποβολής δηλώσεων με ηλεκτρονικό τρόπο στο 80% των φορολογουμένων, αλλά και αύξηση του ποσοστού ικανοποποίησης των φορολογουμένων από τις παρεχόμενες υπηρεσίες στο 69%. Στατηγικό πλάνο διετίας με στόχους καταρίζει και η Ιρλανδία.
Παράλληλα, στις ΗΠΑ «τρέχει» ένα πρόγραμμα συνεχών ηλεκτρονικών διασταυρώσεων. Το 2007 έγιναν 1,8 δισ. διασταυρώσεις που οδήγησαν σε 4,76 εκατ. ύποπτες φορολογικές δηλώσεις και στον εντοπισμό φοροδιαφυγής ύψους 19,1 δισ. δολαρίων από 1,3 εκατ. φοροφυγάδες - οι περισσότεροι εκ των οποίων μέχρι τότε ήταν άγνωστοι στην εφορία (IRS).
Παρ' όλα αυτά, η παραοικονομία στις ΗΠΑ υπολογίζεται σε 1 τρισ. δολάρια και τα φορολογικά έσοδα που χάνονται μέσω φορολογικών παραδείσων και offshore σε 100 δισ. δολάρια.
Πρόσφατα ο πρόεδρος των ΗΠΑ ζήτησε από την αρμόδια επιτροπή παρακολούθησης και κατάρτισης προϋπολογισμού να εντοπιστούν οι «αποκλίσεις» στους στόχους και να περιοριστεί η φοροδιαφυγή προκειμένου να εξασφαλιστούν πόροι που θα διοχετευθούν στην κοινωνική πολιτική.
Η ανάλυση που πήρε στα χέρια του ο Μπαράκ Ομπάμα παρουσιάζει όλα τα κέντρα κόστους (έσοδα και δαπάνες και αποκλίσεις) σε τέτοια λεπτομέρεια που φτάνει μέχρι την απόκλιση για το κόστος του κολατσιού που δίνεται στα σχολεία.
Στη Δανία το 100% των φορολογικών δηλώσεων υποβάλλονται ηλεκτρονικά, με αποτέλεσμα ο δειγματοληπτικός έλεγχος και οι ηλεκτρονικές διασταυρώσεις να είναι εύκολες και αποτελεσματικές. Ετσι, στη Δανία 30 εφορίες (γραφεία) συλλέγουν στοιχεία, από ΦΠΑ μέχρι εργοδοτικές εισφορές, με ηλεκτρονικό τρόπο. Προσυμπληρωμένες δηλώσεις και συλλογή ηλεκτρονικών στοιχείων σε μεγάλο βαθμό υφίστανται στην Ισλανδία, τη Σουηδία και την Ισπανία.
Η Φινλανδία το 2005 συγχώνευσε τους εισπρακτικούς μηχανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης και της γενικής κυβέρνησης και απλοποίησε το φορολογικό σύστημα. Σε επιτυχημένες απλοποιήσεις προχώρησαν, επίσης, Αυστρία και Σλοβακία.
Αφορολόγητα
Ενα ακόμα χαρακτηριστικό των χωρών με μικρή φοροδιαφυγή είναι τα μικρά αφορολόγητα ποσά και οι μικρές φοροαπαλλαγές. Αυτό αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπου οι φοροαπαλλαγές είναι συγκεκριμένες (π. χ. παιδιά, έξοδα μετακίνησης για εργασία κ. λπ.).
Στην Ιαπωνία το αφορολόγητο αυξάνεται όσο μεγαλύτερο εισόδημα δηλώσει ο φορολογούμενος. Και στην Ελβετία το αφορολόγητο και οι εκπτώσεις υπολογίζονται ως ποσοστό του εισοδήματος μέχρι ένα ποσό.
Λουξεμβούργο και Βέλγιο θεωρούνται ότι διαθέτουν τους πιο αποτελεσματικούς μηχανισμούς είσπραξης εισφορών. Ισως διότι στις χώρες αυτές οι εισφορές εκπίπτουν από το εισόδημα.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_100001_10/01/2010_386142Λεωνιδας Στεργιου
Βασική δικλίδα ασφαλείας που χρησιμοποιείται σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες οικονομίες είναι η καθολική υποβολή πόθεν έσχες σε τακτά διαστήματα. Για παράδειγμα, στη Σουηδία, την Ελβετία και τη Νορβηγία είναι υποχρεωτική η δήλωση των περιουσιακών στοιχείων κάθε έτος. Για την ακρίβεια είναι υποχρεωτική η υποβολή της καθαρής θέσης, όπως στις επιχειρήσεις. Στην Κύπρο η υποβολή των στοιχείων αυτών γίνεται κάθε πέντε χρόνια, ενώ στις ΗΠΑ, τη Βρετανία και σε άλλες χώρες γίνεται στην περίπτωση που το ζητήσουν οι αρχές από κάποιον φορολογούμενο. Μάλιστα, σε πολλές χώρες (π.χ. Βέλγιο, Ολλανδία, Σουηδία κ.ά.) κάθε φορολογούμενος (ακόμα και οι σύζυγοι) φορολογείται ξεχωριστά. Οι τραπεζικές συναλλαγές αποτελούν αποδεικτικό στοιχείο για αγορές-πληρωμές-δαπάνες κ.λπ., αλλά ταυτόχρονα και στοιχεία για έλεγχο. Η απόδειξη (π.χ. από ταμειακή μηχανή) δεν έχει τόσο μεγάλη αποδεικτική ισχύ στην εφορία.
Μικρός δημόσιος τομέας και απλό φορολογικό σύστημα αποτελούν τα κλειδιά της επιτυχίας, σύμφωνα με μελέτη του καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου Στ. Κάτσιου και φέρνει ως παραδείγματα τις ΗΠΑ, Ιαπωνία και Ελβετία. Επίσης, από τη μελέτη προκύπτει ότι η φοροδιαφυγή τελικά δεν έχει σχέση με το ύψος των φορολογικών συντελεστών. Επιπλέον, τα υψηλά φορολογικά έσοδα ως ποσοστό του ΑΕΠ αποτελούν ένδειξη μικρής φοροδιαφυγής.
Προτάσεις ελεγκτικών
Η δημοσιονομική εξυγίανση είναι μάλλον ανέφικτη, όταν δεν υπάρχει έλεγχος δαπανών και εσόδων. Οι ελεγκτικές εταιρείες (Deloitte, Ernst & Young, Grant Thornton, KPMG, PriceWaterhouseCoopers) και ο Συνεταιρισμός Ορκωτών Λογιστών (ΣΟΛ) παρέδωσαν κοινές προτάσεις στον υπουργό Οικονομικών κ. Γιώργο Παπακωνσταντίνου, οι οποίες στηρίζονται στη διεθνή εμπειρία. Στο υπ. Οικονομικών πραγματοποιούνται συναντήσεις με τον γενικό γραμματέα κ. Ηλία Πέντζο προκειμένου να εντοπιστούν τα μέτρα που μπορούν να υλοποιηθούν, να καθοριστεί ο τρόπος εφαρμογής τους και να τεθούν οι προτεραιότητες, σε συνεργασία με τις ελεγκτικές εταιρείες. Στο σχέδιο δράσης προτείνεται η δημιουργία ενός Γραφείου Διαχείρισης. Στις άμεσες ενέργειες του σχεδίου δράσης περιλαμβάνονται:
- Καταγραφή δομής και προβλημάτων του Δημοσίου και εποπτευόμενων φορέων.
- Κατάρτιση προϋπολογισμού από μηδενική βάση.
- Σύνταξη τριετούς συνοπτικού προϋπολογισμού ανά υπουργείο.
- Παρακολούθηση πορείας προϋπολογισμού και ανάρτησης στο Διαδίκτυο.
- Κατάρτιση και παρακολούθηση προϋπολογισμού με βάση τους στόχους και τα αποτελέσματα.
- Δημιουργία επιτελικού γραφείου για τη συγκέντρωση, επεξεργασία και παροχή στοιχείων στη Βουλή και σε διεθνείς οργανισμούς.
- Μελέτη για δαπάνες που μπορούν να περικοπούν ή να περιορισθούν ανά υπουργείο και εποπτευόμενους φορείς.
- Διαχωρισμός δαπανών σε κεφαλαιουχικές (προγράμματα) και λειτουργικές για τη διευκόλυνση της αξιολόγησης και παρακολούθησής τους.
- Εντοπισμός επειγόντων ειδικών προβλημάτων που απαιτούν άμεση επέμβαση (π.χ. ΙΚΑ, ΟΑΕΕ, κ.λπ.).
- Μηνιαία ενημέρωση για την πορεία εξέλιξης των δαπανών με ανάλυση αυτών σε ελαστικές και ανελαστικές.
Στις μεσοπρόθεσμες ενέργειες προτείνονται:
- Σχεδιασμός μεσοπρόθεσμων προγραμμάτων και κατάρτιση προϋπολογισμού βάσει δραστηριοτήτων.
- Επανασχεδιασμός ενός σύγχρονου δημόσιου λογιστικού με σκοπό τον εξορθολογισμό και σύντμηση των υφιστάμενων κωδικών του προϋπολογισμού.
- Καθιέρωση διπλογραφικού συστήματος σε όλο το Δημόσιο και τους εποπτευόμενους φορείς.
- Κατάρτιση ενιαίων αρχών επιχειρηματικού σχεδιασμού, εταιρικής διακυβέρνησης και διαχείρισης κινδύνου σε εποπτευόμενους φορείς του Δημοσίου.
- Υιοθέτηση των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (ΔΠΧΑ) στους εποπτευόμενους φορείς από το ελληνικό Δημόσιο.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_100003_10/01/2010_386140
Έχω στο μυαλό μου να το κάνω ποστ εδώ και εβδομάδες:
Πόσες επιχειρήσεις/επιχειρηματίες-εταιρείες (απόλυτος αριθμός) αντιστοιχούν σε κάθε υπάλληλο όλων των ελεγκτικών μηχανισμών;
Πόσοι είναι οι αυτοαπασχολούμενοι και πόσοι οι μισθωτοί στην Ελλάδα, ως % του εργατικού δυναμικού;
Ας συγκριθούν τα νούμερα με τις χώρες-παραδείγματα που αναφέρονται παραπάνω!
No comments:
Post a Comment