ΖΕΖΑ ΖΗΚΟΥ
Η κατώτερη των περιστάσεων τηλεοπτική παρουσία του Μπαράκ Ομπάμα στο πρώτο ντιμπέιτ, δίνει αέρα στους Ρεπουμπλικανούς για τα χειρότερα. Αυτά παθαίνει κανείς όταν πρέπει να υπερπηδήσει ένα οικονομικό χάσμα και όταν έχει να αντιμετωπίσει τον επιθετικό λαϊκισμό του Μιτ Ρόμνεϊ. Κυρίως, όμως, έδειξε πως είτε δεν μπορεί είτε δεν θέλει να πηδήξει αρκετά μακριά. Αν ο Μπαράκ Ομπάμα τα πάει τόσο άσχημα και στις δύο επόμενες τηλεοπτικές αναμετρήσεις, στις 16 και 22 του μηνός, οι δήθεν αυθεντίες θα σπεύσουν να ερμηνεύσουν την αδυναμία του ως δημοψήφισμα επί ιδεολογικών ζητημάτων. Οι περισσότεροι θα πουν ότι ο πρόεδρος μετακινήθηκε πολύ Αριστερά, αν και το πρόγραμμα που υλοποίησε ήταν πιο συντηρητικό από τις προεκλογικές εξαγγελίες του: μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση πολύ κοντινή σε παλαιές προτάσεις των Ρεπουμπλικανών και ένα πακέτο δημοσιονομικής τόνωσης που αποτελείτο κυρίως από φοροπερικοπές, κάποια βοηθήματα για τους ανέργους και έκτακτες «ενέσεις» κεφαλαίων προς τις οικονομικά «στριμωγμένες» Πολιτείες.
Λίγοι σχολιαστές θα επισημάνουν, πιο δίκαια, ότι ο Ομπάμα ποτέ δεν υποστήριξε ολόψυχα προοδευτικές πολιτικές, ότι επανειλημμένα ποδοπάτησε τα ίδια του τα μηνύματα και ότι ανησυχούσε τόσο μήπως εκνευρίσει τους τραπεζίτες της Wall Street, ώστε κατέληξε να «παραδώσει» όλη τη λαϊκή αγανάκτηση στη Δεξιά. Αν η οικονομική κατάσταση ήταν καλύτερη, αν η ανεργία είχε πέσει σημαντικά τον τελευταίο χρόνο, δεν θα υπήρχε λόγος γι’ αυτή τη συζήτηση.
Η αληθινή ιστορία όμως είναι αυτή μιας οικονομικής πολιτικής που απέτυχε. Γιατί; Διότι ήταν πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Οταν ανέλαβε την προεδρία ο Ομπάμα κληρονόμησε μια οικονομία σε πολύ δύσκολη κατάσταση, με το τραπεζικό σύστημα σε κατάσταση χρεοκοπίας, και πιο δύσκολη απ’ ό,τι εκείνος ή οι σύμβουλοί του συνειδητοποιούσαν. Γνώριζαν ότι η Αμερική βρισκόταν εν μέσω μιας σοβαρής χρηματοπιστωτικής κρίσης. Δεν φαίνεται όμως να είχαν αφομοιώσει τα ιστορικά διδάγματα που υπαγορεύουν ότι ύστερα από μια σημαντική χρηματοπιστωτική κρίση κανονικά ακολουθούν παρατεταμένες περίοδοι υψηλής ανεργίας.
Ομως οι οικονομίες που έχουν περάσει μια βαριά χρηματοπιστωτική κρίση γενικώς δεν θεραπεύονται γρήγορα. Από τον πανικό του 1893, στη σουηδική κρίση του 1992, στη χαμένη δεκαετία της Ιαπωνίας, οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις ακολουθούνται επανειλημμένα από μακρόχρονες περιόδους οικονομικής αναταραχής. Αυτό ίσχυσε ακόμη και στην περίπτωση της Σουηδίας, όπου η κυβέρνηση κινήθηκε άμεσα και αποφασιστικά για την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος.
Για να αποφύγει αυτή τη μοίρα η Αμερική χρειαζόταν ένα πολύ ισχυρότερο πρόγραμμα από αυτό που εφήρμοσε. Δεν χρειαζόταν να είναι κάποιος προφήτης: η ανεπάρκεια του πακέτου στήριξης ήταν πασιφανής από την αρχή. Θα μπορούσε η κυβέρνηση να είχε περάσει μεγαλύτερο πακέτο στήριξης από το Κογκρέσο; Ακόμη και αν δεν μπορούσε μήπως θα ήταν καλύτερα να είχε ζητήσει ένα μεγαλύτερο πρόγραμμα δαπανών από το να προσποιείται ότι αυτό που της εγκρίθηκε ήταν το κατάλληλο; Δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η ανεπάρκεια του πακέτου στήριξης υπήρξε πολιτική καταστροφή. Ναι, τα πράγματα είναι καλύτερα απ’ ό,τι θα ήταν χωρίς το νομοσχέδιο αμερικανικής ανάκαμψης και επανεπένδυσης: το ποσοστό ανεργίας πιθανότατα θα προσέγγιζε σήμερα το 12% αν δεν είχε «περάσει» αυτό το σχέδιο. Οι ψηφοφόροι όμως αντιδρούν σε γεγονότα όχι σε υποθέσεις και η γενική αντίληψη είναι ότι οι κυβερνητικές πολιτικές απέτυχαν. Η τραγωδία είναι ότι αν οι ψηφοφόροι στραφούν τελικά εναντίον των Δημοκρατικών στην πραγματικότητα θα ψηφίζουν για να κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Οι Ρεπουμπλικανοί δεν έχουν μάθει τίποτε από την οικονομική κρίση πέραν του ότι η υπονόμευση του Ομπάμα με κάθε μέσο αποτελεί νικηφόρα πολιτική στρατηγική. Οι φοροαπαλλαγές και η απορρύθμιση παραμένουν πάντα το άλφα και το ωμέγα του οικονομικού τους οράματος.
Ωστόσο, ο Μπαράκ Ομπάμα κράτησε την ουσία των υποσχέσεών του: έβαλε ξανά μπροστά τη μηχανή της αμερικανικής οικονομίας και πέρασε από το Κογκρέσο μια κοινωνική μεταρρύθμιση, η οποία παρέχει ιατροφαρμακευτική κάλυψη στα εκατομμύρια των Αμερικανών που τη στερούνταν.
Του καταλογίζουν τα υψηλά ποσοστά της ανεργίας την ώρα που κατά το μεγαλύτερο μέρος τα ποσοστά ρεκόρ για τις ΗΠΑ δημιουργήθηκαν επί προεδρίας του Τζορτζ Μπους και η κατάσταση βελτιώθηκε από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο Μπαράκ Ομπάμα. Αλλά προς το παρόν δεν γίνεται τίποτε και οι διαμαρτυρίες δεν καταλαγιάζουν.
Η κατώτερη των περιστάσεων τηλεοπτική παρουσία του Μπαράκ Ομπάμα στο πρώτο ντιμπέιτ, δίνει αέρα στους Ρεπουμπλικανούς για τα χειρότερα. Αυτά παθαίνει κανείς όταν πρέπει να υπερπηδήσει ένα οικονομικό χάσμα και όταν έχει να αντιμετωπίσει τον επιθετικό λαϊκισμό του Μιτ Ρόμνεϊ. Κυρίως, όμως, έδειξε πως είτε δεν μπορεί είτε δεν θέλει να πηδήξει αρκετά μακριά. Αν ο Μπαράκ Ομπάμα τα πάει τόσο άσχημα και στις δύο επόμενες τηλεοπτικές αναμετρήσεις, στις 16 και 22 του μηνός, οι δήθεν αυθεντίες θα σπεύσουν να ερμηνεύσουν την αδυναμία του ως δημοψήφισμα επί ιδεολογικών ζητημάτων. Οι περισσότεροι θα πουν ότι ο πρόεδρος μετακινήθηκε πολύ Αριστερά, αν και το πρόγραμμα που υλοποίησε ήταν πιο συντηρητικό από τις προεκλογικές εξαγγελίες του: μια ασφαλιστική μεταρρύθμιση πολύ κοντινή σε παλαιές προτάσεις των Ρεπουμπλικανών και ένα πακέτο δημοσιονομικής τόνωσης που αποτελείτο κυρίως από φοροπερικοπές, κάποια βοηθήματα για τους ανέργους και έκτακτες «ενέσεις» κεφαλαίων προς τις οικονομικά «στριμωγμένες» Πολιτείες.
Λίγοι σχολιαστές θα επισημάνουν, πιο δίκαια, ότι ο Ομπάμα ποτέ δεν υποστήριξε ολόψυχα προοδευτικές πολιτικές, ότι επανειλημμένα ποδοπάτησε τα ίδια του τα μηνύματα και ότι ανησυχούσε τόσο μήπως εκνευρίσει τους τραπεζίτες της Wall Street, ώστε κατέληξε να «παραδώσει» όλη τη λαϊκή αγανάκτηση στη Δεξιά. Αν η οικονομική κατάσταση ήταν καλύτερη, αν η ανεργία είχε πέσει σημαντικά τον τελευταίο χρόνο, δεν θα υπήρχε λόγος γι’ αυτή τη συζήτηση.
Η αληθινή ιστορία όμως είναι αυτή μιας οικονομικής πολιτικής που απέτυχε. Γιατί; Διότι ήταν πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Οταν ανέλαβε την προεδρία ο Ομπάμα κληρονόμησε μια οικονομία σε πολύ δύσκολη κατάσταση, με το τραπεζικό σύστημα σε κατάσταση χρεοκοπίας, και πιο δύσκολη απ’ ό,τι εκείνος ή οι σύμβουλοί του συνειδητοποιούσαν. Γνώριζαν ότι η Αμερική βρισκόταν εν μέσω μιας σοβαρής χρηματοπιστωτικής κρίσης. Δεν φαίνεται όμως να είχαν αφομοιώσει τα ιστορικά διδάγματα που υπαγορεύουν ότι ύστερα από μια σημαντική χρηματοπιστωτική κρίση κανονικά ακολουθούν παρατεταμένες περίοδοι υψηλής ανεργίας.
Ομως οι οικονομίες που έχουν περάσει μια βαριά χρηματοπιστωτική κρίση γενικώς δεν θεραπεύονται γρήγορα. Από τον πανικό του 1893, στη σουηδική κρίση του 1992, στη χαμένη δεκαετία της Ιαπωνίας, οι χρηματοπιστωτικές κρίσεις ακολουθούνται επανειλημμένα από μακρόχρονες περιόδους οικονομικής αναταραχής. Αυτό ίσχυσε ακόμη και στην περίπτωση της Σουηδίας, όπου η κυβέρνηση κινήθηκε άμεσα και αποφασιστικά για την εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος.
Για να αποφύγει αυτή τη μοίρα η Αμερική χρειαζόταν ένα πολύ ισχυρότερο πρόγραμμα από αυτό που εφήρμοσε. Δεν χρειαζόταν να είναι κάποιος προφήτης: η ανεπάρκεια του πακέτου στήριξης ήταν πασιφανής από την αρχή. Θα μπορούσε η κυβέρνηση να είχε περάσει μεγαλύτερο πακέτο στήριξης από το Κογκρέσο; Ακόμη και αν δεν μπορούσε μήπως θα ήταν καλύτερα να είχε ζητήσει ένα μεγαλύτερο πρόγραμμα δαπανών από το να προσποιείται ότι αυτό που της εγκρίθηκε ήταν το κατάλληλο; Δεν θα το μάθουμε ποτέ.
Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η ανεπάρκεια του πακέτου στήριξης υπήρξε πολιτική καταστροφή. Ναι, τα πράγματα είναι καλύτερα απ’ ό,τι θα ήταν χωρίς το νομοσχέδιο αμερικανικής ανάκαμψης και επανεπένδυσης: το ποσοστό ανεργίας πιθανότατα θα προσέγγιζε σήμερα το 12% αν δεν είχε «περάσει» αυτό το σχέδιο. Οι ψηφοφόροι όμως αντιδρούν σε γεγονότα όχι σε υποθέσεις και η γενική αντίληψη είναι ότι οι κυβερνητικές πολιτικές απέτυχαν. Η τραγωδία είναι ότι αν οι ψηφοφόροι στραφούν τελικά εναντίον των Δημοκρατικών στην πραγματικότητα θα ψηφίζουν για να κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Οι Ρεπουμπλικανοί δεν έχουν μάθει τίποτε από την οικονομική κρίση πέραν του ότι η υπονόμευση του Ομπάμα με κάθε μέσο αποτελεί νικηφόρα πολιτική στρατηγική. Οι φοροαπαλλαγές και η απορρύθμιση παραμένουν πάντα το άλφα και το ωμέγα του οικονομικού τους οράματος.
Ωστόσο, ο Μπαράκ Ομπάμα κράτησε την ουσία των υποσχέσεών του: έβαλε ξανά μπροστά τη μηχανή της αμερικανικής οικονομίας και πέρασε από το Κογκρέσο μια κοινωνική μεταρρύθμιση, η οποία παρέχει ιατροφαρμακευτική κάλυψη στα εκατομμύρια των Αμερικανών που τη στερούνταν.
Του καταλογίζουν τα υψηλά ποσοστά της ανεργίας την ώρα που κατά το μεγαλύτερο μέρος τα ποσοστά ρεκόρ για τις ΗΠΑ δημιουργήθηκαν επί προεδρίας του Τζορτζ Μπους και η κατάσταση βελτιώθηκε από τότε που ανέλαβε την εξουσία ο Μπαράκ Ομπάμα. Αλλά προς το παρόν δεν γίνεται τίποτε και οι διαμαρτυρίες δεν καταλαγιάζουν.
No comments:
Post a Comment