Νέο θρίλερ με τα CDS στην ΕΕ

Αν ο χρόνος είναι χρήμα, τότε η Ευρώπη, το τελευταίο οκτάμηνο που μεσολάβησε απ' την παρέμβαση Ντράγκι υπέρ του ευρώ, αποδεικνύεται διπλά σπάταλη.

Εχασε τον χρόνο που είχε κερδίσει τον περασμένο Σεπτέμβρη και την ανοχή των αγορών. Ακόμα χειρότερα, με την απόφαση του Eurogroup για το bail-in της Κύπρου οι Ευρωπαίοι κατόρθωσαν να κάνουν συγχρόνως δύο πράγματα που μοιάζουν εκ πρώτης όψεως αντιφατικά.
Να εισάγουν τον κόσμο σε μια νέα εποχή αβεβαιότητας -με την ανασφάλεια για τις καταθέσεις να κυριαρχεί, ακόμα και για όσους έχουν κάτω απ' το ευρωπαϊκά εγγυημένο όριο των 100 χιλιάδων- και να ταξιδέψουν πίσω στον χρόνο πριν από σημεία καμπής για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως η κατάρρευση της Lehman Brothers.
Oπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Πίτερ Κόι, οικονομικός αναλυτής του Bloomberg Businessweek, «αντί να έχει τονωθεί η οικονομική ανάπτυξη ολόκληρης της ηπείρου, ώστε η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία, η Ιρλανδία, η Ελλάδα και η Κύπρος να βρουν τον δρόμο της επιστροφής προς τη δημοσιονομική σταθερότητα, η Γερμανία θεωρώντας ότι η ΕΚΤ θα απέτρεπε ενδεχόμενες χρεοκοπίες, έδειξε το σκληρό της πρόσωπο και άρχισε να επιμένει ότι οι χρεωμένες χώρες θα έπρεπε να αναλάβουν περισσότερες ευθύνες για τη διάσωσή τους».

Το πρόγραμμα σωτηρίας δεν άφησε καμία αμφιβολία στις αγορές ότι τα υπερχρεωμένα κράτη είναι μόνα τους, με αποτέλεσμα το κόστος για προστασία έναντι χρεoκοπίας credit default swap να εκτοξευτεί στα ύψη. Για παράδειγμα, από τα χαμηλά επίπεδα που βρέθηκε στα μέσα Ιανουαρίου να αυξηθεί έως και το 60% για την UniCredit της Ιταλίας και το 67% για την Intesa Sanpaolo της Ιταλίας, σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg.

Για 10 ημέρες
Τελευταίο θύμα αυτής της εμμονής είναι η Κύπρος, η οποία «φαίνεται να οδεύει προς μια μακρά και δριμεία περίοδο ύφεσης λόγω του μίζερου πακέτο διάσωσης», οπως εκτιμά ο Κόι, ενώ με αφετηρία την ημερομηνία της πρώτης ανακοίνωσης για το νησί και για 10 μέρες στη σειρά, τα CDS ανέβαιναν για τις μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες, αλλά και για εκείνες τις αμερικανικές με σημαντικό βαθμό διασύνδεσης με το ευρωπαϊκό σύστημα.
Γνωστά στο ελληνικό κοινό απ' τα πρώτα επεισόδια της κρίσης στη χώρα, τα σύνθετα χρηματο-οικονομικά προϊόντα αυτά, που είναι ασφαλιστήρια έναντι κινδύνου αθέτησης πληρωμών κατέγραψαν αύξηση για όλες τις μεγάλες τράπεζες και το μεγαλύτερο ανοδικό σερί από το 2011.

Μετά το bail-in καταθέτες και επενδυτές ανησυχούν για τα χρήματά τους έξω. Η εμπιστοσύνη στον ευρωπαϊκό τραπεζικό κλάδο επλήγη και πολλές τράπεζες πληρώνουν ήδη τις συνέπειες.Για παράδειγμα, σύμφωνα με το Bloomberg το CDS της ισπανικής Banco Santander αυξήθηκε από τα χαμηλά του Ιανουαρίου στο 37%.

Συγκεκριμένα, μεταξύ 15 και 27 Μαρτίου, το κόστος ασφάλισης των ομολόγων ευρωπαϊκών τραπεζών ανέβηκε κατά 43%, όπως δείχνει ο Markit iTraxx Europe Senior Financial Index, δείκτης που παρακολουθεί τις τιμές των CDS για 25 ευρωπαϊκούς πιστωτικούς και ασφαλιστικούς οργανισμούς και έφτασε (στις 28 Μαρτίου) σε τιμές λίγο χαμηλότερες απ' τον Μάιο του 2010 (205 έναντι 223), όταν υπεγράφη το πρώτο ελληνικό μνημόνιο.
Παρότι η συγκεκριμένη τιμή αποκλιμακώθηκε κάπως (πέφτοντας στο 179 στις 4/4), το πλήγμα στην εμπιστοσύνη αντανακλάται και στον Stoxx Europe 600 Banks Index (SX7P), δείκτη που μετράει τις χρηματιστηριακές τιμές των ευρωπαϊκών τραπεζών και ο οποίος έπεσε κατά 6.8%. Τα νούμερα είναι χειρότερα για κάποιες ιταλικές και ισπανικές τράπεζες.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνητή της Pimco, Φιλίπ Μποντερό, έσπασαν τρία ταμπού με την απόφαση για την Κύπρο: επλήγη η αποταμίευση, επιβλήθηκαν έλεγχοι στις κεφαλαιακές ροές και επιταχύνθηκε η μετάβαση προς τους νέους κανονισμούς για τις τράπεζες που είχε προαναγγελθεί για το 2018.
«Στην αγορά των CDS», αναφέρει στους Financial Times ο Ζιλ Μοέκ, αναλυτής της Deutsche Bank, «βλέπουμε εντάσεις που δεν είναι παρούσες στην αγορά ρευστού». Αυτό μεθερμηνεύεται και με την έννοια ότι τα CDS είναι ένα θερμόμετρο που μετράει πυρετό που έως τώρα δεν έχει εκδηλωθεί, αφού, όπως λέει ο Μοέκ, μέχρι στιγμής δεν έχουμε κάποια χειροπιαστά δεδομένα για αύξηση του κόστους της χρηματοδότησης των τραπεζών.

Σε κάθε περίπτωση, είναι ενδεικτικά όσα ανέφερε μιλώντας στο τηλεοπτικό δίκτυο του CNBC και εξηγώντας εκεί για ποιο λόγο τις τελευταίες εβδομάδες «σορτάρει» τις τράπεζες (δηλαδή στοιχηματίζει εναντίον τους), ο διευθυντής της επενδυτικής φίρμας Newedge, Λάρι ΜακΝτόναλντ.
Ρίσκο
Ο ΜακΝτόναλντ στάθηκε ιδιαίτερα στους δείκτες που απεικονίζουν την αύξηση των τιμών των CDS των τραπεζών από τότε που έγινε γνωστή η επίμαχη απόφαση για την Κύπρο. «Το είδαμε αυτό το 2011. Το είδαμε πριν από τη Lehman. Το είδαμε το 2012. Είναι πρόβλημα επειδή πολλοί παίκτες στο τραπέζι του δανεισμού ίσως βλέπουν κάτι να συμβαίνει στην Ευρώπη», ισχυρίζεται ο ΜακΝτόναλντ, ο οποίος θεωρεί τα CDS σημάδι επερχόμενων ή τελούμενων τώρα εξελίξεων. Ανάμεσα στις τελευταίες είναι και η διαρροή καταθέσεων, ειδικά από τράπεζες της περιφέρειας, κάτι που στις επόμενες λίγες εβδομάδες θα εξακριβωθεί αν έγινε.
Ο ΜακΝτόναλντ υπογραμμίζει επίσης πως σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως οι τράπεζες στην Πορτογαλία, δεν υπάρχουν καθόλου περιθώρια για λάθη μετά τις κυπριακές εξελίξεις. «Αν οι καταθέσεις εγκαταλείψουν τις πέντε κορυφαίες τράπεζες και μετά η κυβέρνηση πρέπει να καλύψει την τρύπα στο κεφάλαιο, υπάρχει ένα σημαντικό ρίσκο.
Είναι σαν να βλέπουμε έναν κίνδυνο τύπου Ελλάδας να έρχεται τους επόμενους μήνες». Προσέτι, ανησυχία για την πραγματική κατάσταση των τραπεζών και την ικανότητά τους να δώσουν ρευστότητα στην παραγωγική οικονομία δημιουργείται απ' την παρατήρηση των κινήσεων αντιστάθμισης κινδύνου που επιχειρούν με εργαλείο πάλι τα CDS. Συγκεκριμένα, όλο και περισσότερο, οι τράπεζες εκμεταλλεύονται ένα κενό που υπάρχει στο Σύμφωνο για την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών (Βασιλεία ΙΙΙ). Ο δείκτης κεφαλαιακής επάρκειας κύριων ιδίων κεφαλαίων Tier 1 είναι ένα κλάσμα, ο παρονομαστής του οποίου εξαρτάται απ' την ποσότητα των επισφαλών δανείων που έχουν χορηγήσει οι τράπεζες.
Οι τράπεζες ασφαλίζουν τα δάνεια αυτά με CDS που εκδίδουν άλλες τράπεζες ή ασφαλιστικοί οργανισμοί, οπότε ελαττώνουν τεχνητά τον παρονομαστή, αφού η μια τράπεζα εγγυάται στην άλλη. Με τον τρόπο αυτό οι τράπεζες κρατούν το Tier 1 σε υψηλά επίπεδα, ενώ στην πραγματικότητα μειώνουν τα κεφάλαια που επιβάλλεται να διατηρούν για περιπτώσεις πτωχεύσεων.
Την ίδια στιγμή, έχουν φουσκώσει τόσο τα ασφαλιστήρια συμβόλαια που είναι πιθανό να οδηγήσουν κάποια απ' τα ιδρύματα που τα εξέδωσαν σε πτώχευση και να πέσει το χρηματοπιστωτικό εποικοδόμημα σαν πύργος με τραπουλόχαρτα. Το απαισιόδοξο σενάριο το είδαμε να εκτυλίσσεται και το 2007 με την AIG στην περιοχή που δεν μπόρεσε να πληρώσει τα CDS που είχε εκδώσει και διασώθηκε απ' την αμερικανική κυβέρνηση. Είναι ένας ραφινάτος, αλλά πολύ επικίνδυνος τρόπος να κρατάς διπλά βιβλία και η Επιτροπή της Βασιλείας στην οποία συμμετέχουν οι εκπρόσωποι των ρυθμιστικών Αρχών από 27 κράτη επιθυμεί να κλείσει το «παραθυράκι», εισάγοντας χρεώσεις στην έκδοση τέτοιων ασφαλιστήριων συμβολαίων. Σε μια παράλληλη εξέλιξη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι αρκετά πιθανό να προχωρήσει τις διαδικασίες ενάντια σε κάποιες απ' τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου για τη χειραγώγηση των τιμών των CDS.
Ερευνα
Συνολικά 16 διαφορετικοί χρηματο-οικονομικοί οργανισμοί βρίσκονται υπό έρευνα και ίσως τελικά κληθούν να πληρώσουν βαριά πρόστιμα. Τον ίδιο κίνδυνο προστίμων αντιμετωπίζουν και οι εταιρείες Markit και ICE Clear Europe, οι οποίες διαχειρίζονται πλατφόρμες που σχετίζονται με την υπερδιογκωμένη -ανερχόμενη στα 27 τρισεκατομμύρια δολάρια- παγκόσμια αγορά παραγώγων και επίσης βρίσκονται υπό εξέταση.
Ο Μάρτιν βαν Βλίετ, επικεφαλής οικονομολόγος της ολλανδικής ING, θεωρεί ότι στην ΕΚΤ πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται μη συμβατικούς τρόπους να τονώσουν την οικονομία και εκτιμά ότι -αν όχι μέσα στον μήνα, πάντως σύντομα- θα πρέπει ο Ντράγκι να αναγνωρίσει ότι η οικονομία δεν βελτιώνεται και πως οι πιθανότητες μιας αρνητικής έκπληξης είναι μεγαλύτερες από παλαιότερα.
Ο Νικ Κούνις της -επίσης ολλανδικής- ABN Amro δηλώνει εμφατικά στο Bloomberg ότι «με την οικονομία αδύναμη, τον πληθωρισμό να πέφτει σε χαμηλά επίπεδα, τις ανομοιότητες μεταξύ των κρατών και τον πιστωτικό μηχανισμό να μη βελτιώνεται, δεν μπορείς να συμπεραίνεις ότι δεν είναι απαραίτητη περαιτέρω δράση από την ΕΚΤ».
Ενα σχόλιο που πρέπει εδώ να γίνει είναι ότι οι τραπεζίτες στην Ολλανδία έχουν έναν παραπάνω λόγο να ανησυχούν: τον Ντάισελμπλουμ, που πριν από την Κύπρο εφήρμοσε στην ολλανδική SNS Reaal το bail-in.
Ο ρόλος της ΕΚΤ
Η έλλειψη ρευστότητας αναβάλλει την ανάκαμψη
Για άλλη μια φορά, χάρη στους ηγέτες της, η ΕΕ μοιάζει με παιδική χαρά. Η εμπιστοσύνη των πολιτών βρίσκεται σε τσουλήθρα, ενώ οι εξελίξεις στο τραπεζικό σύστημα κάνουν τραμπάλα. Λίγους μήνες αφότου ο Μάριο Ντράγκι, με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη θεατρικότητα, αποκάλυψε τον τρόπο με τον οποίο θα στήριζε το ευρώ, βρίσκεται ξανά υπό πίεση να παρουσιάσει εκ μέρους της ΕΚΤ ένα νέο σχέδιο.
Το περίφημο «μπαζούκας» του Ντράγκι συνίστατο στις -υπό όρους- απευθείας αγορές ομολόγων και κυρίως στην παροχή ενισχύσεων τύπου LTRO -χαμηλότοκα δάνεια τριετούς διάρκειας ύψους μέχρι ενός τρισ. ευρώ προς τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Χάρη και στο σχέδιο παροχής ρευστότητας, ο Ντράγκι είχε προβλέψει ότι η Ευρώπη θα ξαναγυρνούσε στην ανάπτυξη στο δεύτερο μισό του 2013. Κάτι τέτοιο μοιάζει πλέον, αν όχι υπεραισιόδοξο, τουλάχιστον αμφίβολο.
Οι επιλογές που διαθέτει ο κεντρικός τραπεζίτης της Ευρωζώνης είναι περιορισμένες: μείωση επιτοκίων ή μετατροπή σε πολυετή των τριετών δανείων. Δεν διασφαλίζεται όμως έτσι το σημαντικότερο, ότι θα πάνε τα χρήματα εκεί που πρέπει, αφού οι τράπεζες απλά παρκάρουν τα χρήματα και δεν τα χορηγούν στις επιχειρήσεις.
Βασικός στόχος
Το να ξαναρχίσουν να δανείζονται οι τελευταίες πρέπει να είναι η κύρια επιδίωξη της ΕΚΤ, όπως είπαν στο Bloomberg διαφορετικές πηγές, υπό το φως των στοιχείων που φανερώνουν ότι για δέκατο συνεχόμενο μήνα τα δάνεια μειώθηκαν τον Φεβρουάριο, πέφτοντας κατά 0,9% σε σχέση με τον ίδιο μήνα του 2012, ενώ περισσότερο και από τις προβλέψεις έπεσε η βιομηχανική παραγωγή τον Μάρτιο.
Υπάρχουν αρκετοί οικονομολόγοι που πιστεύουν ότι η ΕΚΤ θα διευκόλυνε τη δανειοδότηση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων αν οι εγγυήσεις που ζητούνταν ήταν λιγότερες, αλλά ακόμα κι αυτό πιθανότατα δεν θα εξασφάλιζε τη συναίνεση των εκπροσώπων των χωρών του Βορρά. Σε αυτό το στενόχωρο πλαίσιο ο Μάριο Ντράγκι στην τελευταία συνέντευξη Τύπου που έδωσε, ανέφερε ότι η ΕΚΤ θα παρακολουθεί στενά τις εισερχόμενες πληροφορίες και θα επαγρυπνεί για τη «σταθερότητα των τιμών», ενώ η περιζήτητη ανάπτυξη θα έρθει από την πιο «ευέλικτη» προσαρμογή των μισθών.

http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22770&subid=2&pubid=63808977