Η λιτότητα δυναμιτίζει την ανάπτυξη του 2011

The Economist
Οταν ξέσπασε η κρίση, ήταν οι τολμηρές πολιτικές επιλογές της ενίσχυσης των τραπεζών και των μέτρων τόνωσης της οικονομίας που απομάκρυναν την ύφεση. Το 2011 αναμένεται πως οι πολιτικοί θα διαδραματίσουν εξίσου καθοριστικό ρόλο. Αυτή τη φορά, όμως, ο κίνδυνος είναι να προκαλέσουν ζημιά με την εκτεταμένη λιτότητα και τους συναλλαγματικούς πολέμους.
Οι περικοπές δαπανών εφαρμόζονται παντού σε όλον τον ανεπτυγμένο κόσμο. Ακόμη κι αν η ανάκαμψη είναι αργή, στις ανεπτυγμένες οικονομίες προγραμματίζονται περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων της τάξης του 1% του αθροίσματος των ΑΕΠ τους. Οι οικονομίες αυτές θα αρχίσουν τη νέα χρονιά με ελλείμματα κατά μέσο όρο 8% του ΑΕΠ και δημόσιο χρέος πάνω από το 100% του ΑΕΠ. Ο κρατικός δανεισμός αυξάνεται με τον ταχύτερο ρυθμό που έχει καταγραφεί από το 2007. Τα πλήγματα που έχουν δεχθεί Ελλάδα και Ιρλανδία σκιαγραφούν τις επώδυνες συνέπειες όταν οι αγορές ομολόγων χάσουν την εμπιστοσύνη.
Πρέπει κάτι να γίνει, αλλά κάτι που δεν μπορεί να είναι λιτότητα με οποιοδήποτε τίμημα. Οι κυβερνήσεις πρέπει να χαράξουν ένα αξιόπιστο μονοπάτι προς τη μεσοπρόθεσμη μείωση των ελλειμμάτων τους χωρίς να αποδυναμώσουν υπερβολικά την ήδη ασθενική ανάκαμψη. Πρέπει να αυξήσουν την ηλικία συνταξιοδότησης και να αναδιαρθρώσουν το συνταξιοδοτικό θεσπίζοντας κανόνες και θεσμούς δημοσιονομικούς που θα αποτρέπουν την ασωτία στο μέλλον: και να προτιμούν τις περικοπές δαπανών από τις αυξήσεις φόρων. Δυστυχώς, τα πράγματα δεν δείχνουν καλά. Η δημοσιονομική εικόνα της Αμερικής για το 2011 είναι μάλλον η στασιμότητα. Δεν θα σημειωθεί πρόοδος στα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά ελλείμματα της χώρας, μολονότι η μέριμνα για το έλλειμμα αποτρέπει οποιαδήποτε βραχυπρόθεσμα μέτρα για την τόνωση της απασχόλησης ή την ενίσχυση της ζήτησης. Θα εφαρμοσθεί αυστηρότερη δημοσιονομική πολιτική, καθώς θα εκπνέει η δέσμη μέτρων του Ομπάμα, καθώς οι Πολιτείες αυξάνουν τους φόρους και μειώνουν τις δαπάνες.
Τα ευρωπαϊκά σχέδια προϋπολογισμού έχουν σχεδιασθεί καλύτερα και από τη Γαλλία μέχρι την Ελλάδα, ευρωπαϊκές χώρες αυξάνουν τα όρια συνταξιοδότησης. Από τη Βρετανία ώς τη Γερμανία οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν θεσπίσει καινούργιους οργανισμούς και κανόνες για τον έλεγχο της δημοσιονομικής πειθαρχίας. Ωστόσο, η Ευρώπη κινδυνεύει να το παρακάνει. Η περικοπή δαπανών που γίνεται σε συλλογικό επίπεδο θα καταφέρει καίριο πλήγμα στην ανάκαμψη. Συνδυασμοί δημοσιονομικής λιτότητας και ενεργού νομισματικής παρέμβασης θα επιφέρουν κραδασμούς στις αγορές συναλλάγματος. Θα αυξηθούν, έτσι, οι πιθανότητες να κλιμακωθούν οι παρεμβάσεις στις αγορές συναλλάγματος τόσο στον αναπτυγμένο όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
Η στενή προσήλωση στη λιτότητα έχει κι άλλες παρενέργειες. Θα αποσπάσει την προσοχή από τις ευρύτερες μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται οι ανεπτυγμένες χώρες. Η Ιαπωνία και πολλές ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να απελευθερώσουν τις αγορές εργασίας και τον τομέα των υπηρεσιών για να αυξηθεί η παραγωγικότητα. Η Αμερική πρέπει να αντιμετωπίσει την κρίση στην αγορά ακινήτων και να αναδιαρθρώσει το πλαίσιο της επαγγελματικής κατάρτισης, ώστε να μην παγιωθεί η υψηλή ανεργία. Εν συντομία, οι πλούσιες χώρες χρειάζονται μια στρατηγική ανάπτυξης.