The New York Times
Προ τετραετίας κυριαρχούσαν φόβοι για έναν χρηματοπιστωτικό όλεθρο. Σήμερα κυριαρχούν φόβοι για έναν πυρηνικό όλεθρο. Και στις δυο περιπτώσεις είχε καλλιεργηθεί υπερβολική αυτοπεποίθηση στην εκτίμηση διαχείρισης των κινδύνων από μια καταστροφή.
Στα χρόνια που προηγούνται μιας μεγάλης καταστροφής παρατηρείται το εξής: τα μέτρα που εφαρμόζονται για να αποφευχθούν οι οφθαλμοφανείς κίνδυνοι μπορεί, εν τέλει, να λειτουργήσουν αντίστροφα, αυξάνοντας τους πραγματικούς κινδύνους.
Στην Ιαπωνία, οι κίνδυνοι ενός σεισμού και ενός συνακόλουθου τσουνάμι ήταν ευρέως γνωστοί και όλοι θεωρούσαν ότι μπορούσαν να αντιμετωπιστούν. Δυστυχώς, όμως, αυτοί που κατασκεύασαν τα πυρηνικά εργοστάσια υπέθεσαν ότι είχαν εκμηδενιστεί οι κίνδυνοι από ένα τσουνάμι, λόγω των μέτρων προφύλαξης που έλαβαν άλλοι. Εφεδρικές γεννήτριες εγκαταστάθηκαν πίσω από τα τείχη, αλλά δεν ήταν υπερυψωμένες για να αποφύγουν ένα τεράστιο κύμα. Ετσι, εισέρρευσε νερό και αχρηστεύθηκαν τα συστήματα ψύξης. Η διαρροή ενέργειας ήταν η επόμενη εξέλιξη.
Στον κόσμο των χρηματοοικονομικών, η υπόθεση ότι υπήρχαν δικλίδες ασφαλείας που θα απέτρεπαν μια κρίση οδήγησε πολλούς να δανειστούν υπερβολικά. Είχε ακολουθήσει, ούτως ή άλλως, μια παρατεταμένη περίοδος σταθερότητας στις αγορές, δίχως απότομες διακυμάνσεις και με κέρδη, παρά τα υψηλά επίπεδα μόχλευσης, δηλαδή δανεισμού. Οπως είχε γράψει ο οικονομολόγος Χάιμαν Μίνσκι κάποια χρόνια πριν, «η σταθερότητα αποσταθεροποιείται» δίοτι τροφοδοτείται ένα κλίμα εμπιστοσύνης με την υπόθεση ότι θα διαιωνιστούν οι τρέχουσες συνθήκες.
Μάθαμε, στη συνέχεια, ότι δεν ήταν τόσο αξιόπιστες οι βολικές εκτιμήσεις που είχαν σχηματίσει οι ρυθμιστικές αρχές. Οι κεντρικοί τραπεζίτες επέμεναν ότι δεν ήταν αναγκαίο να διερευνούν το τοπίο για φούσκες εφόσον γνώριζαν τι ακριβώς έπρεπε να κάνουν εάν έσκαγε μία. Στην τελευταία κρίση, όμως, φάνηκε ότι η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής με την -απλή- μείωση των επιτοκίων δεν ήταν αρκετή. Οι ΗΠΑ έπρεπε πλέον να αντιμετωπίσουν προβλήματα ακόμη και μέσα στα επόμενα χρόνια, με εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων να βρίσκονται στο κόκκινο με τεράστια ενυπόθηκα δάνεια.
Σήμερα είναι προφανές ότι η βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας στην Ιαπωνία δεν ήταν επαρκώς εξοπλισμένη. Ειδάλλως, τα συστήματα ψύξης θα συνέχιζαν να λειτουργούν ακόμη και εάν ο σεισμός προξενούσε ζημιές στις εργοστασιακές εγκαταστάσεις. Η οικονομία της χώρας, το χρέος της οποίας ήδη υποβαθμίστηκε πρόσφατα λόγω της υψηλής αναλογίας του ως προς το ΑΕΠ, δεν θα σταθεροποιηθεί μέχρι να τεθεί υπό έλεγχο κάθε διαρροή πυρηνικής ενέργειας. Μόνον τότε θα μπορέσει η χώρα να κάνει έναν ξεκάθαρο απολογισμό της ζημίας που έχει υποστεί.
Προς το παρόν, ένα λογικό συμπέρασμα είναι ότι τα νοικοκυριά θα περιορίσουν τις δαπάνες τους, όπως αντέδρασαν οι Αμερικανοί μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Εγκυμονεί ο κίνδυνος αντίδρασης της κοινής γνώμης ως προς τους χειρισμούς της κυβέρνησης, ενώ η επιδείνωση της πυρηνικής κρίσης θα ενισχύσει την εντύπωση ανικανότητας και ανευθυνότητας που έχει δημιουργηθεί σε μια οικονομία που ισορροπεί σε τεντωμένο σκοινί εδώ και δύο δεκαετίες. Εάν, όμως, η ιαπωνική κυβέρνηση μπορέσει να διατηρήσει την πολιτική ενότητα στη χώρα, ενεργώντας αποφασιστικά και αποτελεσματικά, τότε, ίσως, η οικονομική καταστροφή να μην είναι ο επίλογος στον τραγικό σεισμό του Μαρτίου.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_24/03/2011_436756
Προ τετραετίας κυριαρχούσαν φόβοι για έναν χρηματοπιστωτικό όλεθρο. Σήμερα κυριαρχούν φόβοι για έναν πυρηνικό όλεθρο. Και στις δυο περιπτώσεις είχε καλλιεργηθεί υπερβολική αυτοπεποίθηση στην εκτίμηση διαχείρισης των κινδύνων από μια καταστροφή.
Στα χρόνια που προηγούνται μιας μεγάλης καταστροφής παρατηρείται το εξής: τα μέτρα που εφαρμόζονται για να αποφευχθούν οι οφθαλμοφανείς κίνδυνοι μπορεί, εν τέλει, να λειτουργήσουν αντίστροφα, αυξάνοντας τους πραγματικούς κινδύνους.
Στην Ιαπωνία, οι κίνδυνοι ενός σεισμού και ενός συνακόλουθου τσουνάμι ήταν ευρέως γνωστοί και όλοι θεωρούσαν ότι μπορούσαν να αντιμετωπιστούν. Δυστυχώς, όμως, αυτοί που κατασκεύασαν τα πυρηνικά εργοστάσια υπέθεσαν ότι είχαν εκμηδενιστεί οι κίνδυνοι από ένα τσουνάμι, λόγω των μέτρων προφύλαξης που έλαβαν άλλοι. Εφεδρικές γεννήτριες εγκαταστάθηκαν πίσω από τα τείχη, αλλά δεν ήταν υπερυψωμένες για να αποφύγουν ένα τεράστιο κύμα. Ετσι, εισέρρευσε νερό και αχρηστεύθηκαν τα συστήματα ψύξης. Η διαρροή ενέργειας ήταν η επόμενη εξέλιξη.
Στον κόσμο των χρηματοοικονομικών, η υπόθεση ότι υπήρχαν δικλίδες ασφαλείας που θα απέτρεπαν μια κρίση οδήγησε πολλούς να δανειστούν υπερβολικά. Είχε ακολουθήσει, ούτως ή άλλως, μια παρατεταμένη περίοδος σταθερότητας στις αγορές, δίχως απότομες διακυμάνσεις και με κέρδη, παρά τα υψηλά επίπεδα μόχλευσης, δηλαδή δανεισμού. Οπως είχε γράψει ο οικονομολόγος Χάιμαν Μίνσκι κάποια χρόνια πριν, «η σταθερότητα αποσταθεροποιείται» δίοτι τροφοδοτείται ένα κλίμα εμπιστοσύνης με την υπόθεση ότι θα διαιωνιστούν οι τρέχουσες συνθήκες.
Μάθαμε, στη συνέχεια, ότι δεν ήταν τόσο αξιόπιστες οι βολικές εκτιμήσεις που είχαν σχηματίσει οι ρυθμιστικές αρχές. Οι κεντρικοί τραπεζίτες επέμεναν ότι δεν ήταν αναγκαίο να διερευνούν το τοπίο για φούσκες εφόσον γνώριζαν τι ακριβώς έπρεπε να κάνουν εάν έσκαγε μία. Στην τελευταία κρίση, όμως, φάνηκε ότι η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής με την -απλή- μείωση των επιτοκίων δεν ήταν αρκετή. Οι ΗΠΑ έπρεπε πλέον να αντιμετωπίσουν προβλήματα ακόμη και μέσα στα επόμενα χρόνια, με εκατομμύρια ιδιοκτήτες ακινήτων να βρίσκονται στο κόκκινο με τεράστια ενυπόθηκα δάνεια.
Σήμερα είναι προφανές ότι η βιομηχανία πυρηνικής ενέργειας στην Ιαπωνία δεν ήταν επαρκώς εξοπλισμένη. Ειδάλλως, τα συστήματα ψύξης θα συνέχιζαν να λειτουργούν ακόμη και εάν ο σεισμός προξενούσε ζημιές στις εργοστασιακές εγκαταστάσεις. Η οικονομία της χώρας, το χρέος της οποίας ήδη υποβαθμίστηκε πρόσφατα λόγω της υψηλής αναλογίας του ως προς το ΑΕΠ, δεν θα σταθεροποιηθεί μέχρι να τεθεί υπό έλεγχο κάθε διαρροή πυρηνικής ενέργειας. Μόνον τότε θα μπορέσει η χώρα να κάνει έναν ξεκάθαρο απολογισμό της ζημίας που έχει υποστεί.
Προς το παρόν, ένα λογικό συμπέρασμα είναι ότι τα νοικοκυριά θα περιορίσουν τις δαπάνες τους, όπως αντέδρασαν οι Αμερικανοί μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου. Εγκυμονεί ο κίνδυνος αντίδρασης της κοινής γνώμης ως προς τους χειρισμούς της κυβέρνησης, ενώ η επιδείνωση της πυρηνικής κρίσης θα ενισχύσει την εντύπωση ανικανότητας και ανευθυνότητας που έχει δημιουργηθεί σε μια οικονομία που ισορροπεί σε τεντωμένο σκοινί εδώ και δύο δεκαετίες. Εάν, όμως, η ιαπωνική κυβέρνηση μπορέσει να διατηρήσει την πολιτική ενότητα στη χώρα, ενεργώντας αποφασιστικά και αποτελεσματικά, τότε, ίσως, η οικονομική καταστροφή να μην είναι ο επίλογος στον τραγικό σεισμό του Μαρτίου.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyagor_1_24/03/2011_436756
No comments:
Post a Comment